1 วิจารณ์ผลการศึกษา โครงการศึกษาผลกระทบ จากการเปิดเสรีทางการค้า เพื่อเสนอแนะมาตรการ ช่วยเหลือผู้ได้รับผลกระทบ รศ. ดร. ชยันต์ ตันติวัสดาการ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

2 1. ความสำคัญของการศึกษา  เป็นงานวิจัยที่สำคัญและจำเป็นอย่าง ยิ่งเพื่อติดตามช่วยเหลือผู้ที่ได้รับ ผลกระทบจากการทำความตกลง การค้าเสรี  งานชิ้นนี้ควรเป็นส่วนหนึ่งของข้อมูล เพื่อการตัดสินใจของรัฐบาล ก่อนที่จะ มีการลงนาม

3 2. แนวทางการดำเนินงาน ศึกษา  มีภาพรวมการดำเนินงานการศึกษาที่ครอบคลุม  โดยใช้ประโยชน์จากงานวิจัยที่มีอยู่ เช่น งานวิจัยของกระทรวงฯ ตัวอย่างมาตรการ รองรับของต่างประเทศ  ใช้เครื่องมือวิจัยที่หลากหลาย เช่น GTAP, Value Chain, SWAT analysis  ใช้ดัชนี WAII ในการคัดเลือกอุตสาหกรรมที่จะ เจาะลึกด้วยห่วงโซ่มูลค่า  ใช้การสำรวจภาคสนามและสัมภาษณ์เพื่อให้ได้ ข้อมูลเชิงลึก  สร้างข้อเสนอแนวทางการช่วยเหลือผู้ถูก ผลกระทบผ่านกองทุน FTA

4 3. ประเด็นคำถามเพื่อความ ชัดเจนและข้อวิจารณ์ของ งานวิจัย (1)  มีเกณฑ์ในการแบ่งสาขาย่อยของภาคเกษตร อุตสาหกรรม และบริการอย่างไร  ขาดบางสาขาที่อาจได้รับผลกระทบ เช่น เมล็ด พืชน้ำมัน ผลิตภัณฑ์น้ำมันพืชและไขมัน ยาสูบ เส้นใยจากพืช ผักและผลไม้ ( หอม กระเทียม )  การรวมสาขาผลิตภัณฑ์เนื้อสัตว์ โดยไม่แยก เนื้อไก่ออกมาต่างหาก อาจทำให้ผลไม่ชัดเจน เนื่องจากไก่สามารถแข่งขันได้ดี แต่เนื้อสัตว์ที่ เหลืออาจแข่งได้ยาก  ปกติสาขาน้ำตาล เครื่องดื่ม หนังและเครื่องดื่ม ควรจัดอยู่ในภาคอุตสาหกรรม ( ตารางที่ 1 หน้า 6 )

5 3. ประเด็นคำถามเพื่อความ ชัดเจนและข้อวิจารณ์ของ งานวิจัย (2): การคำนวณ WAII ค่าดัชนีเฉลี่ยถ่วงน้ำหนักผลกระทบ (WAII)  การคำนวณ มีหลักเกณฑ์ในการให้น้ำหนักแต่ ละสาขาย่อยอย่างไร หลักเกณฑ์ที่ 1 (ERP) ในการ คำนวณ WAII น่าจะซ้ำซ้อนกับ หลักเกณฑ์ที่ 2 ( อัตราภาษี )

6 3. ประเด็นคำถามเพื่อความ ชัดเจนและข้อวิจารณ์ของ งานวิจัย (3): การตีความ WAII  ERP เป็นส่วนหนึ่งที่นำมาคำนวณ WAII การ มาทำเป็นตารางที่ 2 จึงอาจไม่เหมาะ เพราะแปรผันตามหรือสวนทางกันอยู่แล้ว  การที่ดัชนีเฉลี่ยถ่วงน้ำหนักผลกระทบมีค่า สูง ให้ความรู้สึกว่าจะถูกกระทบมาก แต่ ตารางที่ 2 กลับแปลค่า WAII > 0 ว่า “ แข่งขันได้ ”  เหตุใด สาขาประมง และเครื่องจักรไฟฟ้า และอิเล็กทรอนิกส์จึงมีค่า WAII = 0 และ ตีความว่า ไม่ถูกกระทบ หรือแปลว่า “ เกือบแข่งขันได้ ”

7 3. ประเด็นคำถามเพื่อความ ชัดเจนและข้อวิจารณ์ของ งานวิจัย (4)  ตารางที่ 4 – 5: ผลกระทบด้านลบและบวก จาก GTAP  ผลกระทบดังกล่าวคำนวณจากอะไร ผลผลิต การส่งออก การนำเข้า วัดด้วยมูลค่าหรือการ เปลี่ยนแปลง น่าจะชัดเจนขึ้นหาก ตารางดังกล่าวระบุขนาด ของผลกระทบ เครื่องหมาย X ไม่ชัดเจนว่าเป็นบวกหรือลบ  นิยามระยะสั้นและระยะยาว  คำนวณผลกระทบระยะสั้นและระยะยาวโดยใช้ GTAP ได้อย่างไร  โดยปกติสาขาเคมีภัณฑ์ ยางและพลาสติก ถูก จัดอยู่ในกลุ่มเดียวกัน ใน GTAP จึงไม่ทราบว่า แยกผลกระทบได้อย่างไร

8 3. ประเด็นคำถามเพื่อความ ชัดเจนและข้อวิจารณ์ของ งานวิจัย (5): SWAT Analysis  ควรมีตัวอย่าง SWAT Analysis สำหรับราย สาขาด้วยว่านำไปสู่มาตรการรองรับ ผลกระทบ และเพิ่มขีดความสามารถ อย่างไร  ขาดการนำเสนอข้อมูลการภาคสนาม และสัมภาษณ์ และการนำไปใช้ในการ กำหนดมาตรการรองรับผลกระทบ ( ดู รูปที่ 7 )

9 3. ประเด็นคำถามเพื่อความ ชัดเจนและข้อวิจารณ์ของ งานวิจัย (6): กองทุน FTAs  ควรเสนอข้อมูลพื้นฐานของกองทุนด้าน ขอบเขตการช่วยเหลือ ( เช่น ชดเชยรายได้ เงินกู้ ) บริหารโดยใคร จะเข้าถึงได้อย่างไร  SWAT Analysis ของ กองทุน FTA  ไม่มั่นใจว่าผู้ดูแลกองทุน FTA คือกรมการค้า ต่างประเทศซึ่งเน้นการส่งออกมาตลอด จะเป็น ผู้ที่สนใจปัญหาที่เกิดจากการนำเข้ามาก เท่าที่ควร  ดังนั้นแทนที่จะเป็นจุดแข็ง อาจเป็นจุดอ่อนก็ได้  กองทุนยังมีประสบการณ์ค่อนข้างสั้นมาก  ครมอนุมัติจัดตั้งเมื่อ พค แต่กลับสรุปว่า เป็นจุดแข็ง ( ข้อ S5 )

10 3. ประเด็นคำถามเพื่อความ ชัดเจนและข้อวิจารณ์ของ งานวิจัย (7): กองทุน FTAs  ปัญหาใหญ่อาจอยู่จะอยู่ที่จะทำ อย่างไรให้ผู้ประกอบการรายย่อย เช่น ชาวไร่ สามารถเข้าถึงความ ช่วยเหลือของกองทุน  ชาวไร่ดังกล่าวไม่อยู่ในวิสัยที่จะ เขียนโครงการขึ้นมาขอความ ช่วยเหลือได้