5. การเปลี่ยนแปลงของประชากรวัชพืช (shifts in weed population) ปัจจัยหลักในการเปลี่ยนแปลงจำนวนประชากรวัชพืช การควบคุม การจัดการน้ำ การจัดการปุ๋ย การจัดการพืชปลูก พันธุ์ ชนิดและระบบการปลูกพืช การพัฒนาเพื่อต้านทานสารเคมีกำจัดวัชพืช

ตัวอย่างข้อสังเกตเมื่อปัจจัยเปลี่ยนแปลง การจัดการน้ำ วัชพืชในนาข้าวจะเปลี่ยนจากพืชอายุข้ามปี เป็น Pistia stratotes, Scirpus maritimus เมื่อเปลี่ยนจากการปลูกข้าวนาปี เป็นนาชลประทาน หรือพบข้าวนก ข้าวผี (Echinochloa crussgalli)หญ้าดอกขาว (Leptochloa sp) มากขึ้น เมื่อเปลี่ยนไปทำนาน้ำตม ในสวนผลไม้ที่ให้น้ำแบบฉีดพ่นที่โคนต้น จะพบการสะสมของผักปราบ และกกมากขึ้น การจัดการปุ๋ย พบวัชพืชที่ตอบสนองต่อปุ๋ยเพิ่มขึ้นตามการใส่ปุ๋ย และพบ Mimosa pudica, Amaranthus viridis เพิ่มมากขึ้นเมื่อใช้ปุ๋ยขี้วัวสด การเปลี่ยนพืชปลูก การนำข้าวโพดมาปลูกในระบบการปลูกพืชก็มักนำเอา Rottboelia exaltata เข้ามากับเมล็ดช้าวโพดด้วย

ให้อ่านศึกษา Gyan P. Sharma et al. 2005. Lantana invasion : An overview. Weed Biology and Management 5(4): 157-165. Introduction : Verbenaceae, wide spread and reduce crop productivity Habitat : pasture, native forest, abandon land, roadside and rail way, found in open unshaded area, tolerate to drought Reproductive biology : flower all year round, insect (thrips > Lepidoptera) enhance pollination, cross pollination can occurs, fruit set 85%, seed germination is c. 4-45% (dormant seed reserve in soil) Ploidy leve l: 2n, 3n , 4n, 5n the high ploidy level is more adapt to high altitude Dispersal of propagules : birds and kangaroos, sheep, goat, cattle, monkeys and rats Establishment : high temperature & light intensity stimulate seed germination Biological attributes as key factors for invasion Fitness homeostatsis & phenotypic plasticity Interaction with animals Geographic range Vegetative reproduction Fire tolerance Competitive ability Allelopathy Hypothesis application to the invasion success of Lantana Management option : biological control, mechanical control, manual removal, fire, chemical control Future prospects

Establish & competition Seed bank 2 seed/drupe nx1 000 seed m-2 yr-1 Seed longivity & viable all year round Spread & dispersal Water, bird, animals Vehicle & man cloth Abandon land Spread by twig & regrowth after fire Germination Low light & temperature, moisture or water logging limit germination Establish & competition Seedling beging to compete once established Lantana thicket Reproductive biology Flower & fruit set in 1 year, perrennial Out compete native plant, smoother nearby, seedling & saplings Vegetative Sexual

Density survey Quadrat, sampling area, randomly placed Data collecting Covering percentage / density Ranking 0 – 6 / 1 – 10 scale 0 = non 1 = >0 – 1% 2 = 1 – 5 % 3 = 5 – 25 % 4 = 25 – 50 % 5 = 50 – 75 % 6 = 75 – 100 % Frequency = Ni /N

Population dynamics Nt+1 = Nt + Birth rate - Death + Immigration - Emigration Stress / competition Survival Weed density time

An ideal life cycle in a weed-crop association Crop husbandry & weed management Fertilizer Irrigation Hand weeding Herbicide application Weed-crop association Weed seed dispersal Buried weed seed bank Crop harvest / fellow Ploughing Crop seed sowing Crop & weed establishment (growth & development)

Competitive ability of four weed species on peanut grown on two soil types Weed species weed density yield reduction (%) (no/m row) sandy loam sandy clay loam Xanthium pensylvanicum 8 20 60 Amaranthus retroflexus 8 0 70 Cassia obtusiflolia 8 25 40 Ipomoea purpurea 8 40 50 Economic threshold : Density of weeds (per row or per sq m.) which impact to crop yield loss inrelation to cost of control . แต่อย่าลืมว่าปัจจัยต่าง ๆ นั้นเกี่ยวข้องกัน และมี dynamic ของการเติบโตของทั้งพืชปลูก และวัชพืชมาเกี่ยวข้องด้วย

Effect of weed competition in sorghum with and without nitrogen fertilizer Weedy for : % of maximum yield with N2O5 without N2O5 0 week 100 80 2 week 86 51 4 week 77 41 6 week 46 33

Critical period of weed competition Crop day from planting % of life cycle Rice 40 30 (120) Soybean 42 34 (125) Maize 49 40 (120) Peanut 42 40 (105) Mung bean 32 48 (65) Onion 56 60 (95) Cabbage head development Okra 10-15 cm tall Garlic bulb initiation Beans canopy formation Carrot 7-10 cm tall Tomato 20-30 cm tall ช่วงเวลาของการรบกวน / แข่งขัน ขึ้นอยู่กับชนิดพืชปลูก และชนิดของวัชพืช วัชพืชที่ก้าวร้าว (aggressive) จะรวบกวนพืชปลูกรุนแรงและรวดเร็ว นอกจากนี้ยังขึ้นกับความหนาแน่นของจำนวนวัชพืชในแปลง ฤดูกาล และการจัดการของพืชปลูก (การใส่ปุ๋ย การให้น้ำ) อีกด้วย