ความกระด้างทั้งหมดของน้ำ ความกระด้างของน้ำ มักเกิดจากการน้ำมีหินปูนละลายอยู่ โดยทั่วไปน้ำใต้ดินมีความกระด้างสูงกว่าน้ำที่ผิวดิน ความกระด้างคำนวณในรูป CaCO3 (หินปูน)
ความกระด้างของน้ำ แบ่งชนิดของน้ำได้ดังนี้ น้ำที่มีความกระด้าง (มิลลิกรัมต่อลิตร) เรียกว่า 50 น้ำอ่อน 50 - 150 น้ำค่อนข้างอ่อน 151 - 250 น้ำกระด้างเล็กน้อย 251 - 350 น้ำกระด้าง
ประกาศกระทรวงสาธารณสุขฉบับที่ 61 (พ.ศ.2524) กฎหมายกำหนด ประกาศกระทรวงสาธารณสุขฉบับที่ 61 (พ.ศ.2524) กำหนดให้น้ำบริโภคในภาชนะบรรจุที่ปิดสนิท (ขวดหรือถัง) มีความกระด้างไม่เกิน 100 มิลลิกรัมต่อลิตร และ เกณฑ์คุณภาพน้ำบริโภคในชนบท กำหนดความกระด้างไม่เกิน 300 มิลลิกรัมต่อลิตร
ชุดทดสอบความกระด้างในน้ำ ตัวอย่างเป้าหมาย 1. น้ำบริโภคในภาชนะบรรจุที่ปิดสนิท 2. น้ำประเภทอื่น ๆ เช่น น้ำผลิตน้ำแข็ง น้ำประปา น้ำบาดาล ฯลฯ จำนวนตัวอย่างที่ตรวจได้ 30 ตัวอย่าง ระดับต่ำสุดที่ตรวจได้ 1 มิลลิกรัมต่อลิตร
วิธีการทดสอบ 1. ดูดตัวอย่างน้ำ 10 มิลลิลิตร 2. หยดน้ำยาความกระด้าง 1 ใส่ในถ้วยยาพลาสติก 2. หยดน้ำยาความกระด้าง 1 จำนวน 3-4 หยด
3. ตักผงเคมีความกระด้าง 2 ปริมาณ เท่าหัวไม้ขีดไฟ ใส่ลงในถ้วยยา 3. ตักผงเคมีความกระด้าง 2 ปริมาณ เท่าหัวไม้ขีดไฟ ใส่ลงในถ้วยยา เขย่าให้ผงเคมีละลายหมด 4. หยดน้ำยาทดสอบความกระด้าง 3 ลงไปทีละหยด จนสีม่วงเปลี่ยน เป็นสีน้ำเงิน (ถ้าเติมน้ำยาความกระด้าง 3 จนครบ 3 ซี ซี สียังไม่เปลี่ยนให้หยุดการทดลอง)
อ่านผล ปริมาณน้ำยาความกระด้าง 3 สีที่ปรากฏ ความกระด้าง (มก./ลิตร) ปริมาณน้ำยาความกระด้าง 3 สีที่ปรากฏ ความกระด้าง (มก./ลิตร) 1 หยด สีน้ำเงิน 0 1 มิลลิลิตร สีน้ำเงิน ต่ำกว่า 100 สีม่วงแดง สูงกว่า 100 3 มิลลิลิตร สีน้ำเงิน ต่ำกว่า 300 สีม่วงแดง สูงกว่า 300
การปฎิบัติเมื่อใช้ชุดทดสอบเสร็จ 1. น้ำยาความกระด้าง 1, 2 และ 3 ปิดฝาให้แน่นก่อนเก็บ 2. ถ้วยยาพลาสติก หลอดฉีดยา และ หลอดหยดยา ให้ล้างด้วยน้ำสะอาด 3 – 4 ครั้ง และทิ้งให้แห้งก่อนเก็บ ข้อควรระวัง 1.น้ำยาทดสอบความกระด้าง 1 มีสภาพเป็นด่าง หากเปื้อนมือหรือส่วนหนึ่งส่วนใดของร่างกาย ให้ล้างด้วยน้ำและฟอกสบู่ให้สะอาด 2. อย่าวางชุดทดสอบไว้ใกล้มือเด็ก
การเก็บรักษาชุดทดสอบ / อายุการใช้งาน เก็บที่อุณหภูมิห้อง / 1ปี แนวทางแก้ปัญหาเมื่อตรวจพบความกระด้างในน้ำ ควรหมั่นล้างเครื่องกรองอย่างสม่ำเสมอ