อาจารย์ ดร. นฤมล รักษาสุข ผู้ใช้สารสนเทศ อาจารย์ ดร. นฤมล รักษาสุข

หน่วยที่ 1 1. ความหมาย กลุ่มผู้ใช้และความสำคัญ ของผู้ใช้ 1.1 ความหมายของผู้ใช้ 1.2 กลุ่มผู้ใช้ 1.3 ความสำคัญของผู้ใช้

1.1 ความหมายของผู้ใช้ ผู้ใช้ หมายถึง ผู้ใช้ทรัพยากรสารสนเทศหรือบริการสารสนเทศของสถาบันบริการสารสนเทศ เช่น ผู้ใช้ห้องสมุด ผู้ใช้ศูนย์สารสนเทศ ผู้ใช้หอจดหมายเหตุ หรือสถาบันบริการสารสนเทศประเภทอื่นๆ

คำที่ใช้เรียกผู้ใช้ในห้องสมุดแต่เดิม คือ ผู้อ่าน (Reader) คำภาษาอังกฤษที่ใช้เรียกผู้ใช้ในสถาบันบริการสารสนเทศปัจจุบัน ได้แก่ Library User, End-user, Patron, Client, Customer, Advocate, Supporter

1.2 กลุ่มผู้ใช้ 1.2.1 วัตถุประสงค์ของการแบ่งกลุ่มผู้ใช้ 1.2.2 กลุ่มผู้ใช้ประเภทต่างๆ

1.2.1 วัตถุประสงค์ของการแบ่งกลุ่มผู้ใช้ กลุ่มผู้ใช้ (User Group) คือกลุ่มบุคคลที่มีความสนใจร่วมกันซึ่งสถาบันบริการสารสนเทศสามารถจัดหาและให้บริการสารสนเทศในฐานะกลุ่มบุคคลมากกว่ารายบุคคล (Concise Dictionary of Library and Information Science, 2nd, 2000: 248)

1.2.1 วัตถุประสงค์ของการแบ่งกลุ่มผู้ใช้(ต่อ) เพื่อทำความเข้าใจถึงคุณลักษณะ (Characteristic) ของผู้ใช้แต่ละกลุ่ม เพื่อสามารถจัดหาทรัพยากรสารสนเทศและให้บริการสารสนเทศได้ตรงกับความต้องการของกลุ่มผู้ใช้ เพื่อการวางแผนด้านงบประมาณ

1.2.2 กลุ่มผู้ใช้ประเภทต่างๆ 1) กลุ่มผู้ใช้จำแนกตามเพศ 2) กลุ่มผู้ใช้จำแนกตามอายุ 3) กลุ่มผู้ใช้จำแนกตามวิชาชีพ

1.2.2 กลุ่มผู้ใช้ประเภทต่างๆ (ต่อ) 4) กลุ่มผู้ใช้จำแนกตามสาขาวิชา 5) กลุ่มผู้ใช้จำแนกตามอัตราการใช้ 6) กลุ่มผู้ใช้ลักษณะพิเศษ

1) กลุ่มผู้ใช้จำแนกตามเพศ ก. เพศหญิง ข. เพศชาย

2) กลุ่มผู้ใช้จำแนกตามอายุ ก. เด็ก ข. วัยรุ่น ค. ผู้ใหญ่ ง. ผู้สูงอายุ

3) กลุ่มผู้ใช้จำแนกตามวิชาชีพ ก. แพทย์ ข. ครู ค. นักกฎหมาย ง. นักบัญชี จ. ทหาร ตำรวจ

4) กลุ่มผู้ใช้จำแนกตามสาขาวิชา ก. วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ข. สังคมศาสตร์ ค. มนุษยศาสตร์

5) กลุ่มผู้ใช้จำแนกตามอัตราการใช้ ก. ผู้ใช้สารสนเทศ ข. ผู้อาจจะใช้สารสนเทศ (ตระหนักถึงความสำคัญแต่ไม่มั่นใจในบริการ) ค. ผู้ไม่ใช้สารสนเทศ (ขาดความรู้ ความเข้าใจ แรงกระตุ้น)

6) กลุ่มผู้ใช้ลักษณะพิเศษ ก. ผู้พิการ ข. ผู้ป่วย ค. ผู้ต้องขัง

ก. ผู้พิการ ผู้ที่ตาบอดและมีความบกพร่องทางการมองเห็น ผู้มีความบกพร่องทางการได้ยิน ผู้มีความบกพร่องทางการเคลื่อนไหว ผู้มีความบกพร่องทางสมองและสติปัญญา

1.3 ความสำคัญของผู้ใช้ ผู้ใช้ คือ องค์ประกอบหนึ่งของการจัดการบริการสารสนเทศ แนวคิดปัจจุบันของการบริการสารสนเทศ คือ การเน้นผู้ใช้เป็นศูนย์กลาง (User-oriented) แทนการเน้นระบบ

1.3 ความสำคัญของผู้ใช้ (ต่อ) การเข้าใจผู้ใช้และประโยชน์ที่ผู้ใช้จะได้รับจากสถาบันบริการสารสนเทศถือเป็นหัวใจของการอยู่รอดของวิชาชีพสารสนเทศศึกษา