พญ. จุรีพร คงประเสริฐ สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค -22 พค 56 -

งานนำเสนอเรื่อง: "พญ. จุรีพร คงประเสริฐ สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค -22 พค 56 -"— ใบสำเนางานนำเสนอ:

1 พญ. จุรีพร คงประเสริฐ สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค -22 พค 56 -
แผนงานป้องกัน ควบคุมโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (เบาหวานและความดันโลหิตสูง) ปี Flagship # PP NCD พญ. จุรีพร คงประเสริฐ สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค -22 พค 56 -

2 ลดปัจจัยเสี่ยงในประชากรและชุมชน การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในกลุ่มเสี่ยง
องค์ประกอบหลัก ลดปัจจัยเสี่ยงในประชากรและชุมชน การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในกลุ่มเสี่ยง คลินิก NCD คุณภาพ ผู้จัดการประสานระบบป้องกันควบคุมโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง(system manager) ระดับจังหวัด/อำเภอ

3 การจัดการรายกลุ่ม ลดวิถีชีวิตเสี่ยง ลดการเกิดโรค ลดการเข้าอยู่ใน รพ.
สร้างเสริมสุขภาพ และวิถีชีวิตในสิ่งแวดล้อม ป้องกันการเพิ่มขึ้น ของประชากรที่มีปัจจัยเสี่ยง ป้องกันการเกิดโรค ในกลุ่มเสี่ยงสูง ป้องกันและชลอการดำเนินโรค สู่ภาวะแทรกซ้อนและการเป็นซ้ำ ความเสี่ยงต่ำ ความเสี่ยงสูง มีสัญญาณผิดปกติ เป็นโรค มีอาการ มีสภาวะแทรกซ้อน พิการ ประชากรทั้งหมด การป้องกัน 3 ระดับ ลดวิถีชีวิตเสี่ยง ลดการเกิดโรค ลดการเข้าอยู่ใน รพ. ลดความพิการ เพิ่มคุณภาพชีวิต ประชากรมีความตระหนัก จัดการลดเสี่ยง ลดโรค ลดเจ็บป่วย ได้รับความคุ้มครอง ได้รับการบริการอย่างมีคุณภาพ เพิ่มคุณภาพชีวิต ลดความรุนแรงของ ภาวะแทรกซ้อน การจัดการรายกลุ่ม การจัดการรายบุคคล ลดปัจจัยเสี่ยง ในประชากรและชุมชน การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในกลุ่มเสี่ยง คลินิก NCD คุณภาพ ผู้จัดการประสานระบบป้องกันควบคุมโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง(system manager) ระดับจังหวัด/อำเภอ

4 การลดปัจจัยเสี่ยง ในประชากรและชุมชน

5 “Hit the trunk; branches will fall automatically”
อัมพฤกษ์ ปอดอุดกั้นเรื้อรัง หัวใจขาดเลือด กล้ามเนื้อหัวใจตาย เบาหวาน ความดันโลหิตสูง น้ำหนักเกิน สูบบุหรี่ แอลกอฮอล์ พฤติกรรมการกินอาหาร ออกกำลังกาย/เคลื่อนไหวน้อย มลพิษ/อากาศ

6 มีหลักฐานปัจจุบันที่ชัดเจน ว่า ....
การป้องกันและควบคุม สหปัจจัยเสี่ยงหลัก และสร้างเสริมสุขภาพ ใน ทุกช่วงชีวิต ของ ครอบครัวและชุมชน มีประสิทธิผลสูง 6

7 What Factors Determine Our Health?
Family Health History Environment Major factors that determine our health are: Family Health History: Many people have a family health history of some chronic diseases (like cancer, coronary heart disease, and diabetes) and health conditions (like high blood pressure). People who have a close family member with a chronic disease may have a higher risk for developing that disease than those without such a family member. Behaviors/Lifestyles: We all make choices that affect our health. Some people choose to eat healthy, get regular physical activity and maintain a healthy weight; they don’t smoke or put themselves at risk for injury or catching a disease. Environment – The environment can directly influence our health, such as when we are exposed to pollution or injured due to environmental hazards, and it also influences our behavior and lifestyle. Behaviors and lifestyle choices are in part, shaped by environment where people are born, grow, live, work, worship, and age; and the health systems available to them. The term “environment” can include the social, cultural, political, natural, and built environments. These environments can affect physical and mental health. For this presentation, we will concentrate on the built environment and how it can be a factor in your health. *** Sources: Centers for Disease Control and Prevention. Public health genomics: Family health history [online] March 8 [cited 2010 Aug 11]. Available from URL World Health Organization. Social determinants of health [online]. No date [cited 2010 August 11]. Available from URL Behaviors/Lifestyles

8 ทำไม ต้องทำ ที่ ชุมชน

9 กฎ นโยบายสุขภาพ(Healthy สิ่งแวดล้อมดี/เอื้อสุขภาพ
สถานที่ที่คน อยู่อาศัย ทำงาน และ เล่น (Live, Work, and Play) มีผลต่อสุขภาพ กฎ นโยบายสุขภาพ(Healthy Policies) สิ่งแวดล้อมดี/เอื้อสุขภาพ (Healthy Environments) พฤติกรรมสุขภาพ Behaviors) สุขภาพดี People)

10 การมีส่วนร่วม ของ ชุมชน.
ลดปัจจัยเสี่ยงหลัก การขับเคลื่อน และ การมีส่วนร่วม ของ ชุมชน. ปรัชญา “แต่ละชุมชนเป็นเจ้าของตนเอง มีทรัพยากร ศักยภาพ และความสามารถในแก้ไขปัญหาต่อสิ่งคุกคาม สิ่งท้าทายที่ชุมชนเผชิญอยู่” การป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อเรื้อรังในชุมชนเป็นมาตรการหนึ่งในการดำเนินงานเชิงรุกสู่การลดปัจจัยเสี่ยงร่วมระดับประชากรทั่วไปในชุมชน ได้แก่ปัจจัยทางสังคม ปัจจัยทางด้านสิ่งแวดล้อมและพฤติกรรมเสี่ยงในชุมชน โดย ร่วมกับภาคีเครือข่ายระดมทรัพยากรและภูมิปัญญาท้องถิ่น ผ่านกระบวนการการมีส่วนร่วม และใช้พลังของชุมชนเป็นรากฐาน เพื่อความยั่งยืน WHO ,1985

11 ให้ความรู้และเสริมทักษะสร้างพฤติกรรม
มาตรการสังคม/นโยบายสาธารณะ/พันธะสัญญา การจัดการสิ่งแวดล้อมในชุมชน มาตรการหลักๆในแผนงาน เพื่อวัตถุประสงค์ให้ประชาชนมีสุขภาพดีถ้วนหน้าในปี ค.ศ (Healthy People ,2010) องค์การอนามัยโลกจึงได้ให้ความสำคัญต่อการดำเนินงานในชุมชน ในกลุ่มเป้าหมายต่างๆ เช่น ในสถานศึกษา สถานที่ทำงาน สถานประกอบการและชุมชน กลยุทธ์ที่ใช้ในการดำเนินงานประกอบด้วย Education strategies การให้ความรู้ สร้างความตระหนัก การเสริมสร้างสุขภาพแก่ประชาชน Policy strategies การมีนโยบาย กฎ ระเบียบของชุมชนที่เอื้อต่อการมีสุขภาพดี Environmental strategies การปรับเปลี่ยนสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการมีสุขภาพดี กลุ่มเป้าหมาย : ชุมชน โรงเรียน สถานที่ทำงาน กลุ่มเด็ก วัยทำงาน ผู้สูงอายุ กลุ่มปกติ กลุ่มเสี่ยง ผู้ป่วย

12 การลดปัจจัยเสี่ยงในประชากรและชุมชน
การดำเนินงานของชุมชนและองค์กรเพื่อส่งเสริมพฤติกรรมสุขภาพและมีการปรับเปลี่ยนสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อพฤติกรรมลดปัจจัยเสี่ยง สถานบริการสาธารณสุขและชุมชนมีการสื่อสารสาธารณะ(3อ 2ส + อ้วน/น้ำหนักเกิน) จังหวัด/อำเภอ/ตำบล/ชุมชน ส่งเสริมการใช้มาตรการทางกฎหมาย/มาตรการทางสังคมเพื่อลดการบริโภคยาสูบและแอลกอฮอล์

13 ผลลัพธ์การดำเนินงานที่คาดหวัง
1. ชุมชนและองค์กรมีการดำเนินงานส่งเสริมพฤติกรรมสุขภาพและปรับเปลี่ยนสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อพฤติกรรมลดปัจจัยเสี่ยง -หมู่บ้านปรับเปลี่ยนพฤติกรรม - ศูนย์การเรียนรู้องค์กรต้นแบบไร้พุงจังหวัดละ 2 แห่งใหม่ - ตำบลจัดการสุขภาพอำเภอละ 2 แห่ง (1,756 ตำบล) - สถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภัย กายใจเป็นสุข อย่างน้อย 3setting/จังหวัด (ขนาดใหญ่ ขนาดกลาง และวิสาหกิจชุมชน) 2. จำนวนคนอ้วน/น้ำหนักเกินในหมู่บ้านต้นแบบไม่เพิ่มขึ้น

14 ผลลัพธ์การดำเนินงานที่คาดหวัง (ยาสูบและแอลกอฮอล์)
ผลลัพธ์การดำเนินงานที่คาดหวัง (ยาสูบและแอลกอฮอล์) จังหวัด/อำเภอ/ตำบลดำเนินการบังคับใช้กฎหมายหรือมาตรการทางสังคมในพื้นที่ คณะกรรมการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จังหวัดมีดำเนินการควบคุมการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และยาสูบ นโยบายสถานบริการสาธารณสุขและส่งเสริมสุขภาพปลอดบุหรี่ เป้าหมาย 100% จัดให้สถานที่สาธารณะ (สถานบริการ ศาสนสถาน โรงเรียน) เป็นเขตปลอดบุหรี่ สุรา สร้างเครือข่ายเฝ้าระวังการกระทำผิดกฎหมาย การพัฒนามาตรการทางสังคมเพื่อควบคุมการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เช่น งานบุญ งานประเพณีปลอดเหล้า เป็นต้น

15 การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในกลุ่มเสี่ยง
การค้นหากลุ่มเสี่ยงและผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยง -ภาวะน้ำหนักเกินและอ้วน -กลุ่มที่มีปัจจัยเสี่ยง -กลุ่มเสี่ยงสูง(pre-DM , pre-HT) การคัดกรอง DM/HT ในประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป รพสต.ดำเนินงานคลินิก DPAC ร้อยละ 50 ทุกอำเภอ รพศ., รพท.,รพช.ดำเนินงานคลินิก DPAC ร้อยละ 100 ศูนย์การปรึกษาพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพ (Health Coaching Center) รพท/รพศจำนวน 1 แห่ง/เครือข่ายบริการ (ยกเว้นเครือข่ายบริการที่ 5, 6, 7) ให้คำปรึกษา เสริมทักษะ และพลังความสามารถในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ ผลลัพธ์ที่คาดหวัง -คนอ้วน / น้ำหนักเกินไม่เพิ่มขึ้น -ประชาชนกลุ่มเสี่ยงโรค DM/HT ที่มีการปรับพฤติกรรม 3อ 2ส และลดเสี่ยง

16 คลินิก NCD คุณภาพ

17 Chronic diseases share common risk factors and conditions
Non- modifiable Risk factors Intermediate conditions: -High BP -Elevated blood lipids -Overweight/obesity -Pre-diabetes Disease endpoints: -Cardiovascular diseases -Diabetes -Chronic respiratory diseases -Several cancers Behavioral risk factors Cultural and environmental conditions

18 Characters of Chronic conditions in chronic Disease
People with chronic conditions (risks , illnesses and disabilities) Mix of acute and long-term care needs Require multiple providers , organizations ,and systems of care Multiple –risks and / or co-morbidity

19 “Usual Care” Model: Sub-optimal functional and clinical outcomes
Community: Health System: No links w/community agencies or resources Patient problems in managing the condition not solicited or dealt with; counseling didactic only Leadership concerned primarily with “the Bottom Line”; incentives favor more frequent, shorter visits; no organized quality improvement processes Care delivery depends on MD only via short, unplanned visits and patient- initiated follow up Patient information limited to what is in chart; no population-based data available No care protocols; specialist input via traditional referrals only Frustrating, problem-centered interactions Rushed, unpre- pared, reactive Practice Team Uninformed, passive patients Sub-optimal functional and clinical outcomes

20 ระบบบริการแบบดั้งเดิม
ปรับกรอบแนวคิด ระบบบริการแบบดั้งเดิม ระบบบูรณาการ ป้องกันและจัดการโรค การแพทย์เชิงเดี่ยว สหสาขาวิชาชีพทั้งการแพทย์และสาธารณสุข การเชื่อดั้งเดิม นิสัย ความคิดเห็น วัตถุประสงค์ หลักฐานเชิงประจักษ์ (ทางการแพทย์ การประเมินทางเศรษฐศาสตร์และผลลัพธ์ การดูแลเป็นอิสระ มีแนวทางปฏิบัติ ข้อกำหนด แนทางการดูแล ดำเนินการโดยส่วนตน การประกันความเชื่อถือได้ เทคโนโลยีสารสนเทศ (ระบบสนับสนุนการตัดสินใจ ระบบข้อมูลสารสนเทศ) การปรับเปลี่ยนยาก ความเป็นพลวัตร การพัฒนาคุณภาพอย่างต่อเนื่อง สวป/IMRTA ,กรมการแพทย์ Ref : Intl.LJ.of Technology Assesssment in Health Care 15:3 ,1999 p. 509

21 ระบบบริการแบบดั้งเดิม
ปรับกรอบแนวคิด ระบบบริการแบบดั้งเดิม ระบบบูรณาการ ป้องกันและจัดการโรค การดูแลเน้นระยะเฉียบพลัน แบบแยกส่วนการป้องกัน/การ รักษา/การฟื้นฟู การดูแลอย่างบูรณาการครอบคลุมทั้ง เฉียบพลัน กึ่งเฉียบพลัน เรื้อรัง เชิงรุก รวมการป้องกันและสร้างเสริม สุขภาพ ดูแลการเจ็บป่วยเป็นครั้งๆ ดูแลต่อเนื่อง ตอบสนองตามสถานการณ์ เน้นการดูแลองค์รวมทั้งคน เป็นเฉพาะบุคคล เป็นประชากร มุ่งกลุ่มคน ผู้ป่วยหวังพึ่งพิงผู้ให้บริการ ผู้ป่วยและผู้รับบริการที่กระตือรือร้น มี เครื่องมือสนับสนุนการจัดการดูแลได้ด้วย ตนเอง สวป/IMRTA ,กรมการแพทย์ Ref : Intl.LJ.of Technology Assesssment in Health Care 15:3 ,1999 p. 509

22 การจัดการโรคเรื้อรัง (Chronic Condition)
เป็นการบูรณาการ ตลอดกระบวนการดูแลรักษาโรค ที่มีแนวโน้มเปลี่ยนจากการรักษาเฉียบพลัน ใน สถานพยาบาล ไปสู่ เชิงส่งเสริมป้องกัน นอกสถานพยาบาล เน้น การให้ความรู้ คำนึงถึงผลลัพธ์สุขภาพ และค่าใช้จ่ายที่เหมาะสม สวป/IMRTA ,กรมการแพทย์ Ref :Pubmed : 1997

23 การจัดการโรคเรื้อรัง (Chronic Condition)
CCM PL.ppt การจัดการโรคเรื้อรัง (Chronic Condition) ต้องการแผนการรักษาระยะยาว (Planned care)  และมีระบบประสานระหว่างทีมสหสาขาวิชาชีพ  ระหว่างหน่วยบริการสุขภาพต่างพื้นที่   เป้าหมายการรักษา มากไปกว่า Morbidity/Mortality rate  ให้ความสำคัญกับ คุณภาพชีวิตของทั้งผู้ป่วยและสมาชิกครอบครัว บทบาทของผู้ป่วย มิใช่เพียงผู้รับการรักษา แต่เป็นส่วนหนึ่งของทีมรักษา จึงต้องการทักษะการดูแลตนเองที่บ้าน ( Self care skills ) และการสนับสนุนจากครอบครัวและชุมชน How Would I Recognize Good Care for People with Chronic Illness? Assessment of self-management skills and confidence as well as clinical status Tailoring of evidence-based clinical management by stepped protocol Collaborative problem definition ,goal-setting and problem-solving resulting in a shared care plan Active, sustained follow-up Community integration and support การมากกว่า การรักษาทางการแพทย์( Biomedical intervention) อย่างใดอย่างหนึ่ง ที่ใดที่หนึ่ง หรือระยะเวลาใดเวลาหนึ่ง Module 3- Intro to ICIC Model

24 ผู้ป่วยตื่น รู้ ทีมงาน พร้อม รุก
CCM PL.ppt ผู้ป่วยตื่น รู้ ทีมงาน พร้อม รุก Module 3- Intro to ICIC Model

25 คลินิก NCD คุณภาพ เครือข่ายของคลินิก/คลินิก/ศูนย์ในสถานบริการ ที่เชื่อมโยงในการบริหารจัดการและดำเนินการทางคลินิก ให้เกิดกระบวนการ ป้องกัน ควบคุมและดูแลจัดการโรคเรื้อรัง

26 รูปแบบการจัดการโรคเรื้อรัง
เป้าหมายคลินิก NCD คุณภาพ ปี 2555 รพช. รพท. รพศ. รพสต. พ.ศ. 2552

27 เป้าหมายปี2556 : รพช /รพท /รพศ
ผู้มารับบริการสามารถควบคุม ป้องกันปัจจัยเสี่ยงร่วม/โอกาสเสี่ยงได้หรือดีขึ้น (Control behavioral , physiological , biochemical risk, social and environmental determinants ) กลุ่มโรค/ป่วยสามารถควบคุมสภาวะของโรคได้ตามค่าเป้าหมาย (controllable) ลดภาวะแทรกซ้อนของระบบหลอดเลือด (vascular complication and related) ลดการนอนโรงพยาบาลโดยไม่ได้คาดการณ์ล่วงหน้า (unexpected admission rate) ลดอัตราการเสียชีวิตที่สัมพันธ์โดยตรงจากโรคเรื้อรังที่มารับบริการ ในช่วงอายุ ปี (premature death rate) เป้าหมายปี2556 : รพช /รพท /รพศ Confirmed Dx Pre DM, Pre HT ผู้ป่วยรายใหม่ ผู้ป่วยที่ไม่มีภาวะแทรกซ้อน ผู้ป่วยที่มีภาวะแทรกซ้อน -การดูแลลดปัจจัยเสี่ยง/โอกาสเสี่ยง - รักษา ควบคุมความรุนแรงของโรค -เพิ่มความสามารถการจัดการตนเอง -ส่งต่อการรักษาดูแลที่จำเป็นในระหว่างทีมใน/ระหว่างทีมและเครือข่ายการบริการ

28 แนวทางการพัฒนา การปรับวิสัยทัศน์ เป้าประสงค์และกลยุทธ์ดำเนินการให้เกิดการบูรณาการการบริการ เพื่อให้เอื้อต่อการป้องกันและจัดการโรคได้ดีขึ้น พัฒนาคลินิก NCD ให้มีคุณภาพโดยประยุกต์การจัดการโรคเรื้อรัง (Integrated chronic care model) และยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง (patient centered) 4c : - comprehensive care โดยบูรณาการการป้องกันในการจัดการโรคเรื้อรัง - coordination of care - continuity of care - community/family participation 4) เพิ่มคุณภาพในกระบวนการจัดการ (management quality) และคุณภาพการดูแลรักษา (clinical quality)

29 The Expanded Chronic Care Model (Victoria Barr et al,2002)
CCM PL.ppt คลินิกNCD คุณภาพ 1) มีทิศทางและนโยบาย 2) มีการปรับระบบและกระบวนการบริการ 3) จัดบริการเชื่อมโยงชุมชน 4) มีระบบสนับสนุนการจัดการตนเอง 5) มีระบบสนับสนุนการตัดสินใจ 6) มีระบบสารสนเทศ Delivery System Design + Reorient health services Self Management support + Develop personal skills The Expanded Chronic Care Model (Victoria Barr et al,2002) Module 3- Intro to ICIC Model

30 องค์ประกอบหลัก มีการปรับระบบและกระบวนการบริการ
1 มีทิศทางและนโยบาย 2 มีการปรับระบบและกระบวนการบริการ 3 จัดบริการเชื่อมโยงชุมชน 4 มีระบบสนับสนุนการจัดการตนเอง 5 มีระบบสนับสนุนการตัดสินใจ 6 มีระบบสารสนเทศ

31 1.มีทิศทางและนโยบาย 1 มีการระบุวิสัยทัศน์(ทิศทาง) และเป้าหมายเชิงกระบวนการ ผลลัพธ์และผลกระทบที่เกิดขึ้นเน้นป้องกันและจัดการอย่างมีระบบ อย่างมีประสิทธิผล 2 วางแผน และตกลงทำงานร่วมกันอย่างต่อเนื่องเพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งของระบบบริการในการป้องกันและจัดการ ดูแลรักษาโรคเรื้อรัง 3 สื่อสารทิศทางและนโยบายไปยังผู้มีส่วนร่วมทุกระดับ 4 ทบทวนความก้าวหน้าและทิศทางการดำเนินงานให้บรรลุเป้าประสงค์

32 2. การปรับระบบและกระบวนการบริการ
2.1 ให้การวินิจฉัยและลงทะเบียนผู้ป่วยรายใหม่ กลุ่มเสี่ยงสูงที่ส่งต่อจากเครือข่าย 2.2 มีการประเมิน ระยะของโรค ความเสี่ยง โอกาสเสี่ยงและปัจจัยกำหนดของผู้รับบริการ 2.3 ให้การบริการป้องกันควบคุมโรค และดูแลรักษาสอดคล้องกับระยะของโรค โดยสหวิชาชีพ 2.4 มีผู้ประสานงานโรคเรื้อรัง (NCDs Case Manager/Coordinator) 2.5 มีเครือข่ายการดูแลรักษาโรคเรื้อรังของสถานบริการและเชื่อมโยงไปชุมชน 2.6 มีระบบส่งต่อทั้งไปและกลับที่ทำให้ผู้รับบริการเข้าถึงบริการได้ง่าย และได้รับการดูแลที่ต่อเนื่อง

33

34 บริการโดยบุคลากรสาธารณสุข
ค่าใช้จ่าย บริการโดยบุคลากรสาธารณสุข ตติยภูมิ ทุติยภูมิ ปฐมภูมิ การดูแลตนเอง (ตกแผนที่) นพ.สมเกียรติ โพธิสัตย์ :สวป/IMRTA ,กรมการแพทย์

35 นพ.สมเกียรติ โพธิสัตย์ :สวป/IMRTA ,กรมการแพทย์
ตติยภูมิ ทุติยภูมิ ปฐมภูมิ การดูแลตนเอง (ตกแผนที่) บริการโดยบุคลากรสาธารณสุข บุคลากร สธ. หุ้นส่วน อำนวย สนับสนุน การดูแลตนเอง ครอบครัว เพื่อน เครือข่ายดูแลตนเอง นพ.สมเกียรติ โพธิสัตย์ :สวป/IMRTA ,กรมการแพทย์

36 Kaiser’s Triangle

37 จัดการ ดูแลตนเอง กรอบกระบวนการทำงานในระบบการจัดการโรคเรื้อรัง
กลุ่มป่วยซับซ้อน, ภาวะแทรกซ้อน จัดการรายกรณี ประสานจัดการเบาหวาน กลุ่มป่วย บริการสุขภาพ กลุ่มเสี่ยง ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ป้องกันโรค จัดการ ดูแลตนเอง กลุ่มปกติ ประชากร 70-80% สร้างเสริมสุขภาพ IMRTA Medical Research & Technology Assessment สวป สถาบันวิจัยและประเมินเทคโนโลยีทางการแพทย์ (S.Potisat adapted from Pippa Hague : Chronic disease self management )

38 UKPDS: Tight Glycaemic Control Reduces Complications
Epidemiological extrapolation showing benefit of a 1% reduction in mean HbA1c 21% Deaths related to diabetes * Microvascular complications e.g. kidney disease and blindness * 37% HbA1c 1% 14% Heart attack * Amputation or fatal peripheral blood vessel disease * 43% * p<0.0001 ** p=0.035 Stroke ** 12% Stratton IM et al. UKPDS 35. BMJ 2000; 321: 405–412

39 (Chapter 5 – Improving health care: individual intervention: WHO)

40 ผู้ป่วยใหม่และกลุ่มเสี่ยงสูง ผู้ป่วยที่ยังไม่มีภาวะแทรกซ้อน
กิจกรรม ผู้ป่วยใหม่และกลุ่มเสี่ยงสูง ผู้ป่วยที่ยังไม่มีภาวะแทรกซ้อน ผู้ป่วยที่มีภาวะแทรกซ้อน 1.ประเมินปัจจัยเสี่ยงร่วมเพื่อการส่งต่อ คลินิก ปรับเปลี่ยนและจัดการตนเองเพื่อลด เสี่ยงลดโรค 2. สื่อสารข้อมูลสัญญาณเตือน/อาการที่ต้อง มารพ. โดยด่วน รวมทั้ง โรคหัวใจขาด เลือด โรคหลอดเลือดสมอง (อัมพฤกษ์, อัมพาต) 3. ดูแล ป้องกันและจัดการโรคตามเป้าหมาย ผลลัพธ์/เป้าหมายการบริการ แนวทาง ปฏิบัติและ แนวทางการเพิ่มคุณภาพการ บริการที่ จังหวัด/คณะกรรมการด้านโรค เรื้อรังจัดทำขึ้น 4. ติดตามผลการป้องกันและการจัดการดูแล ทั้งโดย การใช้ยาและไม่ใช้ยาในการลด เสี่ยง/โอกาสเสี่ยง ลดโรคและ ภาวะแทรกซ้อน 5.สอนทักษะการดูแลและการจัดการตนเอง และ กระตุ้นให้ไปรับบริการอย่างต่อเนื่อง 6. ค้นหา เฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อน ป้องกัน และชะลอการเกิดภาวะแทรกซ้อน 7. ให้การดูแลรักษา/ส่งต่อเพื่อการรักษาตาม มาตรฐานเมื่อมีภาวะแทรกซ้อน 8. กำหนด case และติดตามเยี่ยมบ้านโดย ทีมสหวิชาชีพ 9. กิจกรรมฟื้นฟูผู้ป่วยที่มีภาวะแทรกซ้อน หรือพิการ

41 การประเมินสภาพและคัดกรองผู้ป่วย DM (น.39)
ประเด็นการประเมิน สภาวะทางคลินิก- ระดับน้ำตาล ความดัน ไขมัน ภาวะแทรกซ้อน สภาวะด้านจิตใจ อารมณ์ สังคม –คัดกรอง เครียด ซึมเศร้า พฤติกรรมสุขภาพ ปัจจัยเสี่ยงร่วม/โรคร่วม การใช้ยา ความร่วมมือในการรักษา อาการน้ำตาลในเลือดต่ำ/สูงก่อนมารับการรักษา

42 คะแนนการประเมินและกลุ่มผู้ป่วย
การควบคุมเบาหวาน ดีมาก =3 ดี=2 ดีปานกลาง=1 ไม่ดี=0 พฤติกรรมสุขภาพ พฤติกรรมดี (การออกกำลังกาย ควบคุมอาหาร สุขภาพจิต) ข้อละ 1 คะแนน มีภาวะแทรกซ้อน ไม่มี =2 มี1อย่าง=1 มี2อย่างขึ้นไป=0 มีภาวะเสี่ยง 140 ,160 ,200

43

44 5. มีระบบสนับสนุนการตัดสินใจ
5.1 มีเป้าหมายผลลัพธ์/เป้าหมายการบริการ แนวทางปฏิบัติและแนวทางการเพิ่มคุณภาพการบริการ ที่จังหวัด/คณะกรรมการ ด้านโรคเรื้อรังจัดทำขึ้นตามแนวทางปฏิบัติ 5.2 ระบบการประสานงานให้คำปรึกษาระหว่างผู้เชี่ยวชาญ/สถานบริการที่มีประสิทธิภาพกับผู้ให้บริการคลินิก /สถานบริการในเครือข่าย 5.3 Chronic Case Conference / KM เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้การดูแลและจัดการโรค

45 ระบบสนับสนุนการจัดการตนเอง

46 4. มีระบบสนับสนุนการจัดการตนเอง
จัดระบบเพื่อให้มีการสนับสนุนส่งเสริมการตัดสินใจ วางแนว/แผนการดูแล กำกับและจัดการดูแล โดยผู้เป็นโรค/ป่วยด้วยตนเองอย่างต่อเนื่องรวมทั้งการจัดระบบเตือนหรือการติดตามเยี่ยมบ้าน และสนับสนุนการรวมกลุ่ม การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ของผู้เป็นโรค/ผู้ป่วย/กลุ่มเสี่ยงสูง คืนและแลกเปลี่ยนข้อมูล รวมทั้งแนะนำการใช้ยา แก่ผู้รับบริการ/ บุคคลในครอบครัว เพื่อการตัดสินใจใน การสร้างเสริมพฤติกรรม การป้องกันและลดพฤติกรรมเสี่ยง/โอกาสเสี่ยง ความต่อเนื่องในการใช้ยาที่จำเป็น และเทคนิคการดูแลตนเองในชีวิตประจำวัน เสริมสร้างพลัง/ความสามารถการจัดการตนเอง รวมทั้ง การจัดการอารมณ์ และผลกระทบทางสังคม ที่ต้องเผชิญกับสถานการณ์การเป็นโรคเรื้อรัง สนับสนุนการเรียนรู้/สร้างทักษะการติดตามอาการ ระดับการเปลี่ยนแปลงของโรค ปัจจัยเสี่ยง และพฤติกรรมเสี่ยง รวมทั้งแนวทางการตอบสนองจัดการผลการเปลี่ยนแปลง

47 6.มีระบบสารสนเทศ 6.1 มีระบบทะเบียนข้อมูลของกลุ่มผู้รับบริการทั้งรายบุคคลและรายกลุ่ม ข้อมูลการให้บริการ ที่ครอบคลุมทั้งการป้องกัน ควบคุมโรค ที่มีความสมบูรณ์ ครบถ้วน เป็นปัจจุบัน และอาจจัดเก็บในระบบคอมพิวเตอร์ 6.2 มีระบบสารสนเทศและข้อมูลที่เชื่อมโยง แลกเปลี่ยนเพื่อการบริการต่อเนื่องในเครือข่ายและเชื่อมโยงกับ data center ของ จังหวัด 6.3 นำข้อมูลมาวิเคราะห์ เพื่อพัฒนาคุณภาพการป้องกัน ควบคุม รักษา ดูแล และออกแบบบริการสุขภาพ ทั้งใน รายบุคคล กลุ่มผู้รับบริการเป้าหมาย และกลุ่มประชากรในพื้นที่รับผิดชอบ

48

49 The Expanded Chronic Care Model (Victoria Barr et al,2002)
CCM PL.ppt The Expanded Chronic Care Model (Victoria Barr et al,2002) Delivery System Design + Reorient health services Self Management support + Develop personal skills Module 3- Intro to ICIC Model

50 3. จัดบริการเชื่อมโยงชุมชน
3.1 มีการสื่อสาร และเสริมทักษะให้ชุมชนสามารถจัดการเพื่อลดปัจจัยเสี่ยงสูงหลักๆ ในชุมชนได้ 3.2 สนับสนุนการปรับสภาพแวดล้อมของชุมชนที่เอื้อต่อการป้องกันการเกิดโรคในกลุ่มเสี่ยงและประชาชนทั่วไปและสนับสนุนการจัดการตนเองของผู้เป็นโรค/ป่วย และกลุ่มเสี่ยงสูง 3.3 สนับสนุนการจัดกิจกรรมเพื่อสุขภาพอย่างต่อเนื่องและ/หรือจัดตั้งกลุ่ม/ชมรมเพื่อสุขภาพสนับสนุน การป้องกันควบคุมโรค ในชุมชน 3.4 ส่งเสริมสนับสนุนการดูแล ติดตาม ระดับน้ำตาลในเลือด การวัดความดันโลหิต และปัจจัยเสี่ยงหลักร่วมด้วยตนเอง ในกลุ่มเสี่ยงสูง ผู้เป็นโรค/ป่วย โดยการมีส่วนร่วมของอสม. 3.5 สนับสนุนการจัดกิจกรรมเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้แนวทางการดูแลตนเองของกลุ่ม/ชมรม ผู้เป็นโรค/ป่วย โรคเรื้อรังในชุมชน

51 เกณฑ์ผลลัพธ์การรักษาดูแลผู้ป่วย
ติดตามผลการป้องกันและการจัดการดูแลทั้งโดยการใช้ยาและไม่ใช้ยา ในการลดเสี่ยง ลดโอกาสเสี่ยง ลดโรคและภาวะแทรกซ้อน เช่น ประเมินความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด การลดปัจจัยเสี่ยงและพฤติกรรมเสี่ยงของผู้ป่วย การคัดกรองการสูบบุหรี่ การคัดกรองภาวะซึมเศร้า ประเมินภาวะเครียดและการติดสุรา ผู้ป่วย DM/HT ควบคุมระดับน้ำตาล/ระดับความดันโลหิตได้ดีตามเป้าหมาย การคัดกรองภาวะแทรกซ้อน คุณภาพการดูแลรักษา/ส่งต่อผู้ที่มีภาวะแทรกซ้อน และ/หรือมีปัญหาการควบคุมไม่ได้ดี ตามเป้าหมายอย่างต่อเนื่องติดกัน สุ่มเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรง เช่น ไตเสื่อม เป็นต้น ลดการนอนโรงพยาบาลไม่ได้คาดการณ์ล่วงหน้า (unexpected admission rate) ลดอัตราการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากโรคเรื้อรัง ผู้ป่วย DM,HT ที่มีภาวะแทรกซ้อนได้รับการดูแลรักษา/ส่งต่อ ลดอัตราการเสียชีวิตที่สัมพันธ์โดยตรงจากโรคเรื้อรัง

52 ผู้จัดการประสานระบบป้องกันควบคุมโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง(system manager)
ระดับจังหวัด/อำเภอ

53 System Manager จังหวัด/ (ผู้ประสานงานโรคเรื้อรังหรือผู้จัดการรายกรณี)
สสจ. System Manager จังหวัด/ Management Team ดูภาพรวมทั้งจังหวัดในทุก population กลุ่มปกติ กลุ่มเสี่ยง กลุ่มป่วย (รวมติดตามประเมิน) CUP System manager อำเภอ/ ดูภาพรวมทั้ง CUP/ตำบล ในทุก population กลุ่มปกติ กลุ่มเสี่ยง กลุ่มป่วย (รวมติดตามประเมิน) Case Manager (ผู้ประสานงานโรคเรื้อรังหรือผู้จัดการรายกรณี) ผู้จัดการของทีมสหวิชาชีพ ของ หน่วยบริการ ออกแบบรายบุคคล

54

55 2002

56 กรอบแนวคิดในการพัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยโรคเรื้อรัง : WHO ,2002
เพิ่มความเข้มแข็งภาคีเครือข่าย สนับสนุนการปฏิบัติตามกฎหมาย บูรณาการนโยบาย ประสาน สื่อสาร ทั้งภายในและระหว่างองค์กร สนับสนุนงบประมาณ พัฒนาและจัดสรรทรัพยากรบุคคล ชุมชน –เพิ่มสร้างความเชื่อมั่นให้ผู้ป่วย ระบบบริการสุขภาพ เพิ่ม ใช้ขัอมูลเพื่อสนับสนุนการดูแลและตัดสินใจ หัวใจอยู่ที่โอกาสให้ผ้ป่วยครอบครัว ผู้ให้บริการได้ประเมินปัญหาสุขภาพร่วมกัน เรียนรู้การจัดการโรคและปัญหาอื่นๆ เสริมศักยภาพผู้ป่วยและผู้ดูแล

57 ผู้จัดการประสานระบบป้องกันควบคุมโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง(system manager) ระดับจังหวัด/อำเภอ(ผู้รับผิดชอบและทีมงาน) บริหารจัดการและประสานให้มีการนำนโยบาย แผนงานโครงการลงสู่ปฏิบัติโดยมองความสำเร็จของเป้าหมายในภาพกลุ่มประชากร กระบวนการดำเนินงาน มีและใช้ข้อมูลอิงหลักฐานข้อเท็จจริงในการกำหนดทิศทาง เป้าประสงค์ และจัดทำแผนงานป้องกันควบคุมโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง จัดทำแผนงานป้องกันควบคุมโรคไม่ติดต่อเรื้อรังที่บูรณาการภาคีเครือข่าย มีการบริหารจัดการทรัพยากรให้สอดคล้องการดำเนินงานในภาพรวม ติดตามนิเทศประเมิน นำผลไปใช้ในการปรับปรุงเพื่อพัฒนางาน กำหนดทิศทางการพัฒนาในปีงบประมาณถัดไป

58 System manager ระดับจังหวัด/อำเภอ
การลดปัจจัยเสี่ยงใน ประชากรและชุมชน การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในกลุ่มเสี่ยง (น้ำหนักเกินและอ้วน กลุ่มปัจจัยเสี่ยง กลุ่มเสี่ยงสูง คลินิก NCD คุณภาพ (รพศ., รพท., รพช.) ชุมชนและองค์กรมีการดำเนินงาน ส่งเสริมพฤติกรรมสุขภาพและปรับเปลี่ยน สิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อพฤติกรรมลดปัจจัย เสี่ยง -หมู่บ้านปรับเปลี่ยนพฤติกรรม -คนไทยไร้พุง(ศูนย์การเรียนรู้องค์กรต้นแบบไร้พุง) -ตำบลจัดการสุขภาพ - สถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภัยกายใจเป็นสุข สถานบริการสาธารณสุขและชุมชนมีการสื่อสารสาธารณะ(3อ 2ส + อ้วน/น้ำหนักเกิน) จังหวัด/อำเภอ/ตำบล/ชุมชน ส่งเสริม การใช้มาตรการทางกฎหมาย/ มาตรการทางสังคมเพื่อลดการบริโภค ยาสูบและแอลกอฮอล์ 1.จัดทำและสนับสนุนแนวทาง/คู่มือ/มาตรการ/สื่อ 2.พัฒนาศักยภาพบุคลากร 3.จัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ 4.พัฒนาและผลักดันนโยบายรวมทั้งการบังคับใช้กฎหมาย รพศ./รพท./รพช.พัฒนาคลินิก NCD คุณภาพ คลินิกNCDมีการติดตามผลลัพธ์ การรักษาดูแลผู้ป่วยDM,HT 1.การลดพฤติกรรมเสี่ยงของผู้ป่วย 2.การคัดกรองการสูบบุหรี่ 3.การคัดกรองภาวะซึมเศร้า ประเมินภาวะเครียดและการติดสุรา 4.ประเมินความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด(CVD Risk) 5.ผู้ป่วยDM/HT ควบคุมระดับน้ำตาล/ระดับความดันโลหิตได้ดี 6. การคัดกรองภาวะแทรกซ้อน 7. การดูแลรักษา/ส่งต่อผู้ที่มีภาวะแทรกซ้อน 1.จัดทำและสนับสนุนแนวทาง/คู่มือ/เกณฑ์ 3.สุ่มสำรวจการประเมินคุณภาพ ค้นหากลุ่มเสี่ยงผู้ที่มีปัจจัย เสี่ยง และผู้ป่วยรายใหม่ใน ประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป เสริมพลังความสามารถในการ ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ แก่กลุ่มที่มีภาวะอ้วน/น้ำหนัก เกิน กลุ่มเสี่ยงสูง และกลุ่ม ป่วย 1.จัดทำและสนับสนุนแนวทาง/คู่มือมาตรการ/สื่อ 2.พัฒนาศักยภาพบุคลากร (นักปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ) จังหวัด ส่วนกลาง

59 สวัสดี