เครื่องมือวิเคราะห์งานพัฒนาชุมชน นายเอกราช ญาณอุบล พัฒนาการอำเภอลาดหลุมแก้ว หลักสูตรฝึกอบรมนักวิชาการพัฒนาชุมชน (ผู้ช่วยหัวหน้ากลุ่มงานส่งเสริมการพัฒนาชุมชน)

ทำไมต้องวิเคราะห์งาน/ภารกิจ งานพัฒนาชุมชนมีลักษณะเป็นองค์รวม ภารกิจย่อย/งานย่อยเป็นส่วนหนึ่งของชิ้นงานใหญ่/ภารกิจใหญ่ ภารกิจงานส่งเสริมเศรษฐกิจฐานราก ระบบการเมือง ทุนชุมชน การผลิต กทบ. กลุ่มอาชีพ กลุ่มออมทรัพย์ กิจกรรม ศก.พพ. ฯลฯ กลุ่ม OTOP SMEs วิสาหกิจชุมชน กข.คจ. กลุ่มอาชีพ ฯลฯ การตลาด Airport กลุ่ม ฯลฯ ภูมิภาค ระบบเศรษฐกิจของประเทศ ห้างสรรพสินค้า ระบบสังคมวัฒนธรรม กรุงเทพ ปัจจัยทางเศรษฐกิจ

อัตราการเปลี่ยนแปลง อดีต – เป็นการเปลี่ยนแปลงแบบช้า บางกรณีเป็นการเปลี่ยนแปลง ตามสภาวะธรรมชาติ/สิ่งแวดล้อม ปัจจุบัน - อัตราเร่งการเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้น รวดเร็ว-รุนแรง-คาดการณ์ได้ยาก

ทฤษฎีใหม่...ในการอธิบายความเปลี่ยนแปลงในโลกปัจจุบัน Chaos Theory : ทฤษฎีไร้ระเบียบ อิทธิพลของโลกาภิวัตน์ การหลั่งไหลของข้อมูลข่าวสาร รวดเร็ว หลากหลายทิศทาง หลากหลายช่องทาง หลากหลายแหล่ง ตลอดเวลา การรับรู้

อิทธิพลของข้อมูลข่าวสารทำให้ความสัมพันธ์ทางสังคมเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ไม่เป็นเส้นขนาน ไม่ยอมรับ กวัดแกว่ง สับสน หากไม่เข้าใจ การเปลี่ยนแปลง อ่อนไหว คับข้องใจ หลากหลายรูปแบบ ไม่มีความสุข ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็ว อ่อนไหว กวัดแกว่ง – สังคมก็ยังพยายามที่จะ รักษาสมดุลย์ทางสังคมไว้ การเปลี่ยนแปลงที่รู้สึกได้นาทีต่อนาที

ภารกิจหรืองานต่างๆ ล้วนเป็นเหตุส่งผลต่อปัจจัยอื่นๆ ทั้งทางบวก ทางลบ ทั้งด้านสนับสนุน เอื้ออำนวย และในด้านกีดกัน เป็นอุปสรรค การวิเคราะห์งานทำให้เรายิ่งเห็น Insight ในการปรับปรุง พัฒนาปัจจัยให้เอื้ออำนวย เกิดประโยชน์ เกิดการพัฒนาในทางบวก

บทบาทและหน้าที่ของนักบริหาร นักวิชาการ เป็นนักบริหารการเปลี่ยนแปลง (Change Management) โดย ยอมรับการเปลี่ยนแปลง เข้าใจการเปลี่ยนแปลง คาดการณ์ทิศทางการเปลี่ยนแปลงได้ คิดกลยุทธ์ใหม่ๆ เพื่อตอบสนองเป้าหมาย ในบริบทที่เปลี่ยนแปลง

เครื่องมือวิเคราะห์ธุรกิจ

Importance/Performance Matrix Fix Excel Low Priority Overkill เป็นจุดเด่นทำให้ยั่งยืน ความคาดหวัง/การให้ความสำคัญ Importance 1.ลูกค้าไม่สนใจ แต่เราทำมาก ควรตัดสินใจลดทรัพยากรไปทำใน Fix หรือ Excel 2.บางกรณีต้องสื่อสารเพิ่มเป็นหลัก ลูกค้าไม่ get แม้เป็นเรื่องที่ดี ทบทวนการจัดสรรทรัพยากร Performance O 1O การตอบสนองต่อ Customer Needs

แนวคิด IP Matrix IP Matrix เป็นเครื่องมือวิเคราะห์สินค้า/ผลิตภัณฑ์/การบริการ โดยพิจารณาในประเด็นสำคัญ 2 ประเด็น คือ I = Importance (มีความสำคัญ) P = Performance (ทำได้ดี)

องค์ประกอบย่อย IP Matrix I = Importance -เป็นภารกิจหลักตามยุทธศาสตร์กรม -มีความสำคัญในการพัฒนาความเข้มแข็งของชุมชน -กลุ่มเป้าหมายให้ความสำคัญ ตอบรับการทำงานเป็นอย่างดี -เป็นนโยบายที่ผู้บริหารให้ความสำคัญ

องค์ประกอบย่อย IP Matrix P = Performance -เจ้าหน้าส่วนใหญ่มีความสามารถทำได้ดีกว่าคู่แข่ง/เหนือคู่แข่ง -มีผลงานที่เป็นรูปธรรม ประชาชน/บุคคลทั่วไปเห็นได้ชัดเจน แสดงการยอมรับ -มีทรัพยากรสนับสนุน

การประยุกต์ใช้ Boston Model ในการวิเคราะห์งาน พช.

ความสำคัญ/ที่มาของ Boston Model การพัฒนายุทธศาสตร์ระดับบริษัท หรือระดับองค์การ ทำได้ 2 แบบ แบบที่ 1 เป็นการกำหนดยุทธศาสตร์โดยรวม เรียกว่า Grand Strategy เป็นยุทธศาสตร์ที่ไม่เจาะจงครอบคลุมเกือบทุกด้าน ถูกกำหนดขึ้นมาเพื่อชี้นำการปฏิบัติหลักๆ เพื่อให้องค์การบรรลุเป้าหมายระยะยาว แบบที่ 2 เป็นการกำหนดยุทธศาสตร์แบบเลือกการลงทุนในหน่วยธุรกิจ หรือ Portfolio Strategy ซึ่งเกี่ยวข้องกับการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ และตำแหน่งของหน่วยธุรกิจ (Strategic Business Unit : SBU) เพื่อสร้างส่วนผสมที่จะทำให้บรรลุเป้าหมายขององค์การอย่างดีที่สุด

BCG Matrix เป็นโมเดล ที่ใช้วิเคราะห์ด้านการเงินการลงทุนเกี่ยวกับการตลาด โดยการเริ่มต้นของ GE (General Electric) และ Boston Consulting Group (BCG) BCG matrix จะแสดงฐานะหรือความแข็งแกร่งของบริษัทเมื่อเทียบกับตลาดสินค้านั้นๆ โดยใช้เกณฑ์ในการพิจารณา 2 เกณฑ์ คือ 1. ส่วนแบ่งตลาดเชิงเปรียบเทียบ (Relative Market Share) เป็นการเปรียบเทียบกับคู่ แข่งว่าส่วนแบ่งตลาดของผลิตภัณฑ์ของบริษัทเป็นกี่เท่าเมื่อเทียบกับคู่แข่งที่สำคัญ 2.ความน่าสนใจของตลาด (Market Attractiveness) หรือ อัตราการเติบโตของตลาดสินค้า (Market Growth Rate) คือ อัตราการขยายตัวของตลาดสินค้าทั้งตลาดไม่ใช่ของบริษัท เพราะเกณฑ์ที่ใช้นี้เพื่อต้องการดูว่าตลาดสินค้านั้นๆ มีความน่าสนใจมากน้อยเพียงใด

Boston Model แบบจำลองที่ใช้ทั้งอัตราขยายตัวของตลาด (Market Growth) และ ส่วนแบ่งตลาดของธุรกิจ (Market Share)เป็นเกณฑ์ในการวิเคราะห์ เพื่อให้ผู้บริหารทราบตำแหน่งธุรกิจ(งาน)ของตน และเลือกวางกลยุทธ์รวมถึงจัดสรรทรัพยากร ทางการเงินการบริหารขององค์กรได้อย่างเหมาะสม

Boston Model แบ่งธุรกิจเป็น 4 ประเภท Stars (ดาวรุ่ง) คือ ธุรกิจ(งาน)ที่มีส่วนแบ่งตลาดเพิ่มขึ้น สอดคล้องกับภาวะตลาดโลกของผลิตภัณฑ์นั้นที่ขยายตัวในอัตราสูง จึงจัดเป็น “ธุรกิจดาวรุ่ง” ที่ทำเงินได้สูง ธุรกิจประเภทนี้ควรมีค่าใช้จ่ายในการขยายการผลิต การโฆษณาและประชาสัมพันธ์ในระดับสูงเพื่อเพิ่มยอดขายและรักษาส่วนแบ่งตลาด (ลูกค้าชอบ เราทำได้ดี) Cash Cows (แม่วัว) คือ ธุรกิจที่มีส่วนแบ่งตลาดเพิ่มขึ้น ขณะที่ภาวะตลาดโลกของผลิตภัณฑ์นั้นขยายตัวในอัตราต่ำ หรือหดตัวลงผู้ประกอบการจึงควรพยายามรักษาฐานตลาดเดิม โดยอาจเพิ่มกลยุทธ์ในเชิงรุกมากขึ้น (ลูกค้าชอบ แต่เราทำได้น้อย)

Problem Children / Question Marks (เด็กมีปัญหา) คือ ธุรกิจที่มีส่วนแบ่งตลาดลดลง ขณะที่ภาวะตลาดโลกของผลิตภัณฑ์นั้นขยายตัวในอัตราสูง มักเป็น ธุรกิจที่อยู่ในช่วงเริ่มเข้าสู่ตลาด ผู้ประกอบการ จึงจำเป็นต้องติดตามอย่างใกล้ชิด(ลูกค้าลดลง ไม่ต้องการ ยังไม่เห็นคุณค่า แต่เป็นงานมีคุณค่า ต้องสื่อสารกับลูกค้าเพิ่มขึ้น) Dogs (สุนัข) คือ ธุรกิจที่ทั้งส่วนแบ่งตลาดและภาวะตลาดโลกของผลิตภัณฑ์นั้นมีอัตราขยายตัวลดลงทั้งนี้ ธุรกิจอาจเริ่มมีกำไรต่ำ หรือเข้าสู่สภาวะขาดทุน และอาจต้องหยุดดำเนินกิจการในที่สุด (ลูกค้าไม่ต้องการ เราก็ทำสู้คู่แข่งขันไม่ได้)

Boston Model

การนำไปใช้ประโยชน์ นำผลการวิเคราะห์ไปกลยุทธ์ 4 รูปแบบ ดังนี้ 1. question marks  กลยุทธ์สร้าง (build strategy) หรืออาจเรียกอย่างหนึ่งว่า กลยุทธ์เพิ่มการลงทุน (invest strategy) 2. strong cash cows กลยุทธ์รักษา (hold strategy) หรืออาจเรียกอย่างหนึ่งว่า กลยุทธ์ป้องกัน (protect strategy) 3. weak cash cows กลยุทธ์เก็บเกี่ยว (harvest strategy) 4. dogs + question masks กลยุทธ์ถอนตัว (divest strategy)

The End