อาจารย์ ดร. นฤมล รักษาสุข ผู้ใช้สารสนเทศ อาจารย์ ดร. นฤมล รักษาสุข

หน่วยที่ 4 4. การใช้สารสนเทศ 4.1 แนวคิดเรื่องการใช้สารสนเทศ 4.2 การใช้สารสนเทศในสภาพแวดล้อม ทางอิเล็กทรอนิกส์

4.1 แนวคิดเรื่องการใช้สารสนเทศ การใช้สารสนเทศ (Information Use) เป็นกระบวนการต่อเนื่องที่ผู้ใช้ดำเนินการต่อจากการมีพฤติกรรมแสวงหาสารสนเทศ (Information-seeking Behavior) และความต้องการสารสนเทศ (Information Need)

4.1 แนวคิดเรื่องการใช้สารสนเทศ (ต่อ) Model พฤติกรรมสารสนเทศ (Information Behavior) ของวิลสัน (Wilson) ที่สร้างขึ้นในปี ค.ศ.1981 ประกอบด้วยส่วนต่างๆ ได้แก่ ผู้ใช้สารสนเทศ (Information Users) เกิดความต้องการสารสนเทศ (Information Need)

จึงเป็นแรงผลักดันให้เกิดพฤติกรรมการแสวงหาสารสนเทศ (Information-seeking Behavior) โดยผู้ใช้ค้นจากระบบสารสนเทศ(Demands on Information System) หรือจากแหล่งสารสนเทศอื่นๆ (Demands on other Information Sources) การค้นหานี้อาจประสบความสำเร็จ (Success)

หรือล้มเหลว (Failure) ทำให้ต้องกลับไปสู่การค้นหาใหม่ จากนั้นจึงนำไปสู่การใช้สารสนเทศ (Information Use) ซึ่งอาจทำให้ผู้ใช้พึงพอใจหรือไม่พึงพอใจ (Satisfaction or non-satisfaction) ความพึงพอใจหรือไม่พึงพอใจอาจกระตุ้นให้เกิดความต้องการสารสนเทศได้อีก พฤติกรรมการแสวงหาสารสนเทศดังกล่าว

เชื่อมโยงกับการแลกเปลี่ยนสารสนเทศ (Information Exchange) การถ่ายทอดสารสนเทศ (Information Transfer) ซึ่งวิลสันชี้ให้เห็นว่าการใช้สารสนเทศเป็นส่วนที่มีการศึกษาวิจัยมากกว่าส่วนอื่นๆ ของ Model

Information User Need Satisfaction or Non-satisfaction Information- Seeking Behavior Information Exchange Information Use Demands on Information Systems Demands on Other Information Sources Other People Success Failure Information Transfer

การศึกษาเกี่ยวกับการใช้สารสนเทศครอบคลุมการใช้บริการสารสนเทศซึ่งอาจเน้นที่ตัวผู้ใช้ ระบบสารสนเทศและประโยชน์ที่ได้รับ เช่น ใคร ใช้อะไร มีวัตถุประสงค์ใด ใช้อย่างไร การใช้ห้องสมุด/ ระบบสารสนเทศ/ สารสนเทศ มีผลกระทบต่อผู้ใช้อย่างไร โดยมีตัวแปรต่างๆ เช่น อายุ ระดับการศึกษา สาขาอาชีพ สภาพแวดล้อมทางการงาน เป็นต้น

การศึกษาความพึงพอใจของผู้ใช้เป็นเรื่องที่เกี่ยวพันกับการใช้สารสนเทศ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นการสำรวจความคิดเห็นที่ผู้ใช้มีต่อบริการสารสนเทศ การประเมินความพึงพอใจของผู้ใช้ที่มีต่อระบบจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ การวัดคุณภาพของสารสนเทศที่เป็นผลลัพท์จากระบบ เช่น ความถูกต้อง ความเข้าเรื่อง ความสมบูรณ์ ความทันการ เป็นต้น

4.2 การใช้สารสนเทศในสภาพแวดล้อม ทางอิเล็กทรอนิกส์ 4.2 การใช้สารสนเทศในสภาพแวดล้อม ทางอิเล็กทรอนิกส์ ปัจจุบันการแปลงเอกสารให้อยู่ในรูปดิจิทัลได้ขยายตัวอย่างรวดเร็ว โครงการดิจิทัลเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ทั้งที่เป็นเชิงพาณิชย์และโครงการของรัฐระดับชาติหรือระดับท้องถิ่น

อินเทอร์เน็ตคือแหล่งสารสนเทศลำดับแรกที่ผู้ใช้คาดหวังว่าจะสามารถหาสารสนเทศที่เชื่อถือได้ ผู้แสวงหาสารสนเทศจึงมักเริ่มต้นค้นหาสารสนเทศจากเว็บไซต์ การผลิตหนังสือและวารสารในรูปสิ่งพิมพ์ลดลงและเปลี่ยนเป็น Print – on – Demand

ทำอย่างไรสถาบันบริการสารสนเทศจึงจะจัดบริการให้สามารถตอบสนองความต้องการของผู้ใช้ภายใต้ข้อจำกัดต่างๆได้ เช่น งบประมาณลดลงหรือคงที่ ระบบสารสนเทศใช้ยาก ผู้ใช้ขาดทักษะในการใช้ระบบ