การพัฒนาห้องสมุดดิจิทัล

หลักการพัฒนาห้องสมุดดิจิทัล นโยบาย ต้องได้รับการสนับสนุนด้านงบประมาณและบุคลากร วัตถุประสงค์และเป้าหมายของการพัฒนา พิจารณาจากความต้องการของผู้ใช้บริการ, ขอบเขตการให้บริการ, การเข้าถึงทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัล, ลิขสิทธิ์ ผู้ใช้บริการห้องสมุดดิจิทัล กำหนดกลุ่มเป้าหมายที่ชัดเจน เพื่อจะได้ทราบเป้าหมายของการใช้บริการ เพื่อนำไปใช้ในการออกแบบและพัฒนาห้องสมุดดิจิทัลต่อไป

หลักการพัฒนาห้องสมุดดิจิทัล ทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัล ต้องมีนโยบายในการคัดเลือกทรัพยากรสารสนเทศที่ให้บริการในห้องสมุดดิจิทัล การคัดเลือกวัสดุต้นแหล่งเพื่อดัดแปลงเป็นทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัล โดยคำนึงถึงความต้องการของผู้ใช้ คุณค่าของทรัพยากรสารสนเทศต้นแหล่ง ลักษณะทางกายภาพของวัสดุต้นแหล่ง รวมถึงลิขสิทธิ์ด้วย บุคลากร ต้องอาศัยความร่วมมือและความชำนาญของบุคลากรหลายสาขาวิชา งบประมาณในการดำเนินงาน ควรมีแหล่งงบประมาณที่แน่นอนเพื่อสนับสนุนในด้านต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น ฮาร์ดแวร์ ซอฟต์แวร์ ระบบเครือข่าย หรือค่าจ้างเหมาบุคลากร ฯลฯ

หลักการพัฒนาห้องสมุดดิจิทัล ลิขสิทธิ์ ต้องคำนึงถึงสิทธิ์ในการใช้งาน ควรมีการขออนุญาตเจ้าของผลงานต้นฉบับ มาตรฐาน ควรพัฒนาทรัพยากรสารสนเทศบนมาตรฐานต่าง ๆ เพื่อประโยชน์ในการใช้ในการใช้งานร่วมกัน เช่น Markup language, Metadata, MARC เทคโนโลยี ระบบเครือข่าย คอมพิวเตอร์ และอุปกรณ์ในการแปลงวัสดุต้นแหล่งให้เป็นดิจิทัล ซอฟต์แวร์ในการจัดการต่างๆ การบำรุงรักษาทรัพยากรดิจิทัล แผนการจัดเก็บและสำรองข้อมูล และถ่ายโอนไปยังเทคโนโลยีใหม่ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต

ผู้รับผิดชอบในการห้องสมุดดิจิทัล ผู้บริหาร ต้องเห็นชอบและสนับสนุนทางด้านงบประมาณ และการบริหารจัดการต่างๆ บุคลากรในสาขาวิชาบรรณารักษ์ บรรณารักษ์ ผู้เชี่ยวชาญเนื้อหา นักดรรชนี นักจดหมายเหตุ บุคลากรในสาขาวิชาเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร นักคอมพิวเตอร์ โปรแกรมเมอร์ ผู้ดูแลเว็บไซต์ ช่างเทคนิคภาพ นักพัฒนาฐานข้อมูล

ทักษะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ 6 ทักษะที่ต้องการ ทักษะด้านการจัดการ การจัดการโครงการโดยใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ ไม่ว่าจะเป็นสถานที่ เวลา งบประมาณ วัสดุ เทคโนโลยีสารสนเทศ และบุคลากร ทักษะด้านการวางแผน การระดมทุน เป็นต้น ทักษะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ การสืบค้นสารสนเทศ การเลือกสรรทรัพยากรสารสนเทศจากเครือข่ายอินเทอร์เน็ต, การสร้างโฮมเพจ, การพิมพ์อิเล็กทรอนิกส์, การสงวนรักษาทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัล, การใช้โปรแกรมห้องสมุดดิจิทัลต่างๆ ทักษะด้านการสร้างทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัลและเครื่องมือช่วยค้นสำหรับผู้ใช้บริการ ด้านการจัดการสื่อประสม เทคโนโลยีและสื่อดิจิทัล การทำดรรชนี การทำรายการและจัดหมวดหมู่เอกสารดิจิทัล การจัดการภาพและเสียงดิจิทัล

6 ทักษะที่ต้องการ ทักษะด้านระบบสารสนเทศดิจิทัลและสารสนเทศออนไลน์ การพัฒนาแหล่งสารสนเทศดิจิทัล การออกแบบและพัฒนาฐานข้อมูลและซอฟต์แวร์สำหรับห้องสมุดดิจิทัล ทักษะด้านเครือข่าย ทั้งเครือข่ายภายใน และเครือข่ายภายนอก ทักษะการสื่อสารระหว่างบุคคล เพื่อใช้ติดต่อระหว่างผู้ให้บริการและผู้รับบริการ

การวางแผนโครงการ กำหนดเป้าหมาย ระบุผู้ใช้ ระบุขอบเขตและเนื้อหา (scope and content) ประเมิน collection ต้นแหล่ง (source collection) ลิขสิทธิ์ Copyright รูปแบบและขนาด Format and size ระดับของดรรชนี Level of indexing ประมาณ ระยะเวลา Timeframe ค่าใช้จ่าย cost

Content/Collection คุณภาพ Quality ค่าใช้จ่ายในการจัดหาและการจดทะเบียน Cost of acquisition/licensing ค่าใช้จ่ายในการแปลงทรัพยากรให้อยู่ในรูปดิจิทัลและการบำรุงรักษา Costs of digitization and maintenance

Digital Collection E-journals E-books Electronic databases Newspapers Full-text articles Reference materials ทรัพยากรดิจิทัลที่ได้รับการแปลงมา Conversion from printed materials

การแปลงทรัพยากรให้เป็นทรัพยากรดิจิทัล การใช้หน่วยงานภายในห้องสมุด : ต้องคำนึงถึง ความพร้อมด้านงบประมาณดำเนินการ ความพร้อมด้านบุคลากร สถานที่ในการปฏิบัติงาน เครื่องมือ อุปกรณ์ที่ใช้ในการดำเนินงาน การใช้หน่วยงานภายนอก : โดยการจ้างงานจากภายนอก ซึ่งใช้ผู้ที่มีความรู้และประสบการณ์เป็นผู้ดำเนินงาน

การใช้บริการจากหน่วยงานภายใน ข้อดี บุคลากรได้เรียนรู้ในขณะที่ปฏิบัติงาน การควบคุมคุณภาพของการแปลงทรัพยากรให้เป็นดิจิทัลได้ทุกขึ้นตอน การรักษาความปลอดภัยและการจัดเก็บวัสดุต้นฉบับ ข้อจำกัด การสิ้นเปลืองงบประมาณและเวลา ข้อจำกัดด้านความเชี่ยวชาญของบุคลากร ไม่สามารถกำหนดค่าใช้จ่ายในลักษณะราคาต่อภาพ

การใช้บริการจากภายนอก ข้อดี ห้องสมุดสามารถควบคุมค่าใช้จ่ายในการแปลงทรัพยากรต้นฉบับให้เป็นดิจิทัล โดยกำหนดค่าใช้จ่ายในลักษณะราคาต่อภาพ ดำเนินการได้รวดเร็ว ในเวลาที่จำกัด ห้องสมุดไม่ต้องรับผิดชอบต่อความเสี่ยงเรื่องความล้าสมัยของเทคโนโลยี ข้อจำกัด บุคลากรไม่ได้เรียนรู้และพัฒนาทักษะจากการปฏิบัติงาน ไม่สามารถควบคุมคุณภาพได้ทุกขั้นตอน ใช้วเลาในการติดต่อสื่อสารและต่อรองราคา หน่วยงานอาจไม่มีประสบการณ์ ในการทำงานกับห้องสมุด ความไม่มั่นคงของหน่วยงานภายนอก ปัญหาการขนส่งและจัดเก็บวัสดุต้นแหล่ง

เกณฑ์การพิจารณาเลือกใช้บริการจากภายนอก ความสามารถในการดำเนินงานของหน่วยงานภายนอก ความปลอดภัยของทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัลและการจัดเก็บทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัล ทักษะของบุคลากรของหน่วยงานภายนอกในการจัดการกับวัสดุต้นแหล่ง หรือการแปลงเป็นดิจิทัล การจัดการทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัลภายหลังการแปลงให้เป็นดิจิทัล การคิดค่าบริการในการแปลงให้เป็นดิจิทัล ลักษณะทางกายภาพของวัสดุต้นแหล่ง ระยะเวลาทั้งของกระบวนการทำงาน การเตรียมวัสดุต้นแหล่งก่อนการแปลงให้เป็นดิจิทัล ข้อกำหนดด้านเทคนิค เช่นคุณภาพของภาพดิจิทัล และสื่อที่ใช้จัดเก็บ

การพัฒนาทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัล Digitization Acquisition Hypertext การสร้างทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัลจากทรัพยากรสารสนเทศของห้องสมุดโดยการแปลงให้เป็นดิจิทัล (Digitization) และการพิมพ์ข้อมูลขึ้นมาใหม่ (Re-keying) การสร้างทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัลโดยการจัดหางานดิจิทัลต้นฉบับ (Original digital works) ที่ผลิตโดยสำนักพิมพ์หรือนักวิชาการ เช่นวารสารอิเล็กทรอนิกส์ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ฯลฯ การนำเทคโนโลยีไฮเปอร์เท็กซ์มาประยุกต์ใช้ เพื่อเชื่อมโยงไปยังเว็บไซต์ของห้องสมุดต่างๆ หรือเครื่องแม่ข่ายของสำนักพิมพ์ต่างๆ เพื่อเพิ่มช่องทางในการเข้าถึงทรัพยากรสารสนเทศ

การสร้างทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัลของห้องสมุด การคัดเลือกวัสดุต้นแหล่ง การสร้างข้อมูลให้อยู่ในรูปดิจิทัล การลงรายการทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัล

การคัดเลือกวัสดุต้นแหล่งเพื่อแปลงให้เป็นดิจิทัล วัสดุตีพิมพ์และต้นฉบับตัวเขียน ภาพถ่าย แผนที่/ภาพเขียน สิ่งทอ วัสดุสามมิติ สไลด์ วัสดุย่อส่วน เทปบันทึกเสียง เทปบันทึกภาพ เป็นต้น

เกณฑ์การคัดเลือกวัสดุต้นแหล่งเพื่อแปลงให้เป็นดิจิทัลของห้องสมุด เป้าหมายและวัตถุประสงค์ของโครงการห้องสมุดดิจิทัล ผู้ใช้บริการ : ความต้องการในการใช้งานของผู้ใช้ ทรัพยากรหรือวัสดุต้นแหล่งที่มีอยู่ในองค์กร คุณค่าของทรัพยากร เช่น ทรัพยากรหายาก ลักษณะทางกายภาพของทรัพยากร : ส่งผลต่อการแปลงให้เป็นดิจิทัล เช่นวัสดุต้นแหล่งที่มีขนาดใหญ่ หรือวัสดุที่เป็น 3 มิติ คุณภาพของวัสดุต้นแหล่ง ส่งผลต่อการกำหนดระดับความละเอียดในการสแกน ขนาดของแฟ้มข้อมูล ตลอดจนสื่อที่ใช้ในการจัดเก็บ ลิขสิทธิ์ ต้องไม่ละเมิดลิขสิทธิ์ หรือขออนุญาตจากเจ้าของสิทธิ์ในการจัดทำและเผยแพร่ทรัพยากรดิจิทัล

เกณฑ์การคัดเลือกสารสนเทศดิจิทัล ความทันสมัยของข้อมูล H/W, S/W และ Network ที่ต้องใช้ จำนวนของผู้ใช้ที่สามารถใช้พร้อมๆกัน การควบคุมการเข้าถึงระบบหรือข้อมูล -password, proxy server authorization ราคาและการจดทะเบียนและลิขสิทธิ์ องค์ประกอบของฐานข้อมูล, การค้นคืน, ส่วนติดต่อผู้ใช้ กระบวนการสงวนรักษา

ขั้นตอนในการสร้างทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัล Digitization

การสร้างข้อมูลให้อยู่ในรูปดิจิทัล การใช้คอมพิวเตอร์โดยตรง (Born digitally) การสร้างข้อมูลดิจิทัลจากเครื่องคอมพิวเตอร์โดยตรง ทำได้ง่ายและสะดวก แต่จะทำได้เฉพาะข้อมูลที่อยู่ในรุปของข้อความหรือภาพกราฟิกเท่านั้น การแปลงให้เป็นดิจิทัล (Digitization) การแปลงภาพซึ่งสร้างขึ้นด้วยวิธีการแบบดั้งเดิม ใช้สแกนเนอร์ หรือเครื่องมือในการแปลงให้เป็นดิจิทัลอื่นๆ เช่น กล้องถ่ายภาพดิจิทัล

Optical Character Recognition Digitalization Image Text Digitize using scanner Scan as image Scan followed by OCR Optical Character Recognition digitize using digital camera Edit images Edit images Edit text Compress images Compress images

อุปกรณ์ที่ต้องการ Equipment needed อุปกรณ์การแปลง Conversion devices ซอฟท์แวร์ที่ใช้ในการแปลงและการแก้ไข Conversion and editing software อุปกรณ์การจัดเก็บ Storage devices อุปกรณ์การแสดงผล Display devices อุปกรณ์แสดงผลลัพธ์ Output devices

http://youtu.be/a7OBv_JwThI

Conversion devices/Digitizer

X-RAY FILM DEVELOPMENT, DIGITIZATION AND VIEWING FACILITIES

McMaster Museum of Art

การลงรายการทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัล ผู้พัฒนาห้องสมุดดิจิทัลต้องกำหนดมาตรฐาน Metadata เพื่อใช้ในการพรรณานาทรัพยากรดิจิทัล MARC Dublin Core Metadata

ลิขสิทธิ์ / การจดทะเบียน Copyright/licensing เรื่องที่เกี่ยวกับลิขสิทธิ์ Copyright issues ลิขสิทธิ์กับการใช้ Copyright versus fair use ข้อตกลงของการจดทะเบียนLicensing agreement Licensing Digital Library: A resource for librarian http://www.library.yale.edu/~llicense/index.shtml Online resources for software and database license review http://www.utsystem.edu/ogc/intellectualproperty/contract.htm

SLA WI October

SLA WI October

Special Collection Types Maps Music Videos Graphical items objects ความต้องการอื่นๆ Special requirements for conversion ส่วนเสริม A supplement not a substitute

ตัวอย่างของการใช้รูปแบบอื่นๆ Example of using different formats American Memory Viewer Information http://memory.loc.gov/ammem/amviewer.html

SLA WI October

การจัดเก็บ Storage การแปลงไฟล์ file conversion การบีบอัด Compression การบีบอัดแบบสูญเสียบางส่วน Lossy compression การบีบอัดแบบสมบูรณ์ Lossless compression

การจัดระบบสารสนเทศดิจิทัล Information Organization DL ทำให้เข้าถึงแหล่งสารสนเทศหลายประเภทซึ่งมีการจัดระบบที่แตกต่างกัน ดังนั้น DL จึงต้องสร้างวิธีจัดระบบสารสนเทศดิจิทัล การจัดหมู่แบบดั้งเดิมอาจจะไม่จำเป็น การจัดทำ Metadata การระบุสารสนเทศดิจิทัล resource identification การจัดการสิทธิการเข้าถึง rights management การพรรณนาแหล่ง resources description การค้นพบ resources discovery การสงวนรักษาแหล่งสารสนเทศดิจิทัล preservation of digital resources

การจัดระบบสารสนเทศดิจิทัล Information Organization การจัดทำดรรชนี Indexing Text indexing Image indexing Multimedia indexing Multiple language documents indexing http://dublincore.org/documents/2003/02/04/dces/ สิ่งที่สำคัญสำหรับการจัดระบบสารสนเทศดิจิทัล คือ การ link วัสดุดิจิทัล (digital object) กับ Metadata การกำหนดunique identifier ให้กับ digital object

SLA WI October

การเข้าถึงทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัลและบริการ Access User interface มีความสำคัญต่อ DL เพราะ DL เน้นการบริการผู้ใช้ระยะไกลทั่วโลก เนื่องด้วยผู้ใช้ไม่สามารถเห็น collection และเนื้อหาทั้งหมด การกำหนดจำนวนการแสดงสารสนเทศดิจทัลจึงมีส่วนสำคัญในการออกแบบส่วนติดต่อผู้ใช้ที่เกี่ยวกับการเข้าถึงข้อมูล information access interfaces

การเข้าถึงทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัลและบริการ Access การออกแบบส่วนติดต่อผู้ใช้ Interface design ปฏิสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์และคอมพิวเตอร์ HCI (Human-computer interaction) การใช้งาน usability การค้นคืนสารสนเทศ Information retrieval Interactive information retrieval Natural language retrieval Non text retrieval บริการอ้างอิง Reference service พร้อมกัน Synchronous service ไม่พร้อมกัน Asynchronous service

การออกแบบส่วนติดต่อผู้ใช้ Design an interface การพัฒนาโดยใช้ โปรแกรมที่มี Develop an in-house application เช่น DreamWeaver ซื้อ digital management program เช่น CONTENTdm or Luna Insight http://www.oclc.org/contentdm/ http://www.lunaimaging.com/insight/softwaresuite.html ใช้ open source digital library software เช่น Greenstone or DLXS http://www.greenstone.org/cgi-bin/library http://www.dlxs.org/about/aboutdlxs.html

SLA WI October

SLA WI October

SLA WI October

SLA WI October

SLA WI October

การนำส่งทรัพยากรดิจิทัล Distribution Media Internet Intranet ระดับองค์กร Organizational level International National State Individual organization

การจัดเก็บและสงวนรักษา Archiving and preservation เพื่อใช้ในอนาคต ซึ่งปัญหาอาจเกิดจาก การเปลี่ยนหน่วยงาน การจัดระบบเนื้อหาใหม่ Sponsor ความล้าสมัยของเทคโนโลยี ความล้าสมัยของการจัดรูปแบบเนื้อหา content format Hacking, การก่อวินาศกรรม ภัยธรรมชาติ

สิ่งที่ต้องคำนึงถึงในการจัดเก็บและสงวนรักษา กลยุทธ์การสงวนรักษา ผู้สร้างข้อมูล ทรัพย์สินทางปัญญา การจัดการ collection Metadata Web archiving ความเชี่ยวชาญของคณะทำงาน ความร่วมมือกัน

บริการ Services ทำให้ผู้ใช้บริการสามารถเข้าถึงทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัลโยปราศจากข้อจำกัดทางกายภาพ การออกแบบบริการต้องคำนึงถึง ความต้องการของผู้ใช้เฉพาะที่ ความต้องการของผู้ใช้ที่เข้าถึงจากระยะไกล ประเภทของผู้ใช้ Types of patrons ประเภทของบริการTypes of services

บริการ Services บริการการเข้าถึงสารสนเทศดิจิทัล Search Browse Navigate บริการจัดการข้อมูลส่วนบุคคล (Personalized Information Services) Content Alert Services (My profile) My Searches

บริการ Services บริการสารสนเทศ ข่าวสารของห้องสมุดดิจิทัล Blog RSS PODCAST http://www.nypl.org/ บริการนำส่งเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic document delivery) บริการคู่มือช่วยค้นสำหรับผู้ใช้บริการ และบริการฝึกอบรมให้แก่ผู้ใช้บริการ

บริการ Services “Ask-an-Expert”, “Ask-a-Librarian” Online Reference Service/ Digital reference service บริการตอบคำถามดิจิทัล บริการตอบคำถามทาง email บริการตอบคำถามผ่านการสนทนาเชิงข้อความ text-based chat reference One-on-one conversation Real-time live web reference The virtual Reference Desk (VOIP) Conference, presentation, เตรียมข้อความไว้ล่วงหน้าสำหรับบริการ

บริการ Services บริการการค้นหาต้นแหล่งข้อมูล Routing services

การจัดการสิทธิ์ การรักษาความปลอดภัยของข้อมูลเพื่อป้องกันการทำซ้ำโดยไม่ได้รับอนุญาต รวมทั้งการควบคุมการเผยแพร่ข้อมูล การควบคุมการเข้าถึง การกำหนดสิทธิ์ในการเข้าถึงแบบพื้นฐาน การล๊อกด้วยระบบเครือข่ายหรือการกรอง IP การกำหนดสิทธิ์พร้อมกับกรอง IP การปกป้องข้อมูล การทำลายน้ำดิจิทัล (Digital watermarking)

เทคโนโลยีที่จำเป็น Technology Requisites Computer hardware High-speed networking Security Interoperability

Digital library Hardware คอมพิวเตอร์ ระบบ การจัดเก็บ Storage system อุปกรณ์ จับภาพ Capture devices เครือข่าย ระบบการ แสดงภาพ Display Hardware Printer

Computer การสร้างสารสนเทศดิจิทัลขึ้นมาใหม่ การแปลงทรัพยากรให้เป็นดิจิทัล การจัดเก็บภาพลงสื่อที่ใช้ในการจัดเก็บ การสร้างภาพที่ไม่ใช่ต้นฉบับเพื่อการเข้าถึง การส่งข้อมูลดิจิทัลไปยังระบบเครือข่าย จอภาพ หรือเครื่องพิมพ์ การสร้างทรัพยากรดิจิทัลประเภทเสียงและภาพเคลื่อนไหว

อุปกรณ์จับภาพ ระบบแสง (Optical system) อุปกรณ์รับแสง (Light sensor) CCD CMOS PMT Driver ส่วนต่อประสานผู้ใช้ Scanner, digital camera, Digital video camera

ระบบการจัดเก็บ (Storage system) มีผลต่อกระบวนการในการแปลงทรัพยากรให้เป็นดิจิทัล ตั้งแต่การจับภาพไปจนถึงการสงวนรักษา 2 ประเภท สื่อที่สามารถเคลื่อนย้ายได้ Portable media Floppy disks Digital audio tape CD-ROM, DVD สื่อที่ไม่สามารถเคลื่อนย้ายได้ Non-portable media Hard drive

ระบบเครือข่าย ช่วยอำนวยความสะดวกในการนำส่งสารสนเทศดิจิทัลไปยังผู้ใช้บริการ 2 วิธี File download Streaming

Printer การตรวจสอบคุณภาพของภาพดิจิทัล

Digital library Software S/W ที่ใช้ในการสร้าง ภาพดิจิทัล และการแปลงข้อมูล ประเภทเสียงและ ภาพเคลื่อนไหว จัดการฐานข้อมูล Software

S/W ที่ใช้ในการสร้างภาพดิจิทัล s/w ที่ใช้สำหรับการจับภาพ – ควบคุม H/Wที่ใช้ในการสร้างภาพดิจิทัล OmniDoc & ScanDoc, S/W ที่มากับ scanner s/w สำหรับการจัดการภาพ การปรับทิศทางของภาพ การตัดส่วนเกินของภาพ การตกแต่งภาพ การกำหนดขนาดของภาพใหม่ การกำหนดรูปแบบ การบีบอัดภาพดิจิทัล Photoshop

S/W ที่ใช้ในการสร้างและการแปลงข้อมูลประเภทเสียงและภาพเคลื่อนไหว แก้ไข ปรับแต่งข้อมูลเสียงหรือวีดิทัศน์ดิจิทัลเพื่อลบสัญญาณรบกวนที่เกิดขึ้นขณะที่ทำการแปลงให้เป็นดิจิทัล การบีบอัดแฟ้มข้อมูลสำหรับการนำส่งทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัลไปยังผู้ใช้แบบออนไลน์ (Online delivery) Final CutePro, Adobe Premiere, iMovies

S/W จัดการฐานข้อมูล Database Management System (DBMS) Oracle, MSAccess, dBase, mySQL

ความท้าทายทางวัฒนธรรมและเศรษฐกิจ Culture & Economic Challenges มาตรฐานทางวัฒนธรรม cultural standardization vs. การเสริมสร้างการแสดงออกความคิดของปัจเจกบุคคล empowering individual expression ทรัพย์สินทางปัญญา intellectual property rights ความปลอดภัยของข้อมูลและผู้มีสิทธิในสารสนเทศ information security and authority ค่าใช้จ่าย Costs

บทบาทของนักสารสนเทศ The role of information professionals ผู้ให้บริการ Service provider นักออกแบบส่วนติดต่อผู้ใช้ของระบบ System interface designer ผู้เปิดประตูของยุคอิเล็กทรอนิกส์ Gatekeeper of the electronic age ตัวกลางระหว่างผู้ใช้และผู้ออกแบบระบบ Mediator between users and system designers

Formats for handling primary documents: ASCII, HTML, SGML, XML, PDF or PostScript for text TIFF or PDF for textual images GIF, JPEG< JFIF, etc for graphics Real Audio, MP3 for audio MPEG for Video