การทำงานเชิงกระบวนการในชุมชน ผู้ช่วยศาสตราจารย์ พีรชัย กุลชัย คณะเทคโนโลยีการเกษตร สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง

คำถามทบทวน กระบวนการที่ทำเป็นอย่างไร(เขียนขั้นตอน) เป้าหมายของการดำเนินงานที่ผ่านมาคืออะไร กระบวนการที่ทำเป็นอย่างไร(เขียนขั้นตอน) มีกิจกรรมในกระบวนการอะไรบ้าง ผลที่เกิดขึ้นคืออะไร(ระดับบุคคล กลุ่ม ชุมชน) ปัญหาหรืออุปสรรคมีอะไรบ้าง แก้ไขอย่างไร

“การเพิ่มศักยภาพของชุมชนด้วยการศึกษา” ความหมาย พัฒนาชุมชน “การเพิ่มศักยภาพของชุมชนด้วยการศึกษา” การศึกษา .......กระบวนการเรียนรู้ ศักยภาพ.........ต้นทุน เพิ่ม.......กระบวนการมีส่วนร่วม

ความหมาย ผู้นำชุมชน .....นำการเปลี่ยนแปลงในชุมชน นักวิชาการ.....สร้าง...ใช้....ถ่ายทอด ความรู้ ....กระบวนการหรือวิธีการพัฒนา/เนื้อหา ผู้นำชุมชน .....นำการเปลี่ยนแปลงในชุมชน การเปลี่ยนแปลง.....วิธีคิด/พฤติกรรม

ความเชื่อ เชื่อว่าชุมชนสามารถพัฒนาได้ เชื่อว่าชุมชนสามารถสร้างความรู้ได้ เชื่อว่าชุมชนสามารถพึ่งตนเองได้ เชื่อว่า.......

เข้าใจ-เข้าถึง-พัฒนา เข้าใจ....กระบวนการเรียนรู้ เข้าใจตนเอง....ชุมชน....สังคม.....การเปลี่ยนแปลง เข้าถึง....กระบวนการมีส่วนร่วม เข้าถึงชุมชน....การสร้างความสัมพันธ์....ความไว้วางใจ พัฒนา....บนศักยภาพและต้นทุน คน...เก่งขึ้น....คิด/วิเคราะห์....เรียนรู้ กลุ่ม...การทำงานเป็นทีม ชุมชน....การเปลี่ยนแปลง

กระบวนการ กำหนดเป้าหมาย รวบรวมข้อมูล...บริบท...สถานการณ์...ต้นทุน....ศักยภาพ.... วิเคราะห์ข้อมูล....แบบมีส่วนร่วมและจริงจัง ออกแบบกระบวนการเรียนรู้ กำหนดกิจกรรม

กระบวนการ BAR-AAR....เตรียมก่อนกิจกรรมและทบทวนหลังกิจกรรม สรุปบทเรียน....ตอบเป้าหมาย...สร้างความรู้ ถอดบทเรียน....สังเคราะห์ความรู้

ข้อควรระวัง ต้องใช้กระบวนการมีส่วนร่วมในทุกขั้นตอน กำหนดเป้าหมายที่มีความเป็นไปได้ การออกแบบกระบวนการเรียนรู้ต้องมีความยืดหยุ่น การรวบรวมข้อมูลต้องดำเนินการโดยกลุ่มหรือชุมชน

เครื่องมือในการสร้างกระบวนการเรียนรู้ บรรยาย-อบรม-สาธิต-ดูงาน บัญชีครัวเรือน เพิ่มกระบวนการ BAR-AAR สรุปบทเรียนเป็นระยะอย่างน้อย 3 เดือนครั้ง ถอดบทเรียนหลังสิ้นสุดโครงการ “สร้างความรู้จากการปฏิบัติ.....ปัญญาปฏิบัติ”

ช่วงแลกเปลี่ยนเรียนรู้

คำถามท้าทาย ทำอย่างไรจึงจะพัฒนาคนให้เก่งขึ้น ทำอย่างไรกลุ่มหรือคณะทำงานจะเก่งขึ้น ทำอย่างไรชุมชนจะเกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างยั่งยืน สร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้ และองค์กรแห่งการเรียนรู้ได้อย่างไร ความรู้เชิงกระบวนการในการพัฒนาคืออะไร ทำอย่างไร เพราะอะไร องค์ความรู้ของกรมการพัฒนาชุมชนคืออะไร

ขอบคุณทุกท่าน ขอบคุณกรมการพัฒนาชุมชนที่ให้โอกาสแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ขอบคุณนักวิชาการพัฒนาชุมชนและผู้นำชุมชนทุกท่านที่กำลังสร้างการเปลี่ยนแปลงให้เกิดสิ่งดีในทุกชุมชน