สภาพเศรษฐกิจ และสังคม ยุคสมัยกลาง นัทธปราชญ์ นันทิวัฒน์กุล
พาณิชยกรรม อุตสาหกรรมมีจำนวนจำกัด อาทิ ท่อผ้า อุตสาหกรรมมีจำนวนจำกัด อาทิ ท่อผ้า เกษตรกรรม เป็นกระดูกสันหลังของประเทศ การค้าขายมีบทบาทสำคัญมาก ที่จะนำไปสู่ความมั่งคั่ง อุปสรรคของการค้าคือ การขนส่งสินค้าทางบก การค้าอยู่ในวงแคบแยกเป็น ยุโรปเหนือ(นอร์เวย์ เดนมาร์ค ฟินแลนด์และเยอรมัน) ยุโรปใต้(ประเทศแถบทะเลเมดิเตอเรเนียน อาทิ สเปน ฝรั่งเศส อิตาลี )
พาณิชยกรรมในยุโรปเหนือ สินค้าที่สำคัญ อาทิ เหล้าองุ่น ขนสัตว์ ทองแดง เหล็ก ดีบุก ไม้ หนังสัตว์ ปลา(ปลาเฮอริ่ง) เกลือ ขนส่งทางเรือ การค้าเป็นของสันนิบาตพ่อค้า(Hanseatic League) หรือสมาคมพ่อค้า เพราะได้รับสัมปทานจากรัฐบาล
พาณิชยกรรมในยุโรปใต้ สินค้าที่สำคัญอาทิ ขนแกะ เหล้าองุ่น น้ำมัน น้ำตาล ข้าว ผลไม้ เกลือ เครื่องเทศ พรม โลหะทองคำ เงิน เพชร พลอย มีการค้ากับต่างประเทศ เอเชียได้แก่ จีน เปอร์เซีย อินเดีย ผ่านเส้นทางเอเชียไมเนอร์ เส้นทางที่สองได้แก่ ฝั่งซีเรีย ลุ่มน้ำไทกรีสและยูเฟรติส เส้นทางที่สาม มหาสมุทรอินเดียและทะเลแดง อเล็กซานเดรีย ไคโร อาหรับ ยิว และซิเรียน
การเงิน การเงินและการเก็บดอกเบี้ย ไม่มีการพัฒนาเท่าที่ควร การเงินและการเก็บดอกเบี้ย ไม่มีการพัฒนาเท่าที่ควร อิทธิพลของศาสนามีมาก ราคายุติธรรม (just price) ห้ามการเรียกเก็บดอกเบี้ย เพราะการเรียกเก็บดอกเบี้ยจะทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนที่ไม่ยุติธรรม ความต้องการเงินทุนมีมาก เพราะการขยายตัวของการค้า เงินในสมัยนี้ คือ เงินเพนนี(silver penny) ของอังกฤษเป็นเงินโลหะเงิน ต่อมาเปลี่ยน โลหะทองคำ และโลหะผสม
มีการพัฒนาเงินเครดิต ได้แก่ ตั๋วแลกเงิน และดร๊าฟท์(Draft) เป็นจุดเริ่มต้นของการพัฒนา ระบบธนาคาร เพราะมีการออกตั๋วสัญญาใช้เงินหรือบัตรช่างทอง เกิดการกู้ยืมเงิน 3 ประเภท Bottomry Contract กู้ยืมเงินเพื่อต่อเรือบรรทุกสินค้า Respondentia Loan กู้ยืมเงินเพื่อการค้าขาย Sea Loan กู้ยืมเงินเพื่อการเดินทาง