ผลการดำเนินงาน โครงการ หนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชน ปี 2557 ชื่อโครงการ การฟื้นฟูและอนุรักษ์ฟื้นฟูการย้อมคราม บ้านหนองบัวน้อย

บทนำ จากการดำเนินงานโครงการ 1 หลักสูตร 1 ชุมชน บ้านคำแก้ว ตำบลดงดวน อำเภอนาดูน จังหวัดมหาสารคาม ได้สร้างให้ชุมชนมีความเข้มแข็ง และสามารถเป็นกลุ่มที่สามารถเป็นต้นแบบในการผลิตและใช้สีจากธรรมชาติในชุมชนมากขึ้น และได้มีการขยายพื้นที่การย้อมสีธรรมชาติ มาที่บ้านบ้านหนองบัวน้อย ตำบลดงดวน อำเภอนาดูน จังหวัดมหาสารคาม เป็นหมู่บ้านิยู่ไกล้เคียงกัน และหมู่บ้านนี้มีการสืบทอดวัฒนธรรมในด้านการปลูกหม่อน การเลี่ยงไหม การทอผ้า หรือแม้แต่การนำวัตถุดิบจากธรรมชาติในท้องถิ่นมาใช้ในกระบวนการย้อม จากบรรพบุรุษ แต่กระบวนการย้อมสีบางอย่างยังเหลือในชุมชน เช่น การย้อมแก่นขนุน ได้สีเหลือง การย้อมมะเกลือ แต่สีที่สูญหายไปจากชุมชน ไม่น้อยกว่า 50 ปี คือการย้อมสีคราม ดังนั้นชุมชนจึงมีความต้องการที่จะนำภูมิปัญญาด้านการย้อมสีครามนั้นกลับมาในชุมชนอีกครั้งและมีความตั้งใจที่จะให้คราม อยู่คู่บ้านหนองบัวน้อยสืบต่อไป

วัตถุประสงค์การดำเนินโครงการ เพื่อศึกษาสถานการณ์การย้อมสีครามในชุมชน โดยการจัดเวทีการสอบถามสถานการณ์ในการย้อมครามของชุมชน ถ่ายทอดเทคนิคการย้อมสีครามทีเหมาะสมกับชุมชน เพื่อฟื้นฟูอนุรักษ์การปลูกคราม ได้ชุดความรู้การย้อมครามและเผยแพร่แก่ชุมชน

การดำเนินโครงการ ลงพื้นที่เพื่อศึกษาสถานการณ์การย้อมสีครามในชุมชน โดยการจัดเวทีการสอบถามสถานการณ์ในการย้อมครามของชุมชนโดยผลจากการสัมภาสณ์ เตรียมการประชุมกลุ่ม เพื่อเตรียมความพร้อมด้านพื้นที่ที่ใช้ปลูก และเมล็ดพันธุ์ ภาพที่ 1 สอบถามสถานการณ์ชุมชน ภาพที่ 2 สมาชิกในชุมชน ภาพที่ 3 เตรียมเมล็ดคราม

การเกี่ยวต้นครามนำมามัดเพื่อนำมาแช่น้ำเตรียมหมัก ภาพ กิจกรรมการทำเนื้อ คราม การเกี่ยวต้นครามนำมามัดเพื่อนำมาแช่น้ำเตรียมหมัก ลักษณะของน้ำจากต้นครามและเศษครามที่ได้จากการแช่ทิ้งไว้ประมาณ 48 ชั่วโมง

นำน้ำครามที่หมักได้มากรองเศษใบไม้ออก ชั่งปูนขาวเตรียมทำเนื้อคราม ละลายปูนขาวที่เตรียมไว้ผสมกับน้ำครามเล็กน้อย

การทำเนื้อคราม (ต่อ) ผสมน้ำครามกับปูนขาวจนเกิดฟอง ลักษณะของครามที่ผสมกับปูนขาวจนเหมาะสมแล้วปล่อยให้ตกตะกอน 24 ชั่วโมง หลัง 24 ชั่วโมงตักน้ำใสออกแล้วน้ำเนื้อตะกอนด้านล่างมากรองอีกครั้ง

ภาพกิจกรรมการก่อหม้อคราม และการย้อมคราม น้ำด่างมะขามเปรี้ยว นำมาผสมกันตามอัตราส่วน แล้วคนให้เข้ากัน น้ำด่างจากเถ้า เนื้อคราม ภาพ วัตถุดิบในการย้อมคราม ภาพการย้อมคราม

ผลที่คาดว่าจะได้รับ ได้อนุรักษ์ฟื้นฟูการปลูกครามให้มีกลับมาในชุมชนอีกครั้งหนึ่ง สร้างความสามัคคีในชุมชน และชุมชนมีการทำงานเป็นทีมมากขึ้น เนื่องจากการดูแลหม้อครามและการย้อมสีครามต้องใช้ความสนใจ และเอาใจใส่อย่างสม่ำเสมอ และจากการดำเนินการโครงการในครั้งนี้ยังได้สร้างชุดความรู้เรื่อง คราม ให้กับชุมชนและคนทั่วไปที่สนใจในเรื่องการย้อมสีจากคราม และเป็นแหล่งผลิตเนื้อคราม ย้อมคราม ในจังหวัดมหาสารคาม

ผลจากการดำเนินงานโครงการ ชุมชนบ้านหนองบัวน้อยได้ส่งหมู่บ้านเข้าประกวด 2 โครงการ คือ 1 โครงการชุมชนเศรษฐกิจพอเพียง และ 2 โครงการเครือข่ายพัฒนาชุมชน โดยการส่งประกวดผลงานทางพัฒนาชุมชน อำเภอนาดูน จังหวัดมหาสารคาม ปี 2557 ** การดำเนินงานโครงการมีส่วนร่วมในการประกวด โดยการส่งเสริมให้ชุมชนมีการนำวัตถุดิบในชุมชนมาใช้ และยังสร้างแหล่งวัตถุดิบ ได้แก่ แปลงปลูกคราม ที่ใช้ในการประกอบอาชีพ การปลูกหม่อนเลี้ยงไหม และยังช่วยในด้าน ทำนุศิลปวัฒนธรรม ของชุมชนควบคู่บริการวิชาการ ในการส่งเสริมการฟื้นฟูอนุรักษ์การย้อมสีครามที่สูญหายไปจากชุมชน

ผลการประกวด โครงการ ที่ 1โครงการชุมชนเศรษฐกิจพอเพียง ได้รับรางวัลที่ 1 ผลการประกวด โครงการ ที่ 1โครงการชุมชนเศรษฐกิจพอเพียง ได้รับรางวัลที่ 1 * รับรางวัลวันที่ 15 ตุลาคม 2557 ผลการประกวด โครงการ ที่ 2 โครงการเครือข่ายพัฒนาชุมชน ได้รับรางวัลรองชนะเลิศอันดับที่ 2 รับรางวัลวันที่ 29 กันยายน 2557