Metadata โดย ณัฐธยาน์ ไกรลาสสุวรรณ งานวิเคราะห์ทรัพยากรสารสนเทศ สำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ

เมทาดาทา (Metadata) ความหมาย ข้อมูลที่มีโครงสร้างสำหรับอธิบายรายละเอียดของ ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ที่บันทึกในฐานข้อมูล มีแบบแผนเช่นเดียวกับการทำรายการทรัพยากรของห้องสมุด

โครงสร้างดับลิน คอร์ เมทาดาทา เนื้อหา เจ้าของงาน ลักษณะ ชื่อเรื่อง (Title) เจ้าของงาน (Creator) ปี (Date) หัวเรื่อง/คำสำคัญ สำนักพิมพ์ ประเภท (Subject/keyword) (Publisher) (Type) ลักษณะ ผู้ร่วมงาน รูปแบบ (Description) (contributor) (format) ภาษา ต้นฉบับ รหัส (Language) (Source) (Identifier) ความสัมพันธ์ สิทธิ (Relation) (Rights) ขอบเขต (Coverage)

โครงสร้างดับลิน คอร์ เมทาดาทา 1.ชื่อเรื่อง (Title) ชื่อของทรัพยากรสารสนเทศ ที่เจ้าของผลงาน หรือสำนักพิมพ์เป็นผู้กำหนด

หนังสือที่มีเฉพาะชื่อเรื่องหลัก ชื่อเรื่อง การปลูกฝังจริยธรรมแก่เด็ก ตัวอย่าง หนังสือที่มีเฉพาะชื่อเรื่องหลัก ชื่อเรื่อง การปลูกฝังจริยธรรมแก่เด็ก หนังสือที่มีชื่อเรื่องหลักและชื่อเรื่องรอง ชื่อเรื่อง หลักเอกสารประกอบการบรรยาย วิชาสรีรวิทยาการแพทย์ (สร 301) เรื่องสรีรวิทยาระบบสืบพันธุ์ ชื่อเรื่องรอง Reproductive physiology ชื่อเรื่องรอง สรีรวิทยาระบบสืบพันธุ์

2.เจ้าของงาน (creator) ผู้รับผิดชอบการจัดทำต้นฉบับเนื้อหาทรัพยากร เจ้าของงานหมายรวมถึงบุคคล หน่วยงานที่รับผิดชอบเนื้อหาและเป็นเจ้าของทรัพยากรโดยลิขสิทธิ์

ตัวอย่าง หทัยทิพย์ ไตรสมบูรณ์ คึกฤทธิ์ ปราโมช, พล.ต. ม.ร.ว. พระปราโมทย์ ปาโมชฺโช พระราชญาณวิสุทธิโสภณ (บัว ญาณสมฺปนฺโน) พุทธทาสภิกขุ กรมสุขภาพจิต กระทรวงยุติธรรม. สำนักงานเลขานุการรัฐมนตรี กรมป่าไม้. กองอนุรักษ์สัตว์ป่า

3.หัวเรื่องและคำสำคัญ (Subject and keyword) หัวข้อของเนื้อหาทรัพยากร หัวเรื่องจะแสดงด้วยคำสำคัญ วลีสำคัญหรือรหัส หมวดวิชาที่บ่งบอกเนื้อหาของทรัพยากร (เสนอแนะ ให้เลือกคำจากศัพท์ควบคุมหรือกำหนดหมวดวิชาที่ ใช้กันอย่างเป็นทางการ) หัวเรื่องสามารถเพิ่มได้ มากกว่า 1 รายการ

ตัวอย่าง พุทธศาสนา จริยธรรม คณิตศาสตร์ ความน่าจะเป็น ภาษาไทย--แบบฝึกหัด Mathematics--Study and teaching

4.ลักษณะ (Description) บันทึกรายละเอียดเนื้อหาของทรัพยากร รายละเอียดของเนื้อหาเช่น สารบัญ หรือบทคัดย่อ หรือ ข้อความบรรยายเนื้อหากรณีที่เป็นสื่อโสตทัศน์ ตลอดจน URL ที่เชื่อมโยงไปยังเว็บต์ที่ระบุเนื้อหาของทรัพยากร

ตัวอย่าง http://kids-d.org:8080/dspace/handle /123456789/132 สารบัญ: 1. คืนพิเศษกับคนพิเศษ -- 2. ปฐมบรรพเกิดมา เป็นอย่างนี้ได้อย่างไร -- 3. เหตุใดจึงเกิดเป็นมนุษย์ สาระสังเขป: ประวัติพัฒนาการมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิ โรฒอดีตถึงปัจจุบัน และทิศทางการบริหารจัดการ มหาวิทยาลัยทั้งทางด้านกายภาพ วิชาการ และบริการสังคม URL http://kids-d.org:8080/dspace/handle /123456789/132

5. สำนักพิมพ์ (publisher) ผู้รับผิดชอบให้มีการสร้างหรือผลิตทรัพยากรขึ้น สำนักพิมพ์หมายความรวมถึงบุคคล องค์การ หรือ หน่วยบริการ ปกติควรใช้สำนักพิมพ์ที่มีตัวตนเป็น รูปธรรม หรือหน่วยงานที่มีอยู่จริง

ตัวอย่าง สำนักสื่อและเทคโนโลยีการศึกษา มหาวิทยาลัยศรี นครินทรวิโรฒ โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร (ฝ่ายประถม) อตัมมโย

6. ผู้ร่วมงาน (Contributor) ผู้รับผิดชอบให้มีการสร้างหรือผลิตด้านเนื้อหาทรัพยากร ผู้ร่วมงานหมายความรวมถึงบุคคล หรือหน่วยงานที่มีชื่อปรากฏแต่มิใช่ผู้แต่งหรือเจ้าของงาน ที่ได้ลงในข้อมูลผู้แต่ง/เจ้าของงาน

ตัวอย่าง ขจิตพรรณ จันทรสาขา, ผู้แต่งร่วม ชาญวิทย์ เกษตรศิริ, บรรณาธิการ พรรณ เวชชาชีวะ, แปล อบรม สันภิบาล, รวบรวม ปรัชญา ปิ่นแก้ว, กำกับการแสดง

7. ปี (Date) ปีที่จัดพิมพ์ เผยแพร่เอกสารในรูปแบบปัจจุบัน ใช้ตามแบบ แผน ISO 8601

yyyymmdd สิ่งพิมพ์ภาษาไทย 24520608 สิ่งพิมพ์ภาษาต่างประเทศ 20090608

8. ประเภท (Type) ประเภทของทรัพยากรที่พรรณนา ประเภทเนื้อหาของทรัพยากร เช่น homepage, novel, poem, working paper, technical report, essay, dictionary, text, image, interactive resource, sound หนังสือ หนังสืออ้างอิง บทความ, รูปภาพ

9. รูปแบบ (Format) รูปลักษณ์ของทรัพยากรที่แสดงในกายภาพหรือดิจิตัล ลักษณะทางกายภาพหรือดิจิตัลของทรัพยากร อาจรวมทรัพยากที่บันทึกในสื่อและมิติต่าง ๆ พร้อมบอกขนาดและความยาวที่นำเสนอ ให้เลือกใช้ศัพท์ควบคุม (สามารถดูรูปแบบใน Internet types -IMT) (MIME Type) ซึ่งกำหนดตามมาตรฐาน RFC 2046 text/html, jpeg, gif, pcx wav, mp3, midi

ตัวอย่าง รูปแบบสิ่งพิมพ์ 65 หน้า : ภาพประกอบ, แผนที่ ; 25 ซม. 65 p. : ill, map ; 25 cm รูปแบบสื่อโสตทัศน์ 2 แผ่น (60 นาที) : ดิจิตัล ; 4 ¾ นิ้ว 2 soundrecording (60 min.) : ดิจิตัล ; 4 ¾ in. รูปแบบสิ่งพิมพ์ดิจิตัล html 2kb gif 44kb application/octet-stream

10.รหัสทรัพยากร (Identifier) ข้อความหรือตัวเลขที่ใช้ในการระบุชี้เฉพาะทรัพยากร ข้อความหรือตัวเลขที่ใช้ชี้เฉพาะทรัพยากรที่ผู้ใช้สามารถเรียกดูหรือ download ข้อมูลได้ เช่น ISBN, ISSN, URL, URI URN (Uniform Resource Name)

ตัวอย่าง เลขหมู่ LC BQ5415 พ831 2535 DC 370 Ed24 DVD 453 เลขมาตรฐาน ISBN, ISSN ISBN 9749323289 ISSN 16857909 URL http://www.tiac.or.th/tiacweb/e_jour_th.htm/

11. ต้นฉบับ (Source) การอ้างอิงต้นฉบับของทรัพยากรซึ่งเป็นที่มาของการแปลง แปร หรือแปล ทรัพยากร สู่รูปแบบปัจจุบัน ทรัพยากรปัจจุบันอาจดัดแปลงมาจากต้นฉบับบางส่วนหรือทั้งเรื่อง ระบุทรัพยากร บรรณานุกรม, ISBN, ISSN หรือ URL

ตัวอย่าง บรรณานุกรม พุทธทาสภิกขุ. ความถูกต้อง 4 ประการ. กรุงเทพฯ : อตัมมโย, 2535 ISBN,ISSN 9749323289 16857909 URL http://www.tiac.or.th/tiacweb/e_jour_th.htm/

12. ภาษา (Language) ภาษาที่ใช้เรียบเรียงเนื้อหาของทรัพยากร ภาษาที่ใช้ในการเรียบเรียงสารสนเทศเป็นภาษาไทย ภาษาอังกฤษ หรือภาษาอื่น

ตัวอย่าง ภาษาไทย ใช้ ไทย หรือ th ภาษาอังกฤษ ใช้ อังกฤษ หรือ en ถ้ามีสองภาษาใช้ ไทย / อังกฤษ หรือ th / en ถ้าเป็นภาษาอื่น ให้ดูตามมาตรฐาน RFC 1766

13.อ้างอิงเรื่องที่เกี่ยวข้อง (Relation) แสดงความสัมพันธ์ซึ่งกันและกันระหว่างทรัพยากร เป็นฉบับของ (Is version of) หมายถึงทรัพยากรที่กำลังลงรายการเป็น Version หรือ edition ของทรัพยากรที่ระบุ ใช้แสดงความสัมพันธ์ในระดับเนื้อหา มีกา เปลี่ยนแปลงเนื้อหา แต่ไม่เปลี่ยนแปลงรูปแบบ (format) มีฉบับ (has version) ใช้เช่นเดียวกับ Is version of มีส่วนประกอบ (has part) หมายถึงทรัพยากรที่กำลังลงรายการได้รวมทรัพยากร ที่ระบุไว้ด้วยไม่ว่าจะทางกายภาพหรือทางตรรกะ มีรูปแบบ (has format) หมายถึงทรัพยากรที่กำลังทำรายการมีอยู่ทรัพยากรที ระบุ ซึ่งมีเนื้อหาอย่างเดียวกัน แต่นำเสนอในอีกรูปแบบหนึ่ง อ้างถึง (References) หมายถึง ทรัพยากรที่กำลังลงรายการอ้างถึง ทรัพยากรที่ระบุ

14.ขอบเขต (Coverage) ขอบเขตหมายถึง สถานที่(spatial) ที่ตั้ง ชื่อ ภูมิศาสตร์ ช่วงเวลา วันที่(Temporal) ขอบเขตอำนาจการ บริหารการปกครอง การลงข้อมูลเลือกใช้ศัพท์บังคับ เช่น อรรถาภิธาน อักขรานุกรมภูมิศาสตร์ ประกาศราชบัณฑิตยสถานว่าด้วย การถอดอักษรไทยเป็นโรมัน และการสะกดชื่อภูมิศาสตร์ และให้เขียนชื่อสถานที่ระยะเวลาเป็นคำบรรยายแทนตัวเลข

ตัวอย่าง ชลบุรี อำเภอแกลง สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ร.ศ.107 พ.ศ. 2540-2547

15. สิทธิ (Rights) ข้อมูลเกี่ยวกับเจ้าของสิทธิในทรัพยากรสารสนเทศ สิทธิ จะแสดงในรูปข้อความประกาศว่าด้วยการ จัดการสิทธิในทรัพยากรสารสนเทศ หรืออ้างอิงถึง หน่วยที่บริการสารสนเทศ ข้อมูลเกี่ยวกับสิทธิ รวมถึงสิทธิของทรัพย์สินทางปัญญา ลิขสิทธิ์ และ สิทธิในทรัพย์สินอื่นๆ ถ้าไม่มีข้อความประกาศใน ส่วนคำย่อย สิทธิ หมายความว่าไม่สามารถสรุป สถานะหรือสิทธิความเป็นเจ้าของทรัพยากร สารสนเทศเรื่องนั้นๆ

ตัวอย่าง มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร (ฝ่ายประถม) กระทรวงวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี

Creator Title Title.Alternative series Type Language

Subject Keyword Abstract Sponsorship Description

contributor.ed Contributor.ill Contributor.other edition Format

Pub Source

Relation.requires Coverage Rights Audience Location

สวัสดีค่ะ