ข้อเสนอการพัฒนาประเทศไทยเพื่อความหลากหลายของชุมชนการพัฒนา อย่างยั่งยืนในอนาคต (A Proposal of Thailand Development for Sustainable Development Community’s Diversities in the Future) ดร.สมศักดิ์ ศรีสันติสุข Dr. Somsak Srisontisuk

ความไม่สมดุลของการพัฒนาประเทศไทย : บทนำ ลักษณะความแตกต่างระหว่างสังคมชนบท และสังคมเมือง

จำนวนประชากรที่เพิ่มขึ้น ตารางที่ 1 จำนวนประชากรของประเทศไทย และอัตราการเพิ่มโดยเฉลี่ยต่อปี ตั้งแต่ พ.ศ. 2453- 2553 และ พ.ศ. 2545 ปีสำมะโน จำนวนประชากร จำนวนประชากรที่เพิ่มขึ้น จากการสำมะโน อัตราการเพิ่ม โดยเฉลี่ยต่อปี 2453 8,149,487 - 2462 9,207,355 1,057,868 1.4 2472 11,506,207 2,298,852 2.3 2480 14,464,105 2,957,898 2.9 2490 17,442,689 2,978,584 1.9 2503 26,257,916 8,815,227 3.2 2523* 44,824,540 9,880,626 2533** 54,548,530 10,254,300 2545*** 62,600,000 0.8

2. ลักษณะความแตกต่างระหว่างภาค 2.1 ความแตกต่างผลิตภัณฑ์มวลรวมด้านเศรษฐกิจ 2.2 ความแตกต่างรายได้และรายจ่าย 2.3 ความแตกต่างความยากจน

ประชากรนอกเขตเทศบาล % ตารางที่ 2 อัตราส่วนร้อยละของจำนวนประชากร จำแนกตามเขตที่อยู่อาศัยระหว่าง พ.ศ. 2510- 2544, พ.ศ. 2527-2533 และ พ.ศ. 2540 เขตที่อยู่อาศัย พ.ศ. ประชากรในเขตเทศบาล % (เมือง) ประชากรนอกเขตเทศบาล % (ชนบท) 2510 14.3 85.7 2511 14.4 85.6 2512 14.5 85.5 2513 14.7 85.3 2514 2515 85.4 2516 16.3 83.7 2517 16.4 83.6 2518 16.6 83.4 2519 17.0 83.0 2520 17.1 82.9

2521 17.2 82.8 2522 17.4 82.6 2523 17.6 82.4 2524* 18.0 82.0 2527** 2528** 17.8 82.2 2529** 2530** 17.9 82.1 2531** 18.1 81.9 2532** 18.2 81.8 2533** 17.7 82.3 2540*** 18.4 81.6

ตารางที่ 3 อัตราส่วนร้อยละของการกระจายตัวของประชากรที่อาศัยอยู่นอกเขตเทศบาล จำแนก ตามภาค ในปี พ.ศ. 2490, 2503, 2513, 2520, 2524, 2530, 2532 และ 2540 ประชากรที่อยู่อาศัยอยู่นอกเขตเทศบาล (%) พ.ศ. ทั่วประเทศ ภาคกลาง ภาคใต้ ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 2490 90.1 78.9 90.9 93.8 96.9 2503 86.9 70.4 89.4 93.4 96.4 2510 85.6 67.6 88.7 93.7 96.0 2520* 82.8 62.9 88.5 95.8 2524** 82.1 61.6 87.6 93.3 95.5 2530*** 60.9 86.2 91.7 92.8 2532*** 81.8 60.2 87.2 92.3 94.2 2540x 81.6 60.3 85.9 92.4

ตารางที่ 4 ผลิตภัณฑ์ภาคของประเทศไทย พ.ศ. 2539 ตารางที่ 4 ผลิตภัณฑ์ภาคของประเทศไทย พ.ศ. 2539 ภาค ผลิตภัณฑ์ภาค (1,000 บาท) ประชากร (1,000 คน) รายได้ต่อคน (บาท) ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 543,478,928 20,405 26,635 ภาคเหนือ 422,299,346 11,149 37,878 ภาคใต้ 411,245,231 7,961 51,657 ภาคตะวันออก 463,457,343 3,805 121,802 ภาคตะวันตก 191,186,545 3,370 56,732 ภาคกลาง 212,347,105 2,884 73,629 กรุงเทพมหานครและปริมณฑล 2,354,274,349 10,429 225,743 ผลิตภัณฑ์ในประเทศเบื้องต้น 4,598,288,848 60,003 76,634

ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ตารางที่ 5 รายได้และรายจ่ายโดยเฉลี่ยต่อคนต่อเดือน (บาท) จำแนกเป็นรายภาค พ.ศ. 2524-2539 ปี ทั่วราชอาณาจักร กทม.และปริมณฑล (1) ภาคกลาง (2) ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคใต้ Year รายได้ รายจ่าย 2524 751 750 1,422 1,366 852 883 704 678 493 501 740 760 2529 844 880 1,829 1,733 954 997 796 831 521 582 871 929 2531 1,026 1,040 2,251 2,249 1,082 1,094 919 918 682 690 966 1,038 2533 1,372 1,326 3,257 2,877 1,457 1,415 1,242 1,190 784 1,717 1,173 2535 1,811 1,674 4,691 3,964 1,817 1,709 1,420 1,359 1,052 1,090 1,557 1,401 2537 2,192 2,007 4,975 4,142 2,358 2,124 1,778 1,692 1,369 1,377 1,979 1,855 2539 2,934 2,501 6,897 5,474 3,001 2,616 2,423 2,048 1,851 1,669 2,533 2,262

ตารางที่ 6 สัดส่วนของคนจนระดับภูมิภาคของประเทศไทย ตารางที่ 6 สัดส่วนของคนจนระดับภูมิภาคของประเทศไทย ภาคและพื้นที่ 2531 2533 2535 2537 2539 2541 (ไตรมาสที่ 1) ภาคกลาง 32.95 20.66 15.37 7.15 6.17 11.00 ภาคตะวันออก 15.51 19.45 11.91 7.54 3.77 6.70 ภาคตะวันตก 31.96 26.41 13.08 12.46 9.32 8.20 ภาคเหนือ 32.02 23.24 22.64 13.17 11.22 9.30 ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 48.43 43.14 39.90 28.59 19.43 22.60 ภาคใต้ 32.54 27.60 19.71 17.29 11.51 16.20 กรุงเทพฯ และปริมณฑล 6.12 3.50 1.94 0.88 0.64 0.90 รวมทั้งประเทศ 32.59 27.22 23.17 16.32 11.40 13.00

การวิเคราะห์การพัฒนาประเทศไทย : หลากหลายมิติ 3. ปัญหาที่เกิดจากความไม่สมดุลของการพัฒนา การวิเคราะห์การพัฒนาประเทศไทย : หลากหลายมิติ 1. ข้อสมมติของการเปลี่ยนแปลงกับการพัฒนาประเทศ 2. การวางแผนพัฒนาประเทศ 2.1 แผนการบูรณะชนบทปี พ.ศ. 2485 2.2 แผนการบูรณะชนบทปี พ.ศ. 2494

3. ลักษณะพื้นฐานทางสังคมและวัฒนธรรมกับการพัฒนาประเทศ 2.3 โครงการพัฒนาท้องถิ่นแห่งชาติ ปี พ.ศ. 2499 2.4 แผนพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ปี พ.ศ. 2504 จนถึงปัจจุบัน 3. ลักษณะพื้นฐานทางสังคมและวัฒนธรรมกับการพัฒนาประเทศ

ความต่างแบบทางวัฒนธรรม (cultural heterogeneity) อดีต พื้นฐานความเป็นมา (history background) ความต่างแบบทางวัฒนธรรม (cultural heterogeneity) ความเป็นปึกแผ่นทางสังคม (social solidarity) พหุนิยม (pluralism) ปัจจุบัน กระแสโลกาภิวัตน์ (การเปลี่ยนแปลงไปสู่ความเป็นสากล) (globalization) การปรับตัวต่อกระแส โลกาภิวัตน์ (adaptation to globalization) อนาคต รูปที่ 1 ลักษณะพื้นฐานทางสังคมและวัฒนธรรมกับการพัฒนาประเทศ การเปลี่ยนแปลงไปสู่ความเป็นท้องถิ่น (localization)

4. ลักษณะการพัฒนาประเทศในอดีต ปัจจุบัน และอนาคต รูปที่ 2 การพัฒนาประเทศ อดีต ปัจจุบัน และอนาคต ปัจจัยการพัฒนาประเทศ ภายใน ภายในและ ภายนอก ภายนอก มาก ปานกลาง น้อย แผนพัฒนา ประเทศ ในอนาคต ระหว่าง ก่อนแผน พัฒนา ระยะเวลาของแผนพัฒนาประเทศ ผลกระทบของการพัฒนาประเทศ เกษตรกรรม กึ่งเกษตรกรรมและ อุตสาหกรรม อุตสาหกรรม ลักษณะสังคมและวัฒนธรรมไทย

5. ผลกระทบของการพัฒนาประเทศที่มีต่อการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคม การเมือง และ วัฒนธรรม 6. ลักษณะการพัฒนาชุมชนจากอดีต ปัจจุบัน สู่อนาคต 6.1 การพัฒนาชุมชน (development of community) 6.2 การพัฒนาชุมชน (development and community) 6.3 ชุมชนกับการพัฒนา (community and development) 6.4 ชุมชนการพัฒนา (community of development)

ความหลากหลายของชุมชนการพัฒนาอย่างยั่งยืนในอนาคต : ความสำเร็จของการพัฒนาขึ้นอยู่กับแต่ละชุมชน 1. การมีส่วนร่วมของชุมชน 2. ความริเริ่มในงานพัฒนาของชุมชน 3. การประสานงานระหว่างองค์กรต่างๆ 4. รูปแบบของการพัฒนา 5. งานพัฒนาเป็นกระบวนการต่อเนื่อง

ชุมชนการพัฒนาเป็นวัฒนธรรมที่มีชีวิต : บทสรุป