ศาสนาขงจื๊อ ศาสนาขงจื้อเกิดในสมัยราชวงศ์โจว ศาสนานี้ตั้งชื่อตามศาสดาว่า “ขงจื้อ” แต่เดิมศาสนานี้มิได้จัดเป็นศาสนา ต่อมาเมื่อคำสอนเผยแพร่ไปทั่ว ผู้คนต่างพากันยกย่องสรรเสริญจนกลายเป็นศาสนา

ศาสนาขงจื้อ เกิดในประเทศจีน บริเวณมณฑลชานตุงปัจจุบัน ขงจื้อทำงานรับราชการอยู่ในราชสำนักจีน ด้วยความสามารถ ทำให้ได้รับการเลื่อนขั้นจนเทียบเท่า “รัฐมนตรี” ในปัจจุบัน ขงจื้อเป็นผู้วางรากฐานการปกครองอย่างดีเยี่ยม โดยเชื่อว่า “วิธีจะมีรัฐบาลที่ดี ผู้ปกครองควรต้องเป็นผู้ปกครองจริงๆ คนเราทุกคนควรทำหน้าที่ของตนให้ดี ประชาชนเป็นส่วนที่สำคัญที่สุดของรัฐ ...”

ลักษณะสำคัญศาสนาขงจื้อ เน้นเป็นศาสนาแนวปรัชญา ส่วนมากเน้นทางด้านจริยธรรมการเมือง เน้นในเรื่องคุณความดีของบรรพบุรุษ ปกครองการอย่างมีความเมตตากรุณา และมีความซื่อสัตย์สุจริตเป็นที่ตั้ง

คัมภีร์ของศาสนาขงจื้อ เป็นข้อเขียนของขงจื้อโดยตรง เรียกว่า “กิงทั้ง 5” 1. อี้กิง ความเปลี่ยนแปลงของโลกและจักรวาล ตามทัศนะคติความเชื่อของชาวจีนโบราณ 2. ซูกิง เล่าถึงเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ต่างๆ ที่แสดงให้เห็นปรัชญาจีนอย่างลึกซึ้ง 3. ซือกิง คัมภีร์คาถา และบทกวี แสดงถึงสุนทรีย สรรเสริญความสำคัญของจักรพรรดิ “ใช้ดนตรีเป็นสื่อในการบรรลุทางศาสนา” 4. ลิกิง เป็นคัมภีร์แห่งพิธีกรรม เกี่ยวกับจารีตประเพณี สังคม และชีวิต 5. ชุน- ชิว บันทึกจดหมายเหตุ เกี่ยวกับศีลธรรมของนักปกครองและศีลธรรมของฟ้า

คัมภีร์ของศาสนาขงจื้อ เป็นข้อเขียนที่ศิษย์ของขงจื้อเรียบเรียงขึ้น เรียกว่า “ชู หรือตำราทั้ง 4” 1. ต้าสุย บทความสั้นๆ เกี่ยวกับศีลธรรม การปกครองรัฐขึ้นอยู่กับการจัดระเบียบครอบครัว 2. จุงยุง เป็นคำสอนเรื่องทางสายกลาง การรู้จักประมาณตน ความสมดุล ความเหมาะสม ให้ความสำคัญเรื่องความซื่อสัตย์และความจริงใจ 3. ลุนยู เป็นประมวลคำสอนของศาสดาขงจื้อ นำคุณสมบัติดีๆ ของแต่ละบุคคลมาเป็นต้นแบบในการดำรงชีวิต 4. เม่งจื้อ คัมภีร์ที่เม่งจื้อ ผู้เป็นลูกศิษย์ของขงจื้อได้รวบรวมไว้ เกี่ยวกับความรู้สึกผิดชอบชั่วดี ความอ่อนโยน และจุดเริ่มต้นของปัญญา

คำสอนของศาสนาขงจื้อ เน้นเรื่องคุณความดีของบรรพบุรุษ คำนึงถึงความเป็นจริงในปัจจุบัน โดยเอาความดีงามของคนในอดีตมาเป็นแบบอย่าง หลักคำสอนมูลฐาน 4 ประการ ได้แก่ เยน ความเมตตากรุณา หยี ความยุติธรรม หลี พิธีกรรม ฉี สติปัญญา

หลักปฏิบัติตามคำสอนของขงจื้อ ศรัทธา ความเป็นผู้คงแก่เรียน การบำเพ็ญคุณประ โยชน์ การสร้างลักษณะนิสัยและทัศนคติที่ดีงาม ขนบธรรม เนียมและจารีตประเพณี

พิธีกรรมของศาสนาขงจื้อ พิธีบูชาขงจื้อ พิธีบูชาฟ้าดิน บูชาที่หลุมฝังศพของขงจื้อ มีการสร้างศาลอยู่ทั่วไป และหยุดทุกวันที่ 28 กันยายนของทุกปี 1. พิธีบูชาฟ้า 2. พิธีบูชาดิน 3. พิธีบูชาพระอาทิตย์ 4. พิธีบูชาพระจันทร์

สัญลักษณ์ของศาสนาขงจื้อ รูปหล่อ รูปปั้น หรือรูปเขียนของขงจื้อ หยิน-หยาง

อิทธิพลของขงจื้อต่อชาวจีน ชาวจีนให้ความสำคัญในเรื่องครอบครัวมาก ชาวจีนให้เกียรติต่อผู้สูงอายุ ชาวจีนให้ความสำคัญต่อบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว ชาวจีนนิยมยกย่องครูบาอาจารย์ แต่ไม่นิยมยกย่องทหาร ชาวจีนไม่ชอบมีเรื่องขึ้นโรงขึ้นศาล แต่พยายามปรองดองกันให้ได้

ขงจื๊อ-เต๋า-พุทธ= เซ็น 3 ศาสนานี้กระทบกระทั่งกันในราชวงศ์ถัง จนในราชวงศ์แมนจู มีลักษณะผสมผสานกัน ทั้ง 3 ศาสนามีอิทธิพลต่อประเทศไทยหลายอย่าง เช่น - พิธีกงเต๊ก - พิธีเทกระจาด - พิธีกินเจ

ข้อเปรียบเทียบระหว่างเต๋ากับขงจื้อ เล่าจื๊อ มุ่งหาความสงบด้วยการแยกตัวออกจากสังคม ขงจื๊อ เน้นการอยู่ในสังคม ไม่หลีกหนี จะต้องแก้ไขสังคม แต่ทั้งสองท่าน มีจุดหมายปลายทางอันเดียวกันคือความมีสันติของหมู่ชน