GED 3801 การศึกษาและการมีส่วนร่วมในสถานศึกษา 1(60) ผู้สอน อ.ไพรศิลป์ ปินทะนา สาขาวิชาการประเมินและการวิจัย คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่

การติดต่อผู้สอน อ.ไพรศิลป์ ปินทะนา การติดต่อผู้สอน อ.ไพรศิลป์ ปินทะนา ห้องพักอาจารย์ อาคาร 29 สาขาวิชาการประเมินและการวิจัย Email & MSN & facebook : ajau.cmru@hotmail.com HomePage : www.er.cmru.ac.th โทรศัพท์ 086-192904X (ใช้ mail หรือ fb จะดีกว่า)

เนื้อหา หน่วยที่ 1 สภาพทั่วไปของสถานศึกษา หน่วยที่ 1 สภาพทั่วไปของสถานศึกษา หน่วยที่ 2 งานในหน้าที่ครูผู้สอน หน่วยที่ 3 งานในหน้าที่ครูประจำชั้น หน่วยที่ 4 งานบริหารสถานศึกษา หน่วยที่ 5 งานบริการของสถานศึกษา หน่วยที่ 6 สภาพชุมชนและความสัมพันธ์ ระหว่างสถานศึกษากับชุมชน

หน่วยที่ 4 งานบริหารสถานศึกษา สาระสำคัญ การบริหารสถานศึกษาเป็นศาสตร์และศิลป์ที่ผู้บริหารจำเป็นต้องศึกษา ฝึกฝนอบรมและสามารถนำไปใช้ได้จริง ความสามารถในการบริหารที่ดีมีประสิทธิภาพจะช่วยให้องค์กรหรือสถานศึกษาดำรงอยู่อย่างมีคุณค่าและมีการพัฒนายิ่งๆ ขึ้น

จุดประสงค์ นักศึกษาสามารถอธิบายความหมายของคำว่าการบริหารได้ถูกต้อง นักศึกษาสามารถระบุประเภทของงานด้านการบริหารต่างๆ ในสถานศึกษาได้ นักศึกษาแสดงออกถึงความกระตือรือร้น สนใจ ติดตามซักถามขณะที่เรียนอย่างสม่ำเสมอ นักศึกษาเข้าเรียนและทำกิจกรรมด้วยความตั้งใจต่อเนื่อง นักศึกษาสามารถอภิปรายสภาพการบริหารสถานศึกษาได้อย่างมีประสิทธิภาพ นักศึกษาทำแบบฝึกหัดได้อย่างถูกต้อง

เนื้อหา ความหมายและความสำคัญของการบริหารสถานศึกษา ปัจจัยและกระบวนการในการบริหารสถานศึกษา โครงสร้างการบริหารสถานศึกษาโดยทั่วไป การบริหารสถานศึกษาโดยใช้สถานศึกษาเป็นฐาน (School based Management) หน้าที่และความรับผิดชอบของผู้บริหารสถานศึกษา บทบาทของผู้บริหารสถานศึกษาในการปฏิรูปการเรียนรู้ บทบาทของผู้บริหารสถานศึกษาในการประกันคุณภาพการศึกษา ปัญหาและอุปสรรคในการบริหารสถานศึกษา

กิจกรรมการเรียนการสอน ให้แต่ละกลุ่มนำข้อมูลจากหนังสือพิมพ์มาอภิปราย วิพากษ์ วิจารณ์ ตามหัวข้อเนื้อหา

มอบหมายงาน เจอกันวันที่ 11 มกราคม 2555 ส่งการค้นคว้าหน่วยที่ 4 การบริหารสถานศึกษา(ก่อนวันที่ 9 มค) หาข่าวการศึกษาระดับขั้นพื้นฐานจากหนังสือพิมพ์ หรือหนังสือพิมพ์ online หรือ (กฤตภาคข่าว)clipping กลุ่มละ 1 ข่าว(ไม่ซ้ำกัน) พร้อมการวิเคราะห์ข่าวว่าเกี่ยวข้องกับหลักการ POSDCORB หรือ 4 M'S หรือ SBM อย่างไร --> present ในห้องเรียน

ผู้บริหารคือใคร? การบริหาร หมายถึง การใช้ศาสตร์และศิลป์ของบุคคลตั้งแต่ 2 คน ขึ้นไป ร่วมมือกันดำเนินกิจกรรมหรืองานให้บรรลุวัตถุประสงค์ที่วางไว้ร่วมกัน โดยอาศัยกระบวนการ และทรัพยากรทางการบริหารเป็นปัจจัยอย่างประหยัด และให้เกิดประโยชน์สูงสุด

POSDCORB P – Planning หมายถึง การวางแผน O – Organizing หมายถึง การจัดองค์การ S – Staffing หมายถึง การจัดคนเข้าทำงาน D – Directing หมายถึง การสั่งการ Co – Coordinating หมายถึง ความร่วมมือ R – Reporting หมายถึง การรายงาน B – Budgeting หมายถึง งบประมาณ

ปัจจัยสำคัญการบริหาร 4Ms คน (Man) เงิน (Money) วัสดุสิ่งของ (Materials) การจัดการ (Management)

1. คน (Man) – บุคคลที่ผู้บริหารจะต้องเกี่ยวข้อง ได้แก่ ผู้บังคับบัญชา ผู้ใต้บังคับบัญชา(ครู พนักงานราชการ ลูกจ้างนักการภารโรง)นักเรียน ผู้ปกครอง ชุมชน รวมถึงบุคลากรจากหน่วยงานอื่น ดังนั้นในการทำงานร่วมกับบุคคลต่างๆ ผู้บริหารต้องมีทักษะในการทำงานร่วมกัน มีมนุษย์สัมพันธ์ มีสามารถในการบริหารผู้ใต้บังคับบัญชา มีการบริหารบุคคลให้เกิดประสิทธิภาพ รวมถึงการให้ขวัญกำลังใจในการทำงาน ส่งเสริมให้ผู้ใต้บังคับบัญชารู้จักการทำงานเป็นทีม 2 เงิน (Money) – ในเรื่องเงินซึ่งถือว่าเป็นปัจจัยสำคัญอันหนึ่งสำหรับการบริหารงาน ผู้บริหารจำเป็นต้องมีการจัดการบริหารด้านการเงินให้ดี มีการแสวงหาทุนจากแหล่งต่างๆ ด้วยการหาภาคีเครือข่ายร่วมพัฒนาการศึกษา เงินงบประมาณ เงินนอกงบประมาณ เงินบริจาค รวมถึงเงินลงทุนต่างๆ ผู้บริหารจะต้องใช้หลักการบริหารทางการเงินที่มีอยู่ในการจัดได้ มีระบบตรวจสอบ การถ่วงดุล การใช้จ่ายเงิน การทำบัญชีทำการเงิน ต้องกระทำให้รูปของคณะกรรมการ ต้องยึดหลักความโปร่งใส่ ตรวจสอบได้ ไม่มีส่วนได้เสียเกี่ยวข้องกับผลประโยชน์นอกระบบใดๆ 3. วัสดุสิ่งของ(Materials) – หมายถึง วัสดุ ครุภัณฑ์ หรือทรัพย์สินต่างๆ ที่เป็นสมบัติของโรงเรียน ผู้บริหารต้องมีระบบการจัดเก็บ การใช้ประโยชน์ การดูแล บำรุงรักษา ให้มีคณะกรรมการดำเนินการตรวจสอบ ดำเนินการให้เป็นปัจจุบัน มีระบบการจัดหา จัดสรร หรือได้มาซึ่งวัสดุ ครุภัณฑ์ หรือทรัพย์ต่างๆ ด้วยวิธีการที่ถูกต้องตามระเบียบของการทรวงการคลังด้วย 4. การจัดการ (Management) – การบริหารจัดการ เป็นส่วนสำคัญที่ผู้บริหารจำเป็นต้องมี และประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับโรงเรียนที่ตนเองบริหารอยู่ให้ได้มากที่สุด การบริหารจัดการที่ดี จะทำให้เกิดผลดีต่อองค์กร ต่อผู้บริหาร ครู และนักเรียน ที่สำคัญที่สุด โรงเรียนจะมีความเจริญก้าวหน้า

SBM การบริหารจัดการโดยมีสถานศึกษาเป็นฐาน “ School-based management ” ความเป็นมาของสถานศึกษาที่เป็นนิติบุคคล การปฏิรูปการศึกษามีความมุ่งหมายที่จะจัดการศึกษาเพื่อพัฒนาคนไทยให้เป็นมนุษย์ ที่สมบูรณ์ เป็นคนดี มีความสามารถ และมีความสุข การดำเนินการให้บรรลุเป้าหมายอย่างมีพลัง และมีประสิทธิภาพจำเป็นที่จะต้องมีการกระจายอำนาจ และให้ทุกฝ่ายการมีส่วนร่วม ซึ่ง สอดคล้องกับเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ และ เป็นไปตามหลักการของพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.๒๕๔๒ และที่แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ.๒๕๔๕ ซึ่งให้มีการจัดระบบโครงสร้างและกระบวนการจัดการศึกษาของไทย มีเอกภาพเชิงนโยบาย และมีความหลากหลายในทางปฏิบัติ มีการกระจายอำนาจไปสู่เขตพื้นที่ การศึกษา และสถานศึกษา ดังปรากฏในบทบัญญัติมาตรา 39 ที่ว่า “มาตรา ๓๙ กำหนดให้กระทรวงกระจายอำนาจการบริหารและการจัดการศึกษาทั้ง ด้านวิชาการ งบประมาณ การบริหารงานบุคคล และการบริหารทั่วไป ไปยังคณะกรรมการและ สำนักงานเขตพื้นการศึกษาและสถานศึกษา ในเขตพื้นที่การศึกษาโดยตรง” การกระจายอำนาจดังกล่าวจะทำให้สถานศึกษามีความคล่องตัว มีอิสระในการบริหาร จัดการเป็นไปตามหลักของการบริหารจัดการโดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน (School Based ๗ Management : SBM) ซึ่งจะเป็นการสร้างรากฐานและความเข้มแข็งให้กับสถานศึกษา สามารถจัดการศึกษาได้อย่างมีคุณภาพได้มาตรฐานและสามารถพัฒนาอย่างต่อเนื่อง จากแนวคิดดังกล่าวเพื่อให้สถานศึกษามีความคล่องตัว มีอิสระ และมีความเข้มแข็ง รัฐจึงให้สถานศึกษาเป็นนิติบุคคล โดยได้บัญญัติไว้ในพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการ กระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ.๒๕๔๖ ในมาตรา ๓๕ ดังนี้ “มาตรา ๓๕ สถานศึกษาที่จัดการศึกษาขั้นพื้นฐานตามมาตรา ๓๔ (๒) เฉพาะที่เป็น โรงเรียนมีฐานะเป็นนิติบุคคล เมื่อมีการยุบเลิกสถานศึกษาตามวรรคหนึ่ง ให้ความเป็นนิติบุคคลสิ้นสุดลง” “มาตรา ๓๙ กำหนดให้กระทรวงกระจายอำนาจการบริหารและการจัดการศึกษาทั้ง ด้านวิชาการ งบประมาณ การบริหารงานบุคคล และการบริหารทั่วไป ไปยังคณะกรรมการและสำนักงานเขตพื้นการศึกษาและสถานศึกษา ในเขตพื้นที่การศึกษาโดยตรง” การกระจายอำนาจดังกล่าวจะทำให้สถานศึกษามีความคล่องตัว มีอิสระในการบริหาร จัดการเป็นไปตามหลักของการบริหารจัดการโดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน (School Based Management : SBM) ซึ่งจะเป็นการสร้างรากฐานและความเข้มแข็งให้กับสถานศึกษา สามารถจัดการศึกษาได้อย่างมีคุณภาพได้มาตรฐานและสามารถพัฒนาอย่างต่อเนื่อง จากแนวคิดดังกล่าวเพื่อให้สถานศึกษามีความคล่องตัว มีอิสระ และมีความเข้มแข็ง พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.๒๕๔๒ และที่แก้ไขเพิ่มเติม(ฉบับที่ ๒) พ.ศ.๒๕๔๕

แนวทางส่งเสริมการบริหารสถานศึกษาขั้นพื้นฐานที่เป็นนิติบุคคล การบริหารจัดการของสถานศึกษาซึ่งมีหน้าที่ให้บริการการศึกษาแก่ประชาชนและเป็น สถานศึกษาของรัฐ จึงต้องนำหลักการว่าด้วยการบริหารกิจการบ้านเมืองและสังคมที่ดี ซึ่งเรียก กันโดยทั่วไปว่า “ธรรมาภิบาล” มาบูรณาการในการบริหารและจัดการศึกษาเพื่อเสริมสร้าง ความเข้มแข็งให้กับโรงเรียนในฐานะที่เป็นนิติบุคคลด้วย หลักการดังกล่าว ได้แก่ ๑. หลักนิติธรรม ๒. หลักคุณธรรม ๓. หลักความโปร่งใส ๔. หลักการมีส่วนร่วม ๕. หลักความรับผิดชอบ ๖. หลักความคุ้มค่า หลักธรรมาภิบาลอาจบูรณราการเข้ากับการดำเนินงานด้านต่าง ๆ ของสถานศึกษาซึ่งได้แก่ การดำเนินงานด้านวิชาการ งบประมาณ บริหารงานบุคคล และบริหารทั่วไป และเป้าหมายใน การจัดการศึกษาคือทำให้ผู้เรียนเป็นคนดี เก่ง และมีความสุข

สมิท และคนอื่นๆ (Smith and others, 1971, p งานบริหารวิชาการ ร้อยละ 40 งานในหน้าที่ทั่วไป ร้อยละ 5 งานบริหารบุคลากรที่เป็นผู้สอนและ ฝ่ายสนับสนุนการเรียนการสอน ร้อยละ 20 งานบริหารการเงิน ร้อยละ 5 งานบริหารงานอาคารสถานที่ ร้อยละ 5 งานบริหารกิจกรรมนักเรียน ร้อยละ 20 งานบริหารด้านความสัมพันธ์กับชุมชน ร้อยละ 5