โดย นายแพทย์วุฒิไกร มุ่งหมาย นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดอุบลราชธานี การจัดทำแผนชุมชน โดย นายแพทย์วุฒิไกร มุ่งหมาย นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดอุบลราชธานี

กรอบแนวคิด

แผนชุมชน คืออะไร? คือ อนาคตของชุมชน ที่กำหนดโดยคนในชุมชน คือ ทิศทางของชุมชนที่จะก้าวไปด้วยกัน ตามวิถีชุมชน คือ กิจกรรมที่ชุมชนจะพัฒนาเพื่อให้ไปสู่อนาคต คือ กระบวนการคิดวิเคราะห์และจัดการทรัพยากรของชุมชน คือ กระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และแก้ปัญหาของชุมชน

ให้ชุมชนเป็นผู้กำหนดอนาคตของตนเอง ให้เกิดกระบวนการเรียนรู้ การจัดการ แผนชุมชน ทำเพื่ออะไร? ให้ชุมชนเป็นผู้กำหนดอนาคตของตนเอง ให้เกิดกระบวนการเรียนรู้ การจัดการ ให้ชุมชนมีเป้าหมาย แนวทางการพัฒนาที่ชัดเจน ให้ชุมชนมีแผนรองรับการสนับสนุนจากภายนอก การมีส่วนร่วมคือหัวใจสำคัญของแผนชุมชน

ส่วนที่ 1 ข้อมูลทั่วไปของชุมชน ส่วนที่ 2 ศักยภาพ ทรัพยากรที่มี เนื้อหาของแผนชุมชน ส่วนที่ 1 ข้อมูลทั่วไปของชุมชน ส่วนที่ 2 ศักยภาพ ทรัพยากรที่มี ส่วนที่ 3 สภาพปัญหาและการวิเคราะห์ปัญหา ส่วนที่ 4 แนวทางการพัฒนา/แก้ปัญหา ส่วนที่ 5 กระบวนการบันทึกและประเมินผล

กระบวนการจัดทำแผนชุมชน

ขั้นตอนการจัดทำแผนชุมชน ขั้นที่ 1 การเตรียมความพร้อมของบุคคล ทีมงานผู้ส่งเสริม ให้เกิดแผนชุมชน (ส่วนราชการ / อปท) ทีมงานผู้ขับเคลื่อนภายในชุมชน (ผู้นำชุมชน กลุ่มอาชีพ องค์กรต่าง ๆ)

ขั้นตอนการจัดทำแผนชุมชน ขั้นที่ 2 การเตรียมความพร้อมของข้อมูลและพื้นที่ ข้อมูลสภาพชุมชนด้านต่าง ๆ จปฐ. กชช.2ค. บัญชีครัวเรือน สิ่งแวดล้อม การเจ็บป่วย ศักยภาพของพื้นที่ เช่น องค์กร ภูมิปัญญา ทุนทางสังคม กองทุน การประกอบอาชีพ เพื่อให้ทราบถึงสิ่งที่จะเอื้อต่อการวางแผนของชุมชน

การเรียนรู้ การมีส่วนร่วม การพึ่งตนเอง คือหลักการสำคัญของแผนชุมชน ขั้นตอนการจัดทำแผนชุมชน ขั้นที่ 3 ขั้นจัดทำแผนชุมชน ใช้เวทีประชาคมเป็นหลัก เพื่อให้สมาชิกช่วยกัน - วิเคราะห์ข้อมูล - ระบุปัญหาร่วมกัน - วิเคราะห์ปัญหา - กำหนดทางเลือกในการแก้ปัญหาหรือพัฒนา การเรียนรู้ การมีส่วนร่วม การพึ่งตนเอง คือหลักการสำคัญของแผนชุมชน

ขั้นตอนการจัดทำแผนชุมชน ขั้นที่ 4 เสนอแผนให้ผู้เกี่ยวข้องรับไปดำเนินการ ชุมชนทำเอง ไม่ใช้เงินหรือใช้เพียงเล็กน้อย ลงมือทำทันที ขอรับบริการจากหน่วยงาน ให้เสนอหน่วยงานราชการนั้น ๆ ขอรับการสนับสนุนจากท้องถิ่น เพราะเกินความสามารถของชุมชน ใช้เงินมาก ให้เสนอท้องถิ่น

ปัญหาในการเสนอแผนของชุมชน ไม่ทราบปฏิทินการทำแผนของ อปท. เสนอแผนไม่ทัน / แผนไม่ได้รับการตอบสนอง ไม่ทราบปฏิทินการทำแผน/การปฎิบัติงานของส่วนราชการ แผนไม่สอดคล้องกับภาครัฐ ต่างคนต่างทำ ในเรื่องเดียวกัน

เพื่อชุมชนจะเสนอแผน/กิจกรรม ให้สอดคล้องได้อย่างแท้จริง สิ่งสำคัญที่ต้องรู้ ท้องถิ่น อบต./เทศบาล มีปฏิทินการทำแผนอย่างไร หน่วยงานราชการ มีปฏิทินการทำแผนอย่างไร เพื่อชุมชนจะเสนอแผน/กิจกรรม ให้สอดคล้องได้อย่างแท้จริง

เทคนิค/เครื่องมือที่ใช้ในการจัดทำแผนชุมชน การประชุมแบบมีส่วนร่วม(AIC) แผนที่ชุมชน การระดมสมอง แผนที่ความคิด (Mind Map) วิเคราะห์อริยสัจ 4 (ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค) ฯลฯ

บทบาทของบุคลากรสาธารณสุข ในกระบวนการจัดทำแผนชุมชน

คนไทยทุกคนมีภาวะความสมบูรณ์ทั้งทางกาย เป้าหมายของการพัฒนาสุขภาพ คนไทยทุกคนมีภาวะความสมบูรณ์ทั้งทางกาย ทางจิต ทางปัญญา และทางสังคม เชื่อมโยงกัน เป็นองค์รวมอย่างสมดุล ( ที่มาพรบ.สุขภาพแห่งชาติ 2550 )

ทำอย่างไรให้ประชาชนสุขภาพดีพึ่งตนเองได้

ทำอย่างไรให้ประชาชนสุขภาพดี พึ่งตนเองได้ เจ้าหน้าที่ต้องส่งเสริมให้เกิด “หมู่บ้านสุขภาพดีหรืออยู่ดีมีสุข” - พัฒนาศักยภาพกำลังคน - ส่งเสริมการจัดการด้านทุน - กระตุ้นให้เกิดแผนชุมชนโดยชุมชน - ถ่ายทอดความรู้และสนับสนุนข้อมูล

การบูรณาการให้หมู่บ้านสุขภาพดียั่งยืน

แผนชุมชนเข้าสู่แผนท้องถิ่นได้อย่างไร แผน อปท. แผนชุมชน กรอบยุทธศาสตร์การพัฒนาท้องถิ่น วิเคราะห์ชุมชน ระบุปัญหา วิเคราะห์ปัญหา ท้องถิ่นทำประชาคม ลำดับความสำคัญ ร่างแผนยุทธศาสตร์ของท้องถิ่น จัดทำแผน/โครงการ พิจารณา ทำอง ราชการทำ ขอสนับสนุน จาก อปท. อนุมัติ ประสาน ประกาศให้ประชาชนทราบ

การจัดทำแผนชุมชน จบการบรรยาย