อิทธิพลของระดับโปรตีน คาร์โบไฮเดรตที่ไม่ใช่เยื่อใย และสัดส่วน MP/NELในอาหารสูตรรวมที่มีการใช้เปลือก-ซังข้าวโพดหมัก เป็นแหล่งอาหารหยาบหลัก ต่อการให้ผลผลิตในโคนม Effects of protein, non fibrous carbohydrate levels and a ratio of metabolizable protein to net energy in TMR feeding based on corn cob-husk silage as roughage source on dairy cattle performance วาสนา ศิริแสน, วิโรจน์ ภัทรจินดา พรชัย ล้อวิลัยและมนต์ชัย ดวงจินดา ภาควิชาสัตวศาสตร์ คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น จ. ขอนแก่น บทนำ วิธีการดำเนินงานวิจัย โคนมเป็นสัตว์ที่สามารถนำใช้อาหารหยาบที่มีคุณภาพต่ำเปลี่ยนเป็นผลผลิตน้ำนมได้ โดยเฉพาะเปลือก-ซังข้าวโพดหมัก ซึ่งเป็นผลพลอยได้ทางการเกษตรและอุตสาหกรรม แต่โคนมต้องการทั้งอาหารเยื่อใย และอาหารคาร์โบไฮเดรตที่ไม่ใช่เยื่อใย (Non fibrous carbohydrate, NFC) เพื่อเป็นแหล่งพลังงานแก่ตัวโคและจุลินทรีย์ในกระเพาะหมัก และรักษาสมดุลการหมักย่อยในกระเพาะหมัก รวมทั้งโคนมยังต้องการโปรตีนและพลังงานที่สมดุลเพื่อตอบสนองต่อการให้ผลผลิตที่ดี โดยเฉพาะพลังงานจะใช้ค่า NEL (Net energy for lactation) ซึ่งเป็นการคำนวณพลังงานที่ละเอียดขึ้นตรงกับความต้องการของโค และโปรตีนจะพิจารณาถึงค่า MP (Metabolizable protein) ซึ่งเป็นส่วนของโปรตีนและกรดอะมิโนที่ถูกย่อยและนำใช้ได้จริงในส่วนของลำไส้เล็ก ดังนั้นจึงมีการศึกษาเพื่อหาความต้องการโภชนะของโคนมที่เหมาะสมต่อการให้ผลผลิต ร่วมกับการใช้ประโยชน์จากเปลือก-ซังข้าวโพดหมัก เพื่อให้เกิดประโยชน์และประสิทธิภาพมากที่สุด ซึ่งจะเป็นแนวทางในการลดต้นทุนค่าอาหาร สัตว์ทดลองใช้โคนม HF ที่มีวันให้นมเฉลี่ย 80 ± 40 วัน น้ำหนักตัวเฉลี่ย 450 ± 50 กก. แผนการทดลอง ใช้แผนการทดลองแบบ 3x3 Factorial in RCBD อาหารทดลอง อาหารTMR 9 สูตร การเก็บข้อมูล บันทึกปริมาณน้ำนมที่รีดในแต่ละวัน บันทึกการกินอาหารและอาหารเหลือในแต่ละวัน เพื่อวิเคราะห์การกินได้สิ่งแห้ง และบันทึกอุณหภูมิความชื้นของโรงเรือน เพื่อหาค่าTHI ที่ทีผลต่อการทดลอง การเก็บตัวอย่าง ศึกษาการย่อยได้โดยใช่ Cr2O3 เป็นตัวชี้วัด และเก็บตัวอย่างเลือดเพื่อหากลูโคสและยูเรียในเลือด การวิเคราะห์ทางสถิติ นำข้อมูลมาวิเคราะห์ความแปรปรวนร่วม และวิเคราะห์ Response surface test และสร้างสมการทำนาย z = a+b1x + b2 x2 + b3 y + b4 y2 + b5 xy + εijk ตารงที่ 2 ผลของระดับโปรตีน และ NFC ต่อสมรรถนะการผลิตรวม การย่อยได้โภชนะ และการเปลี่ยนแปลงกลูโคสและยูเรียในเลือด ตารางที่ 1 อาหาร TMR และองค์ประกอบทางเคมี CP16.5 CP14.5 CP12.5 NFC30 NFC27 NFC24 NFC30 NFC27 NFC24 NFC30 NFC27 NFC24 T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 เมล็ดฝ้าย 5.0 9.5 10.0 9.0 11.9 14.0 13.0 15.4 14.9 กากถั่วเหลือง44% 20.3 18.4 8.4 13.5 12.8 11.6 7.0 6.3 4.9 กากเบียร์แห้ง 10.3 11.0 11.8 9.4 10.1 11.8 8.0 9.0 14.0 เมล็ดข้าวโพด 16.9 11.3 7.0 17.5 12.7 7.7 17.9 13.3 11.0 รำอ่อน 10.0 12.8 13.0 13.0 13.0 14.0 16.0 16.0 15.0 กากน้ำตาล 3.0 2.5 2.7 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 2.5 มันสำปะหลัง 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 วิตามินแร่ธาตุรวม 1.5 1.5 4.0 1.6 3.5 4.0 2.1 4.0 4.0 เปลือกซังข้าวโพดหมัก 30 30 30 30 30 31 30 30 31 รวม 100 100 100 100 100 100 100 100 100 รายการ CP 16.5 CP 14.5 CP12.5 NFC30 NFC27 NFC24 NFC30 NFC27 NFC24 NFC30 NFC27 NFC24 SEM (P < ) T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 X Y Z DMItmr,Kg/d 10.6ab 13.8a 10.2b 11.3ab 13.3ab 11.4ab 13.1ab 10.2b 13.3ab 0.98 ns ns ** Bwchange,Kg/d 0.5 0.1 0.5 0.2 0.7 -0.04 0.6 -0.5 -0.2 0.88 ns ns ns Milk4%FCM 13.9 13.8 13.6 13.9 14.9 14.2 14.5 12.1 14.2 0.91 ns ns ns Milk fat, % 3.9 3.6 3.7 3.9 4.4 4.1 4.0 3.6 3.7 0.27 ns ns ns Milk CP,% 2.9 3.3 3.0 2.8 3.0 3.0 3.1 3.0 3.2 0.15 ns ns ns Milk TS,% 12.8 12.8 12.4 13.2 13.2 13.4 12.6 11.9 12.6 0.45 ns ns ns X= CP, Y= NFC, Z = CP x NFC, ns = not significant, *P=0.1, **P<0.05, ***P<0.01 ผลของระดับโปรตีน และ NFC ต่อการย่อยได้โภชนะ CP 76.9 79.1 73.0 70.4 70.5 72.4 70.0 60.3 75.3 3.99 * ns ns Fat 84.5c 87.9bc 86.5c 83.0c 87.9bc 92.1ab 86.6c 86.8c 92.8a 1.46 ns *** ns Ash 49.0 53.8 40.1 42.7 41.8 38.7 47.5 23.8 55.3 7.86 ns ns * ผลของระดับโปรตีนและ NFC ต่อการเปลี่ยนแปลงกลูโคสและยูเรียในเลือด GLU 0, mg/dl 48.6 50.0 46.6 50.0 43.6 40.6 49.0 49.6 47.3 3.16 ns ns ns GLU 3, mg/dl 50.9b 60.9a 55.2ab 51.5b 60.9a 60.2a 58.7ab 57.5ab 54.3ab 2.83 ns ** ns BUN 0, mg/dl 21.1 23.6 21.3 15.2 20.4 15.4 20.9 12.3 13.5 3.25 * ns ns BUN 1, mg/dl 16.4 20.9 23.1 16.9 20.9 17.8 15.7 21.4 15.4 2.66 * ns ns BUN 2, mg/dl 20.1a 18.3ab 21.7a 17.9ab 21.0a 16.8ab 12.3b 15.3ab 15.1ab 2.63 *** ns ns BUN 3, mg/dl 17.2 21.4 21.2 16.5 20.0 17.9 14.9 23.0 17.8 3.19 * ns ns องค์ประกอบทางเคมีของอาหาร TMR โดยการคำนวณ (%DM) MP/NEL,g/Mcal 73.3 72.8 73.3 70.8 70.8 70.9 68.3 68.4 69.2 CP,(%) 16.5 16.5 16.5 14.5 14.5 14.5 12.5 12.5 12.5 RUP, ( % ) 29.8 29.9 29.9 30.6 30.5 30.8 31.5 31.5 33.0 TDN, (%) 78.9 79.0 76.7 79.1 77.7 77.0 79.2 77.6 76.8 NEL, Mcal/Kg 2.0 2.0 1.9 2.0 2.0 1.9 2.0 2.0 1.9 Fat, (%) 3.8 4.4 4.4 4.5 4.8 5.0 5.1 5.4 5.4 ADF,(%) 20.5 22.3 22.5 21.7 22.6 23.9 22.7 23.5 24.4 NDF,(%) 43.0 45.0 45.0 44.2 45.0 47.0 45.1 45.9 48.5 NFC, (%) 30.0 27.0 24.5 30.0 27.0 24.0 30.0 27.0 24.3 Ca(%) 0.3 0.3 0.3 0.3 0.2 0.3 0.2 0.3 0.3 P(%) 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 สรุปผลการทดลอง การทดลองพบว่าที่ระดับโปรตีน 13 % ร่วมกับ NFC ที่ระดับ 24 - 27 % ทำให้การกินได้สิ่งแห้งเพิ่มขึ้น แต่ไม่มีผลต่อผลผลิตน้ำนม และองค์ประกอบน้ำนม การย่อยได้ของโปรตีนมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น 11.4% ที่โปรตีน 16.5% และ NFC 24% ทำให้การย่อยได้ของไขมันเพิ่ม 6.8 % แต่ไม่มีผลต่อการย่อยได้ของ DM, GE, NDFและ ADF การเพิ่ม NFC ช่วยทำให้การใช้กลูโคสดีขึ้นที่ชั่วโมงที่ 3 ส่วนการเพิ่มโปรตีนมีแนวโน้มทำให้ค่าBUNต่างกันในทุกชั่วโมงโดยเฉพาะชั่วโมงที่ 2 สัดส่วน MP/NELที่ระดับ 68.4 - 73.3 g/Mcal เหมาะสมต่อการกินได้ และประสิทธิภาพการใช้พลังงาน ดังนั้นโปรตีนระดับ12.5% ร่วมกับ NFCระดับ 24-27% หรือโปรตีนระดับ 16.5% ร่วมกับ NFCระดับ 24 % จะเหมาะสมต่อการใช้เปลือก- ซังข้าวโพดหมักเป็นแหล่งอาหารหยาบหลัก ภาพแสดง ความสัมพันธ์ของระดับโปรตีน และ NFC ต่อการกินสิ่งแห้งอาหาร TMR จากการทำนายด้วยสมการ Response surface test, DMI TMRBW = Dry matter intake of % body weight.