หกมิติความไม่เท่าเทียมระหว่างหญิงชาย หนทางเพื่อพัฒนาสู่ความเสมอภาค สุรัชดา กองศรี วิชาญ ชูรัตน์ กัญจนา ติษยาธิคม วุฒิพันธุ์ วงษ์มงคล ภูมิสุข คณานุรักษ์ ภูษิต ประคองสาย การประชุมวิชาการกระทรวงสาธารณสุขประจำปี 2554 โรงแรมแอมบาสซาเดอร์ซิตี้ จอมเทียน พัทยา 6-9 กันยายน 2554

หัวข้อในการนำเสนอ หกมิติความไม่เท่าเทียมระหว่างหญิงชาย ประกอบด้วยมิติดังต่อไปนี้ 1. การอยู่อาศัย 2. การศึกษา 3. การทำงาน 4. สุขภาพ 5. ความยากจน 6. การมีส่วนร่วมทางสังคม แหล่งที่มาข้อมูล 1.สำนักงานสถิติแห่งชาติ 2. กระทรวงสาธารณสุข 3.สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ 4.สำนักงานข้าราชการพลเรือน

1) มิติหญิงชาย : การอยู่อาศัย 1) มิติหญิงชาย : การอยู่อาศัย โครงสร้างครัวเรือนของไทย แผนภูมิ : ร้อยละของประชากรที่อาศัยอยู่ใน ครัวเรือนคนเดียว จำแนกตามเพศ ปี2530-2553 แผนภูมิ: ร้อยละของครัวเรือน จำแนกตามเพศ ปี 2530-2553 ที่มา: การสำรวจภาวะการทำงานของประชากร (ไตรมาส3) สำนักงานสถิติแห่งชาติ ผู้หญิงอยู่เพียงลำพังคนเดียวในครอบครัวมากกว่าผู้ชาย

2) มิติหญิงชาย : การศึกษา 2) มิติหญิงชาย : การศึกษา แผนภูมิ : ร้อยละของประชากรที่ไม่ได้เรียนหนังสือ ปี 2530-2553 ผู้หญิงที่ไม่ได้รับการศึกษาลดลงอย่างต่อเนื่อง แต่ในปี 2553 ผู้หญิงไม่ได้รับการศึกษายังสูงกว่าผู้ชายเกือบ 2 เท่า ที่มา: การสำรวจภาวะการทำงานของประชากร (ไตรมาส3) สำนักงานสถิติแห่งชาติ

3) มิติหญิงชาย : การทำงาน 3) มิติหญิงชาย : การทำงาน แผนภูมิ : ร้อยละของประชากร จำแนกตามอุตสาหกรรม และเพศ ปี 2530-2550 ภาคเกษตร ภาคการผลิต ผู้หญิงทำงานในภาคการผลิต และภาคบริการเพิ่มขึ้น ภาคบริการ ที่มา: การสำรวจภาวะการทำงานของประชากร (ไตรมาส3) สำนักงานสถิติแห่งชาติ

- ผู้หญิงยังได้รับค่าจ้างน้อยกว่าผู้ชาย   แผนภูมิ : ค่าจ้างเฉลี่ยต่อเดือนของลูกจ้าง จำแนกตามเพศ (บาท/เดือน) ปี 2545-2553 - ผู้หญิงยังได้รับค่าจ้างน้อยกว่าผู้ชาย - โดยความแตกต่างระหว่างค่าจ้างแรงงานระหว่างเพศหญิงและชายมีแนวโน้มที่ดีขึ้น ที่มา : การสำรวจภาวะการทำงานของประชากร สำนักงานสถิติแห่งชาติ

4) มิติหญิงชาย : สุขภาพ ผู้หญิงอายุยืนยาวกว่าผู้ชาย 4) มิติหญิงชาย : สุขภาพ แผนภูมิ : แผนภูมิอายุคาดเฉลี่ยเมื่อแรกเกิด จำแนกตามเพศ ปี 2507-2549 ผู้หญิงอายุยืนยาวกว่าผู้ชาย ที่มา: สำรวจการเปลี่ยนแปลงประชากร สำนักงานสถิติแห่งชาติ แผนภูมิ : ร้อยละของประชากรอายุ15 ปี ขึ้นไป จำแนกตามพฤติกรรมดื่มสุราและเพศ ปี 2552 แผนภูมิ : ร้อยละของประชากรอายุ15 ปี ขึ้นไป จำแนกตามพฤติกรรมสูบบุหรี่และเพศ ปี 2552 พฤติกรรมที่มีเสี่ยง ผู้ชายดื่มสุรามากกว่าผู้หญิงประมาณ 5 เท่า และผู้ชายสูบบุหรี่มากกว่าผู้หญิง ที่มา : สำรวจอนามัยและสวัสดิการปี 2552 สำนักงานสถิติแห่งชาติ

ผู้ชายยังมีอัตราผู้ป่วยเป็นโรคเอดส์สูงกว่าผู้หญิง แต่มีแนวโน้มลดลง แผนภูมิ : อัตราผู้ป่วยโรคเอดส์ต่อประชากร 100,000 คนจำแนกตามเพศ ปี 2541-2552 ที่มา: สำนักปลัดกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสุข ผู้ชายยังมีอัตราผู้ป่วยเป็นโรคเอดส์สูงกว่าผู้หญิง แต่มีแนวโน้มลดลง

5) มิติหญิงชาย : ความยากจน 5) มิติหญิงชาย : ความยากจน   แผนภูมิ : สัดส่วนครัวเรือนยากจนจำแนกตามเพศของหัวหน้าครัวเรือน ปี 2537-2552   แผนภูมิ : สัดส่วนคนจนแยกตามเพศ ปี 2537-2552 ที่มา : สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ การวิเคราะห์สัดส่วนคนจนพบว่า ผู้ชายยากจนมากกว่าผู้หญิง ครอบครัวที่มีผู้ชายเป็นหัวหน้าครอบครัวมีฐานะยากจน (อยู่ใต้เส้นความยากจน) มากกว่าผู้หญิงเป็นหัวหน้าครอบครัว

6) มิติหญิงชาย : การมีส่วนร่วมทางสังคม 6) มิติหญิงชาย : การมีส่วนร่วมทางสังคม แผนภูมิ : ร้อยละของข้าราชการพลเรือนสามัญ จำแนกตามเพศ ปี 2547-2551 ที่มา : สำนักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน เกือบ 2 ใน 3 ข้าราชการพลเรือนเป็นผู้หญิง และมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้น แต่ความก้าวหน้าที่จะได้รับตำแหน่งในระดับสูง (9-11) พบว่า ผู้หญิงมีโอกาสดำรงตำแหน่งข้าราชการในระดับสูงเพียงประมาณ 1 ใน 4 เท่านั้น

สรุป 1.ความเหลื่อมล้ำระหว่างชายหญิง มีแนวโน้มดีขึ้น (ช่องว่างน้อยลงความแตกต่างน้อยลง) ในมิติ: การศึกษา ด้านผลตอบแทนจากการทำงาน การมีส่วนร่วมทางสังคม 2. ด้านปัจจัยเสี่ยงด้านสุขภาพ (การดื่มสุรา,ดื่มแอลกอฮอล์) ผู้ชายมีพฤติกรรมเสี่ยงที่สูงมากกว่าผู้หญิง ทำให้ผู้หญิงมีอายุยืนยาวกว่าผู้ชาย 3. ผู้หญิง ได้รับค่าตอบแทน และมีโอกาสดำรงตำแหน่งข้าราชการในระดับสูง น้อยกว่าผู้ชาย

กิตติกรรมประกาศ สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ (IHPP) สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์ สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข สำนักวิชาการสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสุข สำนักงานสถิติแห่งชาติ เครือข่ายติดตามและประเมินความเป็นธรรมทางสุขภาพในประเทศไทย (HEM-Net)