5 V > System Analysis (การวิเคราะห์ระบบ) Information Technology Aj.Wichan Hongbin

3. การวิเคราะห์ระบบ (System Analysis) เริ่มตั้งแต่ศึกษาการทำงานของธุรกิจเดิม ว่าทำงานอย่างไร กำหนดความต้องการของระบบใหม่ เครื่องมือ : Data Dictionary, DFD, Process Specification, Data Model, Prototype บุคลากรและหน้าที่ : ผู้ใช้ต้องให้ความร่วมมือ SA ศึกษาเอกสารที่มีอยู่ และศึกษาระบบเดิมเพื่อให้เข้าใจขั้นตอนการทำงานของระบบ SA เตรียมรายงานความต้องการของระบบใหม่ SA เขียนแผนภาพการทำงาน (DFD) ของระบบเดิมและระบบใหม่ SA อาจสร้าง Prototype

โปรแกรมเมอร์คนแรกของโลก’ 1950 Process Modeling :: แบบจำลองกระบวนการ แผนภาพกระแสข้อมูล (Data Flow Diagram: DFD) หมายถึง แผนภาพที่แสดงให้เห็นถึงทิศทางการไหลของข้อมูลที่มีอยู่ในระบบ และการดำเนินงานที่เกิดขึ้น จะทำให้ทราบถึง - ข้อมูลมาจากไหน - ข้อมูลไปที่ไหน - ข้อมูลเก็บไว้ที่ใด - เกิดเหตุการณ์ใดกับข้อมูลในระหว่างทาง โปรแกรมเมอร์คนแรกของโลก’ 1950 Aj.Wichan Hongbin

ประโยชน์ของ DFD เพื่อใช้อธิบายให้ผู้ที่ไม่มีความรู้เกี่ยวกับระบบโปรแกรมเข้าใจได้ง่ายขึ้น เพื่อใช้แสดงทิศทางของข้อมูลและระบบย่อยต่าง ๆ เพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการวิเคราะห์และออกแบบระบบในอนาคต Aj.Wichan Hongbin

มุมมองของผู้ใช้งานในกลุ่มต่างๆ ในการใช้ประโยชน์จากแผนภาพกระแสข้อมูล ลูกค้า / ผู้ใช้งาน ใช้ DFD เพื่อแสดงภาพรวมของระบบ โปรแกรมเมอร์ ใช้ DFD เพื่อแสดงรายละเอียด และใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาโปรแกรม นักวิเคราะห์ระบบ ใช้ DFD เพื่อแสดงภาพรวมของระบบและรายละเอียดของระบบ Aj.Wichan Hongbin

ระบบบัญชี ระบบบริหาร ระบบ ฝาก - ถอนเงิน แคชเชียร์ รายการปรับปรุงยอดบัญชี ระบบบัญชี รายการสรุปยอด ฝากถอนเงิน ระบบบริหาร ระบบ ฝาก - ถอนเงิน รายละเอียดบัญชีลูกค้า รายการถอนเงิน รายการฝากเงิน รายการปรับปรุงยอดบัญชี แคชเชียร์ DFD: Context Diagram Aj.Wichan Hongbin

สัญลักษณ์ Data Flow Diagram: DFD External Entity Aj.Wichan Hongbin

Process (การประมวลผล) คือ งานที่คอมพิวเตอร์ทำให้ข้อมูลที่มีอยู่ หรือรับเข้ามาเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม รับข้อมูล (get data) ตรวจสอบ (verified) คำนวณ (calculate) บันทึก (save) ค้นหา (search) พิมพ์ (print) ปรับปรุง (update) Aj.Wichan Hongbin

External Entity คือ ชื่อบุคคล ชื่อหน่วยงาน ชื่อแผนก หรือชื่อระบบที่เกี่ยวข้องกับระบบนั้น ๆ ลูกค้า พนักงาน แคชเชียร์ ผู้จัดการ แผนกบุคคล ฝ่ายบัญชี โกดัง ธนาคาร ระบบบัญชี ระบบ stock ระบบบริหาร ผู้ขาย Aj.Wichan Hongbin

ประกอบด้วย (รหัส,ชื่อ,สุกล,อายุ,ที่อยู่,...) Data Store คือ ชื่อแหล่งเก็บข้อมูลของระบบ แฟ้มนักศึกษา ประกอบด้วย (รหัส,ชื่อ,สุกล,อายุ,ที่อยู่,...) แฟ้มลูกค้า แฟ้มสินค้า แฟ้มรายการขาย แฟ้มรายการซื้อ Aj.Wichan Hongbin

ระดับชั้นของ DFD ระดับหลักการ (Context Diagram) DFD Level 0 Aj.Wichan Hongbin

ระดับหลักการ (Context Diagram) สัญลักษณ์ที่ใช้ในระดับหลักการ สัญลักษณ์ที่ไม่ใช้ในระดับหลักการ Aj.Wichan Hongbin

ขั้นตอนการสร้าง DFD ระดับหลักการ สร้างสัญลักษณ์ Process วางไว้กึ่งกลางของเอกสาร ภายใน Process ระบุชื่อของระบบที่จะออกแบบ ระบบขายสินค้า 7’ Eleven Aj.Wichan Hongbin

ระบบขายสินค้า 7’ Eleven ลูกค้า ผู้จัดการ แคชเชียร์ 2. กำหนด External ที่เกี่ยวข้อง ระบบขายสินค้า 7’ Eleven ลูกค้า ผู้จัดการ แคชเชียร์ Aj.Wichan Hongbin

ระบบขายสินค้า 7’ Eleven ลูกค้า แคชเชียร์ 3. ลากเส้นเชื่อมโยง EE กับ PR ตามลำดับการทำงาน และต้องเขียนข้อมูลกำกับเหนือเส้นลูกศรนั้น ๆด้วย ปกติจะต้องมีข้อมูลเข้า Process (input) และออกจาก Process (output) 6. ใบเสร็จรับเงิน 3. แสดงยอดรวม ระบบขายสินค้า 7’ Eleven 2. รายการซื้อสินค้า 9.ใบ Order ลูกค้า ผู้จัดการ 4. รายการชำระเงิน 8.รายการสั่งซื้อสินค้า 5. แสดงยอดเงินทอน 1.รายการสินค้าเข้า 7.รายงานสินค้าเหลือ แคชเชียร์ Aj.Wichan Hongbin

กฏข้อควรระวังของ Entity ในการจัดทำ DFD • ต้องมีคำนามอธิบายประกอบ • ข้อมูลไม่สามารถเคลื่อนผ่าน Entity จะต้องมี Process คั่นเสมอ • หากมีการอ้างอิง Entity มากกว่า 1 ที่ ต้องมีเส้นขีดขวางตรงมุมขวาตามรูป                                   Aj.Wichan Hongbin

แนวทางการตรวจสอบ DFD ว่าเขียนถูกหรือไม่ สัญลักษณ์ทุกตัวตั้งชื่อครบหรือไม่ data แต่ละตัวมี data flow ทั้งเข้าและออกหรือไม่ นั่นคือจะต้องบอกถึงแหล่งข้อมูลหรือการ update ข้อมูลและแหล่งการนำข้อมูลไปใช้ให้เกิดประโยชน์ โพรเซสทุกโพรเซสต้องมี data flow ทั้งเข้าและออกหรือไม่ นั่นคือจะต้องมีทั้ง input และ output Aj.Wichan Hongbin

มีการจัดเก็บข้อมูลที่เกินความจำเป็นหรือไม่ 4. โพรเซสแต่ละโพรเซสไม่ควรจะรองรับวัตถุประสงค์หลายวัตถุประสงค์ ควรแตกออกเป็นโพรเซสย่อย ๆ ลงไปอีกระดับ ข้อมูลที่ไหลเข้ามาในโพรเซสนั้น ๆ เพียงพอสำหรับประมวลผลและผลิตเป็นสารสนเทศหรือไม่ มีการจัดเก็บข้อมูลที่เกินความจำเป็นหรือไม่ ข้อมูลต่าง ๆ มีชื่อเรียกอย่างอื่น (aliases) หรือไม่ ถ้ามีจะต้องอธิบาย มิฉะนั้นจะก่อให้เกิดความสับสนขึ้น Aj.Wichan Hongbin

Process Input Output Process Input Input Process Output Output Aj.Wichan Hongbin

Input Process Output Input Process Output Input Output Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

Process: Correct/Incorrect? Aj.Wichan Hongbin

Data Flow: Correct/Incorrect? Aj.Wichan Hongbin

Data Store: Correct/Incorrect? Aj.Wichan Hongbin

Source/Sink: Correct/Incorrect? Aj.Wichan Hongbin

Rules for Using DFD Symbols Data Flow That Connects YES NO A process to another process A process to an external entity A process to a data store An external entity to another external entity An external entity to a data store A data store to another data store Aj.Wichan Hongbin

รายการสินค้า รายการรูดบัตร รายการซื้อสินค้า Aj.Wichan Hongbin

ระบบบัญชี ระบบบริหาร ระบบ ฝาก - ถอนเงิน แคชเชียร์ ทดสอบ Running รายการปรับปรุง ยอดบัญชี 5 รายการสรุปยอด ฝากถอนเงิน 6 ระบบบัญชี ระบบบริหาร ระบบ ฝาก - ถอนเงิน รายละเอียด บัญชีลูกค้า 1 รายการ ถอนเงิน 3 รายการ ฝากเงิน 2 4 รายการปรับปรุง ยอดบัญชี แคชเชียร์ DFD: Context Diagram Aj.Wichan Hongbin

ลูกค้า ระบบสำรอง ที่นั่งรถทัวร์ ผู้จัดการ พนักงาน 5 ตั๋วเดินทาง ทดสอบ Running ปฏิเสธการ สำรองที่นั่ง 3 ลูกค้า ระบบสำรอง ที่นั่งรถทัวร์ รายการสำรอง ที่นั่ง 2 6 ผู้จัดการ สรุปรายรับ 4 1 รายการเดินรถ รายการซื้อตั๋ว พนักงาน DFD: Context Diagram Aj.Wichan Hongbin

2 4 (ใบวางบิล) 6 5 3 1 Aj.Wichan Hongbin

DFD: Context Diagram ระบบออกเกรด 2 9 1 5 6 8 4 3 7 DFD: Context Diagram ระบบออกเกรด Aj.Wichan Hongbin

แผนภาพ Data Flow Diagram ระดับ Context Diagram (Level 0) ระบบการจัดการจัดการบุคลากร Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

Re-run ระบบ สั่งซื้อสินค้า ลูกค้า โกดัง 8. ใบเสร็จรับเงิน 7.รายการชำระเงิน 2. ปฏิเสธการสั่งซื้อสินค้า ระบบ สั่งซื้อสินค้า 1. ใบสั่งซื้อสินค้า 9.คอมมิชชั่น ลูกค้า ผู้ขาย 6. ใบแจ้งหนี้ 5. ใบส่งสินค้า 3.รายการสินค้า 4. สินค้า โกดัง Aj.Wichan Hongbin

Context Diagram ของระบบเช่า DVD ของร้าน ABC บน Internet กระทู้ที่ต้องการเขียน กระทู้ข่าว เงื่อนไข DVD ที่ต้องการค้น ระบบเช่า DVD ของร้าน ABC บน internet เงื่อนไข DVD ที่ต้องการค้น ข้อมูล DVD ที่ค้นเจอ ข้อมูล DVD ที่ค้นเจอ กระทู้ข่าว ข้อมูลการ Log in ผู้ใช้ทั่วไป สมาชิก กระทู้ที่ต้องการเขียน ผลการ Log in ผลการสมัครสมาชิก ข้อมูลสมัครสมาชิก ข้อมูลส่วนตัว ข้อมูลการค้างคืนแผ่น DVD ข้อมูลส่วนตัวที่ต้องการแก้ จดหมายยืนยันการสมัคร Mail Server Aj.Wichan Hongbin

รายการเดินรถ เลขที่เดินรถ 0001 ออกเดินทางจาก กรุงเทพฯ 18:30 วันที่เดินทาง 30 ก.ค. 51 ปลายทาง สตูล 09:00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

แบบฝึกหัดการสร้าง DFD (Context Diagram) ระบบร้านขายหนังสือ ระบบสแกนบัตรนักศึกษา ระบบจำหน่ายตั๋วหนัง ระบบเงินเดือน Aj.Wichan Hongbin

ระบบสแกน บัตรนักศึกษา 3. แสดงสถานะการสแกนบัตร ระบบสแกน บัตรนักศึกษา 6. สถิติ การสาย 2. สแกนบัตร นักศึกษา ระบบกิจการ 4.ตรวจสอบ การสแกนบัตร 5.รายงาน การสแกนบัตร 1.ประวัตินศ. สน.ทะเบียน DFD:Context Diagram Aj.Wichan Hongbin

ระบบ จำหน่ายตํ๋วหนัง DFD:Context Diagram 5. ชำระเงิน 3.เลือกหนัง 8.รายงานรายได้ พนักงาน ลูกค้า ผู้จัดการ 4.ผังที่นั่ง 6. ตั๋วหนัง 7.ตรวจสอบรายได้ ปจว. 2.ปรับปรุง รอบฉาย 1.รายการหนัง/โปรแกรมหนัง DFD:Context Diagram Aj.Wichan Hongbin

ระบบ เงินเดือน DFD:Context Diagram 7.ใบรับรองเงินเดือน 4.Slip เงินเดือน ระบบ เงินเดือน 3.รายการขาย 6.รายจ่ายเงินเดือน พนักงาน ธนาคาร 5. สรุปคอมมิชชั่น 2.รายการจ่าย เงินเดือน 8.สรุปการจ่ายเงินเดือน 1.ประวัติพนักงาน แผนกบัญชี DFD:Context Diagram Aj.Wichan Hongbin

ระบบ เช่า-คืนหนังสือ DFD:Context Diagram 6.ปฏิเสธการเช่า 5.รายการค่าปรับ ระบบ เช่า-คืนหนังสือ 4.รายการเช่า-คืน สมาชิก 3. บัตรสมาชิก 8.รายงาน ต่าง ๆ 7.สรุป หนังสือค้าง 2.รายการ สมาชิก 1.รายการ หนังสือ บรรณารักษ์ DFD:Context Diagram Aj.Wichan Hongbin

ระบบร้านเช่าหนังสือ แบบฝึกทดสอบ ระบบสั่งซื้อสินค้า Delivery ระบบสมาชิกร้านฟิตเนต ระบบเช่าห้องพักและจ่ายค่าเช่า Aj.Wichan Hongbin

รายการสินค้าที่สั่งซื้อ จำนวนชั่วโมงที่ทำงาน ใบกำกับสินค้า รายการสินค้าที่สั่งซื้อ พิมพ์ ใบกำกับ สินค้า รายได้สุทธิ จำนวนชั่วโมงที่ทำงาน คำนวณ ค่าจ้าง อัตราค่าจ้าง Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

แผนภาพบริบท (Context Diagram) สำเนาใบสรุปยอดขายรายวัน รายการสินค้าที่มีไว้ขายทั้งหมด รายการสินค้าที่ต้องการซื้อ รายการสินค้าที่มีไว้ขาย รายงานสินค้าคงเหลือ ใบเสร็จรับเงิน ใบสรุปยอดซื้อสะสมของสมาชิก ใบสรุปยอดขายรายวัน รายงานการจำหน่ายสินค้า สมาชิก ฝ่ายจัดซื้อ ระบบงานขาย ร้านสหกรณ์ ไทยประสงค์ บัญชี สินค้า ผู้จัดการ Aj.Wichan Hongbin แผนภาพบริบท (Context Diagram)

แผนภาพกระแสข้อมูล ระดับ 0 (Data Flow Diagram Level 0) รายงานสินค้าคงเหลือ ใบสรุปยอดซื้อสะสมของสมาชิก ใบสรุปยอดขายรายวัน การขายสินค้าส่วนรายละเอียด สินค้า ยอดขายรายวัน การขายสินค้าส่วนหัว ใบสำเนาสรุปยอดขายรายวัน ประเภทสินค้า รายงานการจำหน่ายสินค้า รายการสินค้าที่มีไว้ขาย รายการสินค้าที่ต้องการซื้อ พนักงานขาย สมาชิก 1 ขาย ฝ่ายจัดซื้อ บัญชี 2. ออก รายงาน การขาย ใบเสร็จรับเงิน ผู้จัดการ ข้อมูล รายวัน Aj.Wichan Hongbin แผนภาพกระแสข้อมูล ระดับ 0 (Data Flow Diagram Level 0)

แผนภาพกระแสข้อมูล ระดับ 1 (Data Flow Diagram Level 1) พนักงานขาย ยอดขายรายวัน การขายส่วนรายละเอียด สินค้า สมาชิก การขายส่วนหัว ใบเสร็จรับเงิน 1.1 บันทึกรายการ 1.2 ออกใบเสร็จ รับเงิน รายการสินค้าที่ต้องการซื้อ ประเภทสินค้า รายการสินค้าที่มีไว้ขายทั้งหมด ข้อมูลการขายสินค้า ข้อมูลการขายรายวัน Aj.Wichan Hongbin

แผนภาพกระแสข้อมูล ระดับ 1 (Data Flow Diagram Level 1) ผู้จัดการ ประเภทสินค้า บัญชี ใบสรุปยอดขายรายวัน 2.2 พิมพ์รายงาน การขาย รายงานสินค้าคงเหลือ รายงานการจำหน่ายสินค้า สมาชิก ฝ่ายจัดซื้อ ใบสรุปยอดซื้อสะสมของสมาชิก 2.1 จัดเรียงลำดับ ข้อมูล ข้อมูลการขายที่จัดเรียงลำดับแล้ว สินค้า การขายส่วนรายละเอียด พนักงานขาย การขายส่วนหัว 2.3 สินค้าคงเหลือ ข้อมูลการขายรายวัน Aj.Wichan Hongbin

แผนภาพกระแสข้อมูล ระดับ 0 (Data Flow Diagram Level 0) Aj.Wichan Hongbin แผนภาพกระแสข้อมูล ระดับ 0 (Data Flow Diagram Level 0)

Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

แผนภาพกระแสข้อมูลระดับภาพรวม (Diagram 0) Aj.Wichan Hongbin

กรณีศึกษา ในส่วนงานคิดค่าล่วงเวลาให้กับพนักงานแห่งหนึ่งพบว่า เจ้าหน้าที่จะนำสมุดบันทึกเวลาเข้าทำงาน และเวลาออกจากงานของพนักงานทุกคนที่เขียนลงในสมุดมาคำนวณหาค่าล่วงเวลา โดยใช้เครื่องคิดเลข แล้วเขียนรายงานขอเบิกเงินทั้งหมดที่จะจ่ายให้กับพนักงานไปให้ผู้จัดการพิจารณา หลังจากนั้นจึงนำเงินมาจ่ายให้กับพนักงาน พร้อมทั้งออกใบเสร็จรับเงินให้พนักงานทุกคนด้วย จากกรณีดังกล่าวพบว่า มีความผิดพลาดหลายครั้ง เนื่องจากเป็นการจัดทำเอกสารแบบ Manul ดังนั้นจึงให้นักศึกษาวิเคราะห์ระบบ โดยใช้ DFDs เป็นเครื่องมือในการออกแบบในระดับ Context Diagram Aj.Wichan Hongbin

ระบบขายสินค้า ลูกค้า ผจก. แฟ้มสินค้า คีย์ข้อมูล รับข้อมูล ยอดรวม ตรวจสอบ ความถูกต้อง ยอดรวม ใบเสร็จ พิมพ์ใบเสร็จ คำนวณ ค่าสินค้า แสดงผลการ กำนวณ บันทึก รายรับ แฟ้มรายได้ ปรับปรุง รายได้สะสม แฟ้มรายรับ ประจำวัน สรุป รายรับ ปจว. พิมพ์สรุป รายรับ ปจว. สรุปรายได้ สรุป รายได้ พิมพ์สรุป รายได้ สรุปรายรับ ปจว. ผจก. Aj.Wichan Hongbin

ระบบรูดบัตรนักศึกษา นักศึกษา แฟ้มนศ. รูดบัตร รับข้อมูล เวลารูด ตรวจสอบ ความถูกต้อง นักศึกษา รูดบัตร เวลารูด แสดงผลการ รูดบัตร คำนวณ เวลารูดบัตร บันทึก การรูดบัตร สน.กิจการ รหัสนศ. สรุปขาด/สาย ประจำวัน แฟ้มเวลาเรียน ประจำวัน สรุป ขาด/สาย พิมพ์สรุป ขาด/สาย ตรวจสอบ สถานะรูดบัตร สถานะ รูดบัตร อ.ที่ปรึกษา Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

Aj.Wichan Hongbin

ชำระเงินค่าสินค้า Logical ชำระเงินค่าสินค้าด้วยเงินสดหรือบัตรเครดิต Physical Aj.Wichan Hongbin