บทที่2 แผนภาพ กระบวนการผลิต (Piping & Instrument Diagrams: P&ID) 2.1 แผนภาพกระบานการผลิต (Process Engineering Flow schemes : PESF หรือ Piping & Instrument Diagram : P & ID ) จะแสดงรายละเอียดดังนี้ 1. กระบวนการผลิต (Process) 2. อุปกรณ์หรือเครื่องจักรกลต่างๆ ที่มีอยู่ในกระบวนการผลิต 3. ชนิดของระบบเครื่องมือวัดและควบคุม

2.2 สัญลักษณ์ระบบเครื่องมือวัดและควบคุม *มาตรฐาน ISA-S5.1 ISA-5.1-1984 (R1992) Establishes a uniform means of designating instruments and instrumentation systems used for measurement and control. The different needs of various organizations are recognized (where not inconsistent with the objectives of the standard) by providing alternative symbolism methods. A number of options are provided for adding information or simplifying the symbolism, if desired. Includes additional information on symbolism for function blocks, function designations, computer functions, and programmable logic control. 2.2 สัญลักษณ์ระบบเครื่องมือวัดและควบคุม

2.2.1 ตัวอักษรหน้าที่การทำงาน (Identification letters) หน้าที่การทำงาน (Instrument function) เช่น FIC ( Flow Indicator Controller ) PDAHH (Pressure Differential Alarm High High ) TAH (Temperature Alarm High ) FT (Flow Transmitter ) LT ( Level Transmitter ) ลำดับย่อย (Suffix) เช่น ปั๊ม 2 ตัว คือ P- 101A และ P-101B Pressure Gauge ด้านขาออกของปั๊มทั้งสอง คือ PG-101A และ PG-101B ลำดับหมายเลขอุปกรณ์ (Sequence number) เช่น Distributed Control system : DCS เริ่มจาก 1001 ถึง 2999 Safety Instrumented System : SIS เริ่มจาก 3001 ถึง 4999 Fire & Gas System : FGS เริ่มจาก 5001 ถึง 6999

2.2.2 สัญลักษณ์ตำแหน่งและการเข้าถึงเครื่องมือวัด ( Location / Accessibility ) เครื่องมือวัดที่ติดตั้งอยู่ในบริเวณใช้งาน (locally Mounted) เครื่องมือวัดที่ติดอยู่บนแผงควบคุมในห้องควบคุม (Panel Mounted) เครื่องมือวัดที่ติดตั้งอยู่ในตู้ควบคุม (Inside Cabinet mounted) เครื่องมือวัดที่ติดตั้งอยู่บนแผงควบคุมในบริเวณใช้งาน (Local Panel Mounted) เครื่องมือวัดที่แสดงค่าอยู่บนจอแสดงผลของระบบควบคุมที่สามารถติดต่อกับผู้ปฏิบัติงานได้(Share Display) เครื่องมือวัดในระบบวัดคุมนิรภัย ( Safety Instrument System or Emergency Shut Down System) เครื่องมือวัดในระบบวัดคุมนิรภัยที่สามารถติดต่อกับผู้ปฏิบัติงานได้ (Safety Instrument System operator)

2.2.3 สัญลักษณ์ฟังก์ชันการคำนวณ ( Calculation function symbol ) SUMMING HIGH SELECT DIFFERENCE LOW SELECT DIVIDING HIGH LIMIT MULTIPLYING LOW LIMIT BIAS SQUARE ROOT

2.2.4 สัญลักษณ์เส้น ( Line Symbol ) ส่วนเชื่อต่อกับกระบวนการผลิต(Process Connection Line) สัญญาณลม (Pneumatic Signal) สัญญาณไฟฟ้า (Electrical hard wired Signal) สัญญาณไฮโดรลิค (Hydraulic Signal) Capillary Tube สัญญาณไฟฟ้าทางโปรแกรม (Software Link Signal)

2.2.5 สัญลักษณ์ Primary Element ( Primary Element symbol ) Orifice Plate Vortex Rota meter Magnetic Coriolis Positive Displacement Turbine Venturi Ultrasonic Pilot tube

2.2.6 หมายเลขประจำท่อ ( Pipe line number ) แบบที่ 1 ฉนวน (Insulation) ชนิดท่อ (Line class) ลำดับหมายเลขท่อ (Line number) ชนิดของไหล (Type of fluid) ขนาดของท่อ (Line size) แบบที่ 2 ฉนวน (Insulation) ชนิดท่อ (Line class) ลำดับหมายเลขท่อ (Line number) ขนาดของท่อ (Line size) ชนิดของไหล (Type of fluid)

ชนิดของไหล (Type of fluid) สัญลักษณ์ รายละเอียด BFW Boiler Feed Water IA Instrument Air CWS Cooling Water Supply ME Methanol CWR Cooling Water Return N Nitrogen FG Fuel Gas PA Plant Air FO Fuel oil WO Wash Oil FW Fire Water WW Waste Water

2.2.7 สัญลักษณ์วาล์วควบคุม ( Control Valve Symbol ) ตำแหน่งของวาล์วควบคุมเมื่อเกิดความผิดพลาด มี 3 แบบ คือ 1. FO (Failure Open) 2. FC (Failure Close) 3. FL (Failure Lock)

2.2.7 สัญลักษณ์วาล์วควบคุม ( Control Valve Symbol ) GATE VALVE CHECK VALVE GLOBE VALVE BALL VALVE PLUG VALVE ANGLE VALVE RELIEF VALVE 3 WAYS VALVE MANUAL VALVE DIAPHRAGM DIAPHRAGM WITHHANDWHEEL CYLINDER / PISTON MOTOR OPERATED SOLENOID VALVE SOLENOID VALVE WITH MANUAL RESET

2.2.8 ฟังก์ชันควบคุม ( Control Function ) เป็นการควบคุมอัตราการไหลโดยใช้ตัวควบคุมในระบบการควบคุมพื้นฐานโดยอินพุทเป็นเครื่องมือวัดการไหลแบบ Orifice Plate ต่อร่วมกับเครื่องมือวัดความดันแตกต่าง (Diff. Pressure) และเอาต์พุตเป็นวาล์วควบคุมแบบ GLOBE เป็นการควบคุมอัตราการไหลโดยใช้การควบคุมแบบ Cascade กับการวัดอุณหภูมิ

2.2.8 ฟังก์ชันควบคุม ( Control Function ) เป็นการแสดงค่าความแตกต่างของอุณหภูมิจากเครื่องมือวัดอุหภูมิจากจุดการวัดที่แตกต่างกันและมีสัญญาณเตือน (Alarm) เมื่อมีค่าสูงกว่าค่าที่กำหนด เป็นการแสดงฟังก์ชั่นนิรภัยสำหรับป้องกันความดันเมื่อมีค่าสูงกว่าค่าที่กำหนดด้วยการลงมติแบบ 1oo2 (One out Of One voting ) จากนั้นส่วนประมวลจะส่งสัญญาณไปปิดวาล์วนิรภัย

2.2.9 อุปกรณ์อื่น ๆ ( Other Equipment ) CENTRIFUGAL PUMP COMPRESSURE / TURBINE TRAY COLUMN HEAT EXCHANGER AIR COOLED FURNACE DOME ROOF TANK INTERNAL FLOATING SPHERE

ในการกำหนดชื่อให้กับอุปกรณ์เหล่านั้น กระบวนการผลิตได้มีการแบ่งแยกหมวดหมู่อักษร ในการกำหนดชื่อให้กับอุปกรณ์เหล่านั้น CLASS SUBJECT DESCRIPTION A Mixing Equipment Agitators, Aerators, Mechanical Mixers B Blower Centrifugal Blower, Positive Displacement Blower, Fans C Compressors Centrifugal, Reciprocating, Screw, Vacuum D Mechanical Driver Electrical and Pneumatic Motors, Diesel Engines, Steam and Gas Turbines E Heat Exchangers Unfired Heat Exchanges, Condensers, Coolers, Reboilers, Vaporizers and Heating Coils, Double Pipe, Sprial, Plate & Frame, Air Cooler

ในการกำหนดชื่อให้กับอุปกรณ์เหล่านั้น กระบวนการผลิตได้มีการแบ่งแยกหมวดหมู่อักษร ในการกำหนดชื่อให้กับอุปกรณ์เหล่านั้น CLASS SUBJECT DESCRIPTION F Furnaces Fired Heaters, Furnaces, Boilers, Kilns P Pumps Horizontal and Vertical Centrifugal, Position Displacement, Vertical Canned, Screw, Gear, Sump R Reactors T Tower/Columns TK Tanks API atmospheric and low pressure U Miscellaneous Equipment Filters, Bins, Silos V Drums Separators, Driers, Accumulators

2.3 ตัวอย่างแผนภาพกระบวนการผลิต 1.แยกของไหลด้วย V-101 08/04/60

2.3 ตัวอย่างแผนภาพกระบวนการผลิต 2.ของไหลเข้ามาจาก P&ID 100-02 ด้วยท่อขนาด 12” ทนความดันที่ 150 ไม่มีฉนวนหุ้มท่อ 08/04/60

2.3 ตัวอย่างแผนภาพกระบวนการผลิต 3. ควบคุมความดันภายในถังโดยฟังก์ชัน ควบคุมความดัน (P-10001) 4. ตัวควบคุมความดัน PICA สัญญาณเตือนความดันสูงแสดงผลจอการควบคุมและติดต่อกับผู้ใช้งานได้หรือ DCS 5. มีอินพุตเป็น PT ต่ออยู่กับหน้าแปลนขนาด 2” 6. สัญญาณเอาต์พุตของ PICA จะส่งสัญญาณไฟฟ้าไป Globe with Diaphragm Actuator เพื่อควบคุมของไหลเข้าถัง 6. Control Valve มีขนาด 10” เป็นแบบ Air failure Close 08/04/60

2.3 ตัวอย่างแผนภาพกระบวนการผลิต 7. มีระบบป้องกันความดันเกิน ด้วยฟังก์ชัน (P10002) มีตัวประมวลผลความดันสูง PSHH บนระบบวัดคุมนิรภัย มี PT ต่ออยู่กับหน้าแปลนขนาด 2” 8. PSHH ส่งสัญญาณไฟฟ้าไปยังวาล์วเปิด/ปิด (On/Off valve) แบบ Ball with Piston Actuator มีขนาด 12” เป็นแบบ Air failure Close 9. มีอัตราการรั่วไหลแบบ tight shut off หรือ Class V มีสวิทช์แสดงตำแหน่งเมื่อวาล์วเปิดไปแสดงผลบนระบบ DCS 08/04/60

2.3 ตัวอย่างแผนภาพกระบวนการผลิต 10. ไอหรือก๊าซจะออกทางด้านบนของถังเพื่อออกไปกระบวนการส่วนอื่นต่อไป 11. ของเหลวจะออกทางด้านล่าง มีปั๊ม 2 ตัว เพื่อใช้ทำงานหนึ่งตัวและเตรียมพร้อมทำงาน (Stand by) อีกหนึ่งตัว 12. ส่งของเหลวไปไปยังกระบวนการอื่นต่อไป 08/04/60

2.3 ตัวอย่างแผนภาพกระบวนการผลิต 13. ของเหลวจะถูกควบคุมด้วยฟังก์ชันควบคุมอัตราการไหล L-10002และฟังก์ชันควบคุมระดับ 14. LICA เป็นตัวควบคุม และเตือนสัญญาณสูง รับสัญญาณการวัดจาก LT ส่งสัญญาณควบคุม Control Valve เป็นแบบ Air failure Close 15. FIC เป็นตัวควบคุมอัตราการไหล รับสัญญาณการวัดจาก FT ส่งสัญญาณควบคุม Control Valve เป็นแบบ Air failure Open 08/04/60

1. จงบอกความหมายของสัญลักษณ์ต่อไปนี้ แบบฝึกหัด 1. จงบอกความหมายของสัญลักษณ์ต่อไปนี้ Pressure Alarm (Local Mounted) Flow Recorder (Panel Mounted) Pressure Indicator (Local Panel Mounted) Position Switch Control (Share Display) Pressure Alarm High (Safety Instrument System operator) Temp Switch High (Safety Instrument System ) Level Relay Lower Select (Inside Cabinet mounted)