นิยาม Reflection กระบวนการสะท้อนความคิด (a metacognitive process) การถามตนเองตลอดเวลา
วิธีการ ย้อนคิดถึงความคิดของตนเองที่ผ่านมา มีความคิดอะไร (ขณะนั้น) คิดได้อย่างไร ?
ตัวอย่าง “จากนักศึกษาฝึกงานสู่การเป็นอาจารย์...” จากบ้านบางอ้อ (จรัญ 91) ถึงที่ฝึกงานบึงกุ่ม ไกลมากเมื่อ 34 ปีที่แล้ว ตื่นตั้งแต่ตี 5 เพื่อนั่งรถเมล์ถึง 2 ต่อ..... โดยหวังว่าจะต้องไปรับเด็กจากผู้ปกครองให้ทันก่อน 7 โมงเช้า กว่าจะกลับถึงบ้านก็ตั้ง 6 โมงเย็น ทำอย่างนี้ 4 เดือนเต็มๆ แต่ก็มีความสุขดี... เพราะชอบทำกิจกรรมกลุ่มเด็กเล็กซึ่งเป็นสิ่งที่ตนเองถนัด ยิ่งตอนสัมมนากับเพื่อนๆยิ่งทำให้รู้สึกยืดมากๆ.. เพราะได้ประสบการณ์มากกว่าใครๆ
ตัวอย่าง “จากนักศึกษาฝึกงานสู่การเป็นอาจารย์...” ตอนนี้เป็นอาจารย์มากว่า 36 ปี ไม่รู้คิดได้ยังไงที่ตัดสินใจเลือกฝึกงานในที่ๆไกลเช่นนั้น การทำในสิ่งที่ตนรัก อุปสรรคเรื่องระยะทางไม่ใช่สิ่งสำคัญ ประสบการณ์นำมาสอนนักศึกษาได้เป็นอย่างดี ข้อเปรียบเทียบสนับสนุนการตัดสินใจและความเชื่อมั่นในตนเอง
พัฒนาการเรียนรู้ของนักศึกษา (จากประสบการณ์ของอาจารย์) อาจารย์ในคณะฯ คับข้องใจ การปฐมนิเทศ อาจารย์ภาคสนาม คิดแยกส่วน ขาดการประมวล โครงสร้างอำนาจ วัฒนธรรมองค์กร พัฒนาการสัมพันธภาพ สนทนาอย่าง มีสมาธิ การแปลงกระบวนคิดสู่ความเชื่อมโยง
เทคนิคสำคัญสำหรับอาจารย์ภาคสนามในคณะฯ การฟังอย่างตื่นตัว (Active Listening) การทวนความ (Paraphrasing) การสะท้อน (Reflecting) การถาม (Questioning) การตีความ (Interpreting) การเข้าใจมุมมองของนักศึกษา การตระหนักในความเหมือน - ต่าง
ประโยชน์จากการใช้เทคนิค การยอมรับ – เคารพในการเป็นตัวตนของนักศึกษา ความเป็นมิตรระหว่างกัน (เกิดเป็นพันธะทางสังคม) ตระหนักในสิทธิของตนเอง สิทธิในการถาม ตั้งคำถาม-ตั้งข้อสงสัย(อาจารย์/นักศึกษา) นักศึกษามีทางเลือกมากขึ้น
คำถามสำคัญ : พันธะทางสังคมกับหน่วยงาน คณะควรมีพันธะทางสังคมใดบ้างที่นอกเหนือจากการขอให้เป็นหน่วยงานฝึกภาค การร่วมแลกเปลี่ยนความรู้ระหว่างกันและกันควรเป็นอย่างไร การรับฟัง “เสียง”จากหน่วยงาน คณะให้ความสำคัญกับ “ความต้องการ”ของหน่วยงานอย่างไร ? อาจารย์ในคณะควรถามคำถามมากขึ้นหรือไม่ ?
ความสำเร็จของการฝึกภาคปฏิบัติ หน่วยงานยอมรับนักศึกษาในฐานะที่เป็นสมาชิกคนหนึ่งขององค์กร สัมพันธภาพมีความยั่งยืน
ประโยชน์จากการสะท้อนความคิด เข้าใจกระบวนคิดของตนเอง พัฒนาศักยภาพของอาจารย์ผ่านการสำรวจของตนเอง