สารและสมบัติของสาร วิทยาศาสตร์ ม.1 โดย นางภัทรา คำสีทา วิทยาศาสตร์ ม.1 โดย นางภัทรา คำสีทา ตำแหน่ง ครู ค.ศ.๑ โรงเรียนนาด้วงวิทยา อ.นาด้วง จ.เลย สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 19

สสารและสาร    สิ่งต่างๆที่อยู่รอบตัวเราไม่ว่าจะเป็นเสื้อผ้า อาหาร ของใช้ในชีวิตประจำวัน เครื่องอำนวยความสะดวก สิ่งก่อสร้างต่างๆ รวมทั้งต้นไม้ ดิน น้ำ อากาศ นัก วิทยาศาสตร์จัดสิ่งเหล่านี้เป็นสสาร    สสาร (matter)คือสิ่งที่มีมวล ต้องการที่อยู่ และสามารถสัมผัสได้ หรืออาจหมายถึงสิ่งต่างๆ ที่อยู่รอบตัวเรา มีตัวตน ต้องการที่อยู่ สัมผัสได้ อาจมองเห็นหรือไม่เห็นก็ได้ เช่น อากาศ เป็นต้น นักวิทยาศาสตร์เรียกสสารที่รู้จักแล้วว่าสาร    สาร (substance) คือสสารที่ศึกษาค้นคว้าจนทราบสมบัติและองค์ประกอบที่แน่นอนซึ่งก็คือเนื้อของสสารนั่นเอง

สมบัติของสาร อาจจะนำมาแบ่งเป็น 2 ประเภท ดังนี้ ก. สมบัติทางกายภาพ หมายถึง สมบัติเฉพาะตัวของสารที่สามารถสังเกตเห็นได้ง่ายจากลักษณะภายนอก หรือจากการทดลองง่ายๆ โดยไม่เกี่ยวข้องกับ การเกิดปฏิกิริยาเคมี ตัวอย่างทางกายภาพได้แก่ สถานะ รูปร่าง สี กลิ่น รส การละลาย จุดเดือด จุดหลอมเหลว ความหนาแน่น การนำความร้อน การนำไฟฟ้า ความร้อนแฝง ความถ่วงจำเพาะ เป็นต้น ข. สมบัติทางเคมี หมายถึง สมบัติเฉพาะตัวของสารที่เกี่ยวข้องกับการเกิดปฏิกิริยาเคมี เช่น การเกิดสารใหม่ การสลายตัวให้ได้สารใหม่ การเผาไหม้ การระเบิด และการเกิดสนิมของโลหะ เป็นต้น

การจำแนกสาร สถานะของสารเป็นเกณฑ์  แบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ 1. แก๊ส เช่น แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ แก๊สออกซิเจน เป็นต้น 2. ของเหลว เช่น น้ำ น้ำเชื่อม เป็นต้น 3. ของแข็ง เช่น โลหะ พลาสติก เป็นต้น การนำไฟฟ้าเป็นเกณฑ์ แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ 1. สารที่นำไฟฟ้าได้ 2. สารที่ไม่นำไฟฟ้า 3. ลักษณะเนื้อสารเป็นเกณฑ์ แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ 1. สารเนื้อเดียว 2. สารเนื้อผสม

แบบทดสอบ ให้นักเรียนเขียนเครื่องหมาย / หน้าข้อความที่ถูก และ x หน้าข้อความที่ผิด ……..1 ธาตุทุกชนิดเป็นสารเนื้อเดียว ……..2 สารละลายบางชนิดเป็นสารเนื้อเดียว ……..3 สารละลายบางชนิดเป็นสารไม่บริสุทธิ์ ……..4 สารบริสุทธิ์บางชนิดเป็นสารละลาย ……..5 สารประกอบทุกชนิดเป็นสารบริสุทธิ์ ……..6 สารบริสุทธิ์บางชนิดเป็นธาตุ ……..7 สารละลายบางชนิดเป็นธาตุ ……..8 น้ำคลองเป็นสารเนื้อเดียว ……..9 เหรียญบาทเป็นสารเนื้อเดียว ……..10 น้ำส้มสายชูเป็นสารเนื้อผสม

เฉลยแบบทดสอบ ให้นักเรียนเขียนเครื่องหมาย / หน้าข้อความที่ถูก และ x หน้าข้อความที่ผิด …/…..1 ธาตุทุกชนิดเป็นสารเนื้อเดียว …x…..2 สารละลายบางชนิดเป็นสารเนื้อเดียว …/…..3 สารละลายบางชนิดเป็นสารไม่บริสุทธิ์ …x…..4 สารบริสุทธิ์บางชนิดเป็นสารละลาย …/…..5 สารประกอบทุกชนิดเป็นสารบริสุทธิ์ …/…..6 สารบริสุทธิ์บางชนิดเป็นธาตุ …x…..7 สารละลายบางชนิดเป็นธาตุ …x…..8 น้ำคลองเป็นสารเนื้อเดียว …/…..9 เหรียญบาทเป็นสารเนื้อเดียว …x…..10 น้ำส้มสายชูเป็นสารเนื้อผสม