บทที่ 1 การรวมธุรกิจ

รูปแบบการรวมธุรกิจ การรวมในแนวนอน เป็นการรวมธุรกิจแบบสายการผลิตเดียวกัน การรวมในแนวตั้ง เป็นการขยายธุรกิจที่ประกอบธุรกิจเกี่ยวเนื่องกัน ในห่วงโซ่มูลค่าเดียวกัน การรวมแบบผสมผสาน เป็นการขยายธุรกิจที่ไม่มีความเกี่ยวเนื่องกันเลย

วัตถุประสงค์ในการรวมธุรกิจ ลดต้นทุน ลดระยะเวลาในการดำเนินธุรกิจ หลีกเลี่ยงการถูกควบคุมโดยบริษัทอื่น มีสิทธิในสินทรัพย์ไม่มีตัวตน

ลักษณะการรวมธุรกิจ การควบกิจการ A + B = A การรวมกิจการ A + B = C การซื้อหุ้น คือการที่กิจการหนึ่งเข้าไปรวมกับอีกกิจการหนึ่งโดยวิธีการซื้อหุ้นของกิจการหนึ่งมาถือไว้ในจำนวนที่มีอิทธิพลต่อการดำเนินงานของกิจการนั้น การรวมกิจการชนิดนี้ทั้งสองกิจการยังคงดำรงอยู่และเป็นนิติบุคคลแยกตามกฎหมาย

การบัญชีสำหรับการรวมกิจการ วิธีซื้อธุรกิจ (Purchase method) วิธีรวมส่วนได้เสีย ( Pooling of interests) : วิธีนี้ปัจจุบันยกเลิกไปแล้ว

การซื้อธุรกิจ การซื้อธุรกิจ หมายถึง การรวมธุรกิจที่ผู้ซื้อเข้าควบคุมสินทรัพย์สุทธิและการดำเนินงาน โดยผู้ขายได้โอนสินทรัพย์ หนี้สิน หุ้นทุนเพื่อเป็นการแลกเปลี่ยน ข้อบ่งชี้การเป็นผู้ซื้อ มูลค่ายุติธรรมของกิจการหนึ่งสูงกว่าอีกกิจการหนึ่งอย่างเป็นสาระสำคัญ กิจการที่มีมูลค่ายุติธรรมสูงกว่าถือเป็นผู้ซื้อ การแลกเปลี่ยนหุ้นสามัญที่มีสิทธิอกเสียงกับเงินสด กิจการที่จ่ายเงินสดถือเป็นผู้ซื้อ การรวมธุรกิจที่ทำให้ฝ่ายบริหารของกิจการหนึ่งสามารถเข้าครอบงำในการเลือกคณะผู้บริหารของกิจการที่รวมแล้ว กิจการที่ผู้บริหารสามารถเข้าครอบงำถือเป็นผู้ซื้อ

แนวปฏิบัติในการกำหนดราคายุติธรรมของสินทรัพย์และหนี้สิน หลักทรัพย์ในความต้องการของตลาด กำหนดด้วยราคาตลาด หลักทรัพย์ที่ไม่อยู่ในความต้องการของตลาด ประมาณมูลค่าโดยพิจารณาจากอัตราส่วนกำไรต่อราคา อัตราผลตอบแทนเงินปันผล และอัตราการเติบโตของเงินปันผลเทียบเคียงกับกิจการที่มีลักษณะใกล้เคียงกัน ลูกหนี้ กำหนดจากมูลค่าปัจจุบันของจำนวนที่จะได้รับสุทธิคิดลดด้วยอัตราผลตอบแทนที่แท้จริง สินค้าคงเหลือ สินค้าสำเร็จรูปและสินค้าที่มีไว้เพื่อขาย กำหนดด้วยราคาขายหักค่าใช้จ่ายในการขาย งานระหว่างทำ กำหนดด้วย ราคาขายของสินค้าเมื่อผลิตเสร็จหักด้วยต้นทุนเมื่อผลิตเสร็จและค่าใช้จ่ายในการขาย วัตถุดิบ ใช้ราคาเปลี่ยนแทน(ราคาทุนปัจจุบัน)

แนวปฏิบัติในการกำหนดราคายุติธรรมของสินทรัพย์และหนี้สิน ที่ดินและอาคาร ใช้ราคาตลาด โรงงานและอุปกรณ์ ใช้ราคาตลาดแต่หากหาราคาตลาดไม่ได้ใช้ราคาเปลี่ยนแทนหักค่าเสื่อมราคาสะสม สินทรัพย์ไม่มีตัวตน ใช้ราคายุติธรรมอ้างอิงราคาจากตลาดซื้อขายคล่องรองรับ แต่หากไม่มีราคาตลาดรองรับ ใช้มูลค่ายุติธรรมระหว่างผู้ซื้อและผู้ขายต่อรองกันในวันที่ซื้อ สินทรัพย์หรือหนี้สินสุทธิตามโครงการผลตอบแทนพนักงาน คำนวณจากมูลค่าปัจจุบันของภาระผูกพันตามโครงการหักด้วยมูลค่ายุติธรรมของสินทรัพย์ตามโครงการนั้น สินทรัพย์ทางภาษี วัดมูลค่าด้วยผลประโยชน์ทางภาษีที่เกิดจากผลขาดทุนทางภาษี หนี้สินทางภาษีเมื่อกิจการมีกำไรสุทธิ รวมถึงผลกระทบทางภาษีจากการปรับมูลค่าสินทรัพย์และหนี้สินตามมูลค่ายุติธรรม หนี้สินต่างๆ วัดโดยมูลค่าปัจจุบันของจำนวนที่จะต้องจ่ายตามเงื่อนไขคิดลดด้วยอัตราดอกเบี้ยที่แท้จริง

การบันทึกบัญชี ณ วันซื้อกิจการ ต้นทุนการซื้อธุรกิจ คือ จำนวนเงินสด และมูลค่ายุติธรรมของสิ่งตอบแทนที่ผู้ซื้อมอบให้ ราคายุติธรรมของสินทรัพย์สุทธิบริษัทที่ถูกซื้อ(Fair Value) ราคาตามบัญชีของสินทรัพย์สุทธิบริษัทที่ถูกซื้อ(Book Value) ค่าความนิยม / กำไรจากการต่อรองราคาซื้อ = ผลต่างของ ต้นทุนการซื้อธุรกิจหักด้วยมูลค่ายุติธรรมของสินทรัพย์สุทธิบริษัทที่ถูกซื้อ ผลต่างจากการตีราคาสินทรัพย์สุทธิ = ผลต่างของราคายุติธรรมของสินทรัพย์สุทธิ หักด้วย ราคาตามบัญชีของสินทรัพย์สุทธิ ผลต่างรวม คือ ค่าความนิยม(กำไรจากการต่อรอง) + ผลต่างจากการตีราคาสินทรัพย์สุทธิ