หลักการคัดเลือกพันธุ์สัตว์ Principle of Selection โดย ผศ.ดร.วุฒิไกร บุญคุ้ม ภาควิชาสัตวศาสตร์ คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

หลักพื้นฐานของการปรับปรุงพันธุ์สัตว์ P = G + E Et + Ep A + D + I EBV Selection response

หลักพื้นฐานของการปรับปรุงพันธุ์สัตว์ EBV Mating Selection Natural selection Artificial selection

ประเภทของ Artificial selection Tandem Selection Independent Culling Level Selection index Calculated selection index BLUP

หลักพื้นฐานของการปรับปรุงพันธุ์สัตว์ การคัดเลือก (selection) คือ ? “การที่เราจัดการให้สัตว์บางตัวสามารถดำรงอยู่ภายในฟาร์ม เพื่อใช้ถ่ายทอดพันธุกรรม เพื่อการผสมพันธุ์ และในขณะเดียวกัน สัตว์บางตัวจะถูกคัดทิ้งออกไป” Migration จะตรงกันข้ามกับ Selection

ผลตอบสนองการคัดเลือก Response to selection ผลตอบสนองการคัดเลือก หมายถึง “ความแตกต่างระหว่างค่าเฉลี่ยในรุ่นพ่อแม่ (ก่อนการคัดเลือก) กับค่าเฉลี่ยในรุ่นลูก (ที่เกิดจากฝูงที่ผ่านการคัดเลือก)”

ผลตอบสนองการคัดเลือก Response to selection ค่าเฉลี่ยในรุ่นพ่อแม่ก่อนคัด ค่าเฉลี่ยในรุ่นพ่อแม่หลังคัด culling μ0 μ1 ค่าเฉลี่ยในรุ่นลูกหลังคัด = Selection differential μ1-μ0 = Selection response μ2-μ0 μ2

ผลตอบสนองการคัดเลือก Response to selection ชื่ออื่นๆของผลตอบสนองการคัดเลือก ความก้าวหน้าการคัดเลือก Selection response Selection progress Genetic gain

ผลตอบสนองของการคัดเลือก (1) ได้มีการประยุกต์ใช้หาค่า h2 ได้ดังนี้ ค่าอัตราพันธุกรรมที่คำนวณได้ในลักษณะเช่นนี้ มีชื่อเรียกว่า “อัตราพันธุกรรมประจักษ์” (realized heritability)

Selection response (7) เมื่อ L = ช่วงชีวิตของสัตว์เป็นปี ผลการตอบสนองการคัดเลือกที่ผ่านมาเป็นการประเมินในแต่ ละรุ่น หากผู้ทดลองต้องการทราบผลตอบสนองในแต่ละปี สามารถทำได้โดยนำสมการมาหารด้วยช่วงชีวิต (generation interval หรือ generation length) ของสัตว์แต่ละชนิด (species) (7) เมื่อ L = ช่วงชีวิตของสัตว์เป็นปี

Generation interval ชนิดสัตว์ ช่วงชีวิต (ปี) ม้า 9-13 โคเนื้อ 4-5 ช่วงชีวิตของสัตว์ หมายถึง ค่าเฉลี่ยของอายุพ่อแม่ที่สามารถให้รุ่นลูกมา ทดแทนตนเองเพื่อการผสมพันธุ์ได้ โดยแสดงดังตาราง ชนิดสัตว์ ช่วงชีวิต (ปี) ม้า 9-13 โคเนื้อ 4-5 โคนม 5-7 สุกร 1-2 แกะ 3-4 สุนัข 4-5

Example Ex. สมมุติให้น้ำหนักเมื่ออายุ 100 วันของฟาร์มหนึ่งมีค่า 85 กก. ถ้าในปีนี้ทาง ฟาร์มทำการคัดเลือกจนได้ค่าเฉลี่ยของฝูงหลังคัดเป็น 98 กก. และกำหนดให้ค่า อัตราพันธุกรรมมีค่า 30% แล้วจงคำนวณ selection differential , genetic gain และค่าเฉลี่ยในรุ่นลูก = 98-85 = 13 กก. G = = 0.30 x 13 = 3.9 กก.  ค่าเฉลี่ยในรุ่นลูกมีค่า = 85 + 3.9 = 88.9 กก.

Relaxation of selection Import new population genetic import Relaxation of selection limited generation