ประสบการณ์การจัดสหกิจศึกษา สถาบันในอุดมศึกษาในกำกับของรัฐ ดร.กัณทิมา ศิริจีระชัย อาจารย์ประจำสาขาวิชาวิศวกรรมเคมี หัวหน้าโครงการสหกิจศึกษาและพัฒนาอาชีพ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี www.sut.ac.th Suranaree University of Technology

สหกิจศึกษา การเรียนรู้โดยใช้การทำงานจริงเป็นหลัก = Work-based learning จะเป็นงานประจำหรือโครงงาน ก็ได้ มทส. เน้นโครงงานพิเศษ หรืองานวิจัยขนาดเล็ก = Problem-based learning งานที่ทำ = Project work + Routine work น้ำหนักของงานอยู่ที่ Project 2

สหกิจศึกษาต่างกับฝึกงาน ? นักศึกษาไปทำงานจริงเต็มเวลา 4 เดือน มีสถานภาพเหมือนลูกจ้างของบริษัท ปฏิบัติตามกฎระเบียบของบริษัท งานตรงกับสาขาวิชาชีพที่เรียน มีการประเมินจากพี่เลี้ยงอย่างมีระบบ มีการทำรายงานที่เป็นประโยชน์กับบริษัท ต้องจบภาคการศึกษาสุดท้ายที่มหาวิทยาลัย 3 http://coop.sut.ac.th Suranaree University of Technology

สถาบันอุดมศึกษาในกำกับของรัฐ รวมบริการประสานภารกิจ มีหน่วยงานกลางระดับมหาวิทยาลัยในการจัดการสหกิจศึกษา โครงการ(ศูนย์)สหกิจศึกษาและพัฒนาอาชีพ 4

หน่วยงานที่รับผิดชอบ ฝ่ายวิชาการ องค์กรผู้ใช้บัณฑิต โครงการสหกิจศึกษา และพัฒนาอาชีพ เทคโนโลยีสังคม วิศวกรรมศาสตร์ สาขาวิชา สาขาวิชา แพทยศาสตร์ เทคโนโลยีการเกษตร สาขาวิชา สาขาวิชา 5

ภาระและหน้าที่ จัดหางานและสถานประกอบการที่เหมาะสมให้นักศึกษาไปปฏิบัติงาน เตรียมความพร้อมสหกิจศึกษา อำนวยความสะดวกอาจารย์ในการนิเทศ แนะแนวและพัฒนาอาชีพ 6

โครงสร้างการบริหาร 7 จัดหางานสหกิจศึกษาฯ บริหารงานทั่วไป วิจัยและพัฒนา อธิการบดี คณะกรรมการบริหารโครงการสหกิจศึกษาฯ ฝ่ายวิชาการ ศูนย์สหกิจศึกษาและพัฒนาอาชีพ จัดหางานสหกิจศึกษาฯ บริหารงานทั่วไป 3 5 3 2 แนะแนวและพัฒนาอาชีพ วิจัยและพัฒนา 7 http://coop.sut.ac.th Suranaree University of Technology

8 คณะกรรมการบริหาร (ศูนย์)สหกิจศึกษาและพัฒนาอาชีพ อธิการบดี ประธาน อธิการบดี ประธาน รองอธิการบดีฝ่ายวิชาการ รองประธาน รองอธิการบดีฝ่ายกิจการนักศึกษา กรรมการ คณบดีทุกสำนักวิชาหรือผู้แทน กรรมการ ผู้อำนวยการศูนย์บริการการศึกษา กรรมการ ผู้อำนวยการเทคโนธานี กรรมการ ผู้แทนคณาจารย์ที่ปรึกษาสหกิจศึกษา กรรมการ สำนักวิชาละ 1 ท่าน ผู้อำนวยการศูนย์สหกิจศึกษา กรรมการและเลขานุการฯ 8 http://coop.sut.ac.th Suranaree University of Technology

ภาคเรียนสหกิจศึกษา 10 ตัวอย่างสาขาวิชาวิศวกรรมเคมี ชั้นปีที่ 1 ภาคเรียนสหกิจศึกษา (Co-op Ed. Term) ภาคเรียนปกติ Sep Aug Jul Jun Oct Apr Mar Feb Jan Dec Nov May ชั้นปีที่ 1 ชั้นปีที่ 2 ชั้นปีที่ 3 ชั้นปีที่ 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Pre Co-op Co-op Ed. 12 10 http://coop.sut.ac.th Suranaree University of Technology

สาขาวิชาที่จัดรายวิชาสหกิจศึกษา วิศวกรรมศาสตร์ วิศวกรรมเกษตร วิศวกรรมขนส่ง วิศวกรรมคอมพิวเตอร์ วิศวกรรมเคมี วิศวกรรมเครื่องกล วิศวกรรมเซรามิก วิศวกรรมโทรคมนาคม วิศวกรรมพอลิเมอร์ วิศวกรรมไฟฟ้า วิศวกรรมโยธา วิศวกรรมโลหการ วิศวกรรมสิ่งแวดล้อม วิศวกรรมอุตสาหการ เทคโนโลยีธรณี วิศวกรรมการผลิต วิศวกรรมยานยนต์ วิศวกรรมอากาศยาน เทคโนโลยีการเกษตร เทคโนโลยีผลิตพืช เทคโนโลยีผลิตสัตว์ เทคโนโลยีอาหาร เทคโนโลยีสังคม เทคโนโลยีสารสนเทศ เทคโนโลยีการจัดการ สาธารณสุขศาสตร์ อาชีวอนามัยและความปลอดภัย อนามัยสิ่งแวดล้อม วิทยาศาสตร์ วิทยาศาสตร์การกีฬา 11 http://coop.sut.ac.th Suranaree University of Technology

กระบวนการและขั้นตอน ของสหกิจศึกษา 12

1. การเตรียมความพร้อมนักศึกษา ชั้นปีที่ 1 “ใครอยากเก่ง ต้องฟัง” ชั้นปีที่ 2 ปฐมนิเทศสหกิจศึกษา ชั้นปีที่ 3 มัชฌิมนิเทศสหกิจศึกษา ชันปีที่ 4 เตรียมสหกิจศึกษา/ สหกิจศึกษา ปัจฉิมนิเทศสหกิจศึกษา 13

2. เตรียมสหกิจศึกษา ในภาคการศึกษาก่อนไปสหกิจศึกษา นศ.ต้องเข้าเรียนรายวิชาสหกิจศึกษา หลักการและแนวคิดเกี่ยวกับสหกิจศึกษา ระเบียบข้อบังคับเกี่ยวกับสหกิจศึกษา ทักษะการเขียนจดหมายสมัครงาน การสมัครงานและการเลือกสถานประกอบการ เทคนิคการสัมภาษณ์งาน ความปลอดภัยในโรงงานและ 5ส การบริหารงานคุณภาพ, ISO 9001 เทคนิคการเขียนรายงานและการนำเสนอ การพัฒนาบุคลิกภาพ 14

3. การสมัครงาน ประกาศงาน ตำแหน่งงาน (รายละเอียดลักษณะงาน) ที่บอร์ดของโครงการ (โครงการร่วมกับคณาจารย์ในสาขาวิชาจัดหางานที่มีคุณภาพให้กับ นศ. สาขาวิชาต้องให้การรับรองงาน) รับใบสมัครงาน นัดหมายการสัมภาษณ์และประกาศผลการคัดเลือก 15

4. นักศึกษาไปทำงาน มีการติดต่อกันระหว่าง นศ., สาขาวิชา และโครงการฯ ตลอด ให้คำแนะนำ เป็นที่ปรึกษาปัญหาเรื่องงาน การปรับตัว (ทางด้านวิชาการ-สาขาวิชาจะดูแล) 16

5. การนิเทศงานสหกิจศึกษา อาจารย์ที่ปรึกษาสหกิจศึกษาเดินทางนิเทศงานนักศึกษาทุกคนในระหว่างการปฏิบัติงาน อย่างน้อย 1 ครั้ง เพื่อ - ช่วยเหลือนักศึกษาทั้งในด้านวิชาการ และการปรับตัวสู่สังคมทำงาน - สร้างความรู้ ความเข้าใจในระบบสหกิจศึกษาให้สถานประกอบการ - แลกเปลี่ยนประสบการณ์กับสถานประกอบการ - แสวงหาความร่วมมือทางวิชาการ 17

6. กิจกรรมภายหลังการปฏิบัติงาน นศ. เข้ารับการสัมภาษณ์โดยคณาจารย์ในสาขาวิชา สัมมนาแลกเปลี่ยนประสบการณ์ระหว่างนศ.ที่ปฏิบัติงานสหกิจศึกษา โดยอยู่ในความควบคุมดูแลของอาจารย์ที่ปรึกษาสหกิจศึกษาของสาขาวิชา จัดนิทรรศการแสดงผลการปฏิบัติงาน (Poster Session) ส่งรายงานวิชาการ 18

7. การประเมินผล 19 นศ.เข้าร่วมกิจกรรมสหกิจศึกษาครบถ้วน ผลการประเมินจากพนักงานที่ปรึกษา การสัมภาษณ์หลังการปฏิบัติงาน การสัมมนา ผลประเมินจากอาจารย์ที่ปรึกษาสหกิจศึกษาประจำสาขาวิชาขณะนิเทศ ผลการประเมินจากรายงานวิชาการ ผลการประเมิน ผ่าน (S) หรือ ไม่ผ่าน (U) 19

การดำเนินงาน 20 จัดหางาน/รับรองงาน จับคู่ระหว่าง นศ. และ สถานประกอบการ Suranaree University of Technology 20 http://coop.sut.ac.th จัดหางาน/รับรองงาน จับคู่ระหว่าง นศ. และ สถานประกอบการ จัดทำจดหมายส่งตัว นศ. นิเทศในช่วงเวลาที่เหมาะสม/ติดตามการทำงาน จัดกิจกรรมหลังกลับ ประเมินผลโดยสาขาวิชา ภาคก่อนไป นศ. ลงเรียนวิชา Pre co-op นศ. อยู่ที่ บริษัท ที่มหาวิทยาลัย คณาจารย์ควรมีส่วนร่วม

มทส: Good (Best?) Practices ความรู้ ความเข้าใจในหลักการสหกิจศึกษายังไม่แพร่หลายและชัดเจน การจัดการความรู้ที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงานสหกิจศึกษา การประกันคุณภาพ งานวิจัยเกี่ยวกับสหกิจศึกษา 21 Suranaree University of Technology http://coop.sut.ac.th

Key Success Factors ผู้บริหารสูงสุดให้การสนับสนุนทั้งทางด้านนโยบายและทรัพยากร คณาจารย์ต้องเข้าใจและทุ่มเท (จัดการหลักสูตร/ประชาสัมพันธ์/หางาน/นิเทศ) มีการเตรียมความพร้อมให้นักศึกษา ความร่วมมือจากทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง งานที่ให้นักศึกษาปฏิบัติต้องมีคุณภาพ (PBL, ตรงตามสาขาวิชาชีพ) 22 Suranaree University of Technology http://coop.sut.ac.th

Key Success Factors ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง เช่น อาจารย์ นักศึกษา พี่เลี้ยง ผู้ประสานงาน (เจ้าหน้าที่สหกิจศึกษา นักวิชาการสหกิจศึกษา) ต้องเข้าใจบทบาทของตนเอง มีหน่วยงานกลาง (ระดับคณะ หรือ มหาวิทยาลัย) รับผิดชอบชัดเจน จัดสร้างเครือข่ายความร่วมมือ มีระบบประกันคุณภาพ / ประเมินที่เหมาะสม 23 Suranaree University of Technology http://coop.sut.ac.th

การเริ่มต้นโครงการ: สาขาวิชา/มหาวิทยาลัย การเตรียมความพร้อมของอาจารย์/เจ้าหน้าที่ การจัดทำหลักสูตร (ภาคการศึกษา คุณสมบัติของนศ.ทั้งทางวิชาการและทักษะสังคม งานที่จะให้ นศ.ทำ) 3. การเตรียมความพร้อมให้ นศ. 24

กระบวนการสหกิจศึกษา 1. ก่อนสหกิจศึกษา 2. ระหว่างสหกิจศึกษา 3. สิ้นสุดสหกิจศึกษา 25

ก่อนสหกิจศึกษา: มหาวิทยาลัย การเตรียมความพร้อมให้นักศึกษา (เก่งงาน และ เก่งคน) การจัดหางานคุณภาพ (โครงงาน เน้น Problem-based learning: PBL) 26

ก่อนสหกิจศึกษา: องค์กรผู้ใช้บัณฑิต การจัดหางานคุณภาพ (โครงงาน เน้น Problem-based learning: PBL) เป็นประโยชน์ต่อหน่วยงาน เกิดจากการระดมความคิดของแผนก ส่วนงาน การจัดให้มีพี่เลี้ยง จัดหาเครื่องมือ อุปกรณ์/ที่ทำงานที่เหมาะสม ค่าตอบแทนและสวัสดิการ 27

ระหว่างสหกิจศึกษา พี่เลี้ยง-นศ. ร่วมกันวางแผนการทำงาน ส่งแผนกลับไปให้อาจารย์นิเทศ อาจารย์ไปนิเทศ ให้คำปรึกษาแก่ นศ./ประเมิน นศ. และ องค์กรผู้ใช้บัณฑิต ประชุมรายงานความก้าวหน้า ประชุมนำเสนอรายงานผลการศึกษาการทำโครงงานของ นศ. ณ องค์กรผู้ใช้บัณฑิต พี่เลี้ยงประเมินผลการทำงาน/รายงานของ นศ. 28

สิ้นสุดของกระบวนการสหกิจศึกษา มหาวิทยาลัยจัดให้มีการนำเสนอผลการศึกษาการทำโครงงานของ นศ. แยกตามสาขาวิชา เปิดโอกาสให้มีการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ระหว่าง นศ. คณาจารย์ต้องเข้าร่วมกิจกรรม ประเมินผลการนำเสนอ/ นศ.สหกิจศึกษาดีเด่น 29

30 บทบาทและภาระงาน อาจารย์ที่ปรึกษาสหกิจศึกษา การจัดหลักสูตรที่เหมาะสม ร่วมหางานที่มีคุณภาพให้นักศึกษาประชาสัมพันธ์ มหาวิทยาลัยและสหกิจศึกษา ติดตามความคืบหน้าในการปฏิบัติงานของ นักศึกษาสหกิจศึกษา / นิเทศงาน ตรวจทานและให้คำแนะนำการเขียนรายงาน สหกิจศึกษาของนักศึกษา ร่วมสัมมนาและประเมินผลการปฏิบัติงานของนักศึกษาสหกิจศึกษาของสาขาวิชา 30 http://coop.sut.ac.th Suranaree University of Technology

http://coop.sut.ac.th 31 Cooperative Education & Career Development Project http://coop.sut.ac.th 31 Suranaree University of Technology

สมาคมสหกิจศึกษาไทย 32 นิติบุคคล ดำเนินงานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับสหกิจศึกษาตามที่ สกอ. กำหนด (หน่วยงานกลาง การสร้างความรู้ความเข้าใจ การช่วยเหลือให้ทั้งสถาบันอุดมศึกษาและองค์กรผู้ใช้บัณฑิตดำเนินการสหกิจศึกษาได้อย่างมีประสิทธิภาพเครือข่าย แลกเปลี่ยนความรู้ ฯ) 32 http://coop.sut.ac.th Suranaree University of Technology

สมาคมสหกิจศึกษาไทย สมัครสมาชิก (สถาบันและบุคคล) ได้ที่ sadom11@yahoo.com ผศ.เพ็ญศรี 089 719 4977 ดร.อลงกต 081 718 0784 33 http://coop.sut.ac.th Suranaree University of Technology