สงกรานต์ ป้องบุญจันทร์ คณะนิติศาสตร์ ม.เชียงใหม่ kansft@hotmail.com วิชากฎหมายปกครอง (177341) สงกรานต์ ป้องบุญจันทร์ คณะนิติศาสตร์ ม.เชียงใหม่ kansft@hotmail.com

วัตถุประสงค์ เพื่อให้นักศึกษาสามารถ เข้าใจความหมาย แนวคิดและทฤษฎีของกฎหมายปกครอง เข้าใจความหมายของฝ่ายปกครองและการกระทำทางปกครอง เข้าใจหลักความชอบด้วยกฎหมายของการกระทำทางปกครองและการตรวจสอบการใช้อำนาจของฝ่ายปกครอง

ผลลัพธ์ นักศึกษาเขียนอธิบายข้อความคิดที่สำคัญของกฎหมายปกครอง เช่น รูปแบบหลักของการกระทำทางปกครอง หลักการกระทำทางปกครองต้องชอบด้วยกฎหมาย การควบคุมตรวจสอบฝ่ายปกครองโดยองค์กรภายในฝ่ายปกครอง และโดยศาลปกครอง นักศึกษาเขียนอธิบายการปรับใช้หลักการตามข้อ 1 เพื่อวินิจฉัยหรือแก้ไขปัญหาทางกฎหมายที่เกิดขึ้นได้

ลักษณะของข้อสอบ 1. ให้นักศึกษาอธิบายข้อความคิดสำคัญของกฎหมายปกครอง พร้อมยกตัวอย่างประกอบ 2. ให้นักศึกษาวินิจฉัยกรณีปัญหาในชีวิตประจำวันโดยปรับใช้หลักกฎหมายปกครองที่ได้เรียนมา 3. ให้นักศึกษาวิพากษ์การใช้อำนาจของฝ่ายปกครอง คำพิพากษาของศาล

วิธีการประเมินผลงานของนักศึกษา ความเข้าใจเนื้อหาสาระที่ถูกต้อง 40% ความชัดเจน เป็นระบบของคำอธิบาย 20% ความคิดเชิงวิพากษ์และริเริ่มสร้างสรรค์ในการตอบคำถาม 20% การยกตัวอย่างที่เกี่ยวข้องกับสถานการณ์สังคมหรือชีวิตประจำวันของนักศึกษา 10%

การให้คะแนน

วิธีการเรียนการสอน การเรียนการสอนแบบร่วมมือร่วมใจ บรรยายโดยใช้ให้ความสำคัญกับกรณีศึกษา ใช้การแลกเปลี่ยนประสบการณ์เป็นส่วนสำคัญในการศึกษา มอบหมายแบบฝึกหัดเพื่อทบทวนและฝึกการเขียนให้เกิดความชำนาญ มอบหมายรายงานเพื่อฝึกการประมวลความรู้ การค้นคว้าและการเขียน ตรวจงาน ชี้จุดแข็ง จุดบกพร่อง เพื่อการปรับปรุงให้เกิดความชำนาญ

พีระมิดแห่งการเรียนรู้

ความหมายและลักษณะของกฎหมายปกครอง กฎหมายปกครอง คือ อะไร กฎหมายปกครองมีลักษณะเฉพาะอย่างไร กฎหมายปกครองแตกต่างและสัมพันธ์กับกฎหมายอื่น โดยเฉพาะกฎหมายแพ่ง และกฎหมายรัฐธรรมนูญอย่างไร

กฎหมายปกครอง คือ อะไร ให้นักศึกษายกตัวอย่างกฎหมายที่คิดว่าเป็นกฎหมายปกครอง? 2. ให้นักศึกษายกตัวอย่างกรณีที่เกี่ยวกับการใช้กฎหมายปกครองในชีวิตประจำวันของนักศึกษา? 3. ให้นักศึกษายกตัวอย่างกรณีที่เกี่ยวกับการใช้กฎหมายปกครองที่เป็นข่าวตามสื่อต่าง ๆ ?

กรณีศึกษาที่ 1 สุรศักดิ์ นักเรียนจาก ร.ร.ฟากก๊วาน จ.พะเยา สอบโควตา สุรศักดิ์ นักเรียนจาก ร.ร.ฟากก๊วาน จ.พะเยา สอบโควตา เข้าคณะนิติศาสตร์ ม.ช. ได้ แต่ครอบครัวยากจน จึงกู้ยืมเงิน จาก กยศ. เมื่อจบการศึกษาในปี ๒๕๕๔ เศรษฐกิจของ ประเทศตกต่ำ ไม่สามารถชำระหนี้ตามสัญญาได้ กยศ. ต้องการ ได้ยื่นฟ้องสุรศักดิ์ให้ชำระหนี้ ต้องใช้กฎหมายประเภทใดใดบังคับและฟ้องที่ศาลใด

กรณีศึกษาที่ 2 สุนิสา น.ศ. ปี 4 คณะนิติศาสตร์ ม.ช. ประสบปัญหาทาง สุนิสา น.ศ. ปี 4 คณะนิติศาสตร์ ม.ช. ประสบปัญหาทาง การเงินไม่สามารถชำระค่าธรรมเนียมการศึกษาได้ จึงได้ปรึกษากับอาจารย์ที่ปรึกษา อาจารย์เสนอให้ยืมเงินจำนวน 30,000 บาท โดยไม่คิดดอกเบี้ยและให้ชำระคืนหลังจากมีงานทำแล้ว 2 ปี หากสุนิสาผิดสัญญาและมีการฟ้องคดีต้องใช้กฎหมายใด และฟ้องที่ศาลใด

กรณีศึกษาที่ 3 สิทธิ ลูกจ้างชั่วคราว ของ ม.ช.ได้ทุนจาก ม.ให้ไปศึกษาต่อโดยมีเงื่อนไขว่าเมื่อจบแล้วต้องกลับมาใช้ทุนเท่ากับเวลาที่ใช้ในการเรียน เขาใช้เวลาเรียน 6 ปี เมื่อกลับมาประเทศไทย เขาลาออกเพื่อไปทำงานที่ซึ่งเสนอเงินเดือนให้ 3 เท่าของที่เดิม ม.จะฟ้องเพื่อบังคับให้สิทธิการณ์ชดใช้ค่าเสียหาย ต้องใช้กฎหมายใดและยื่นฟ้องที่ศาลใด

Bonn University

กรณีศึกษาที่ 4 คสช. ออกนโยบายจัดการขยะระดับชาติให้เพิ่มโรงไฟฟ้าขยะในประเทศ กระทรวงทรัพย์ฯ ออกประกาศกระทรวงฯ ยกเว้นให้โรงไฟฟ้าขยะทุกขนาดไม่ต้องจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA)นำมาสู่การประท้วงของประชาชนให้ยกเลิกประกาศดังกล่าว ถ้าประชาชนต้องการฟ้องให้เพิกถอนจะใช้กฎหมายใดมาบังคับและฟ้องที่ศาลใด

กรณีศึกษาที่ 5 กรมโรงงาน ออกใบอนุญาตให้กับเอกชนใน จ.ปทุมธานีเพื่อขุดดินและดูดทราย แต่ปล่อยให้มีการขุดดินดูดทราย โดยไม่ควบคุมเมื่อมีการร้องเรียนจากผู้เดือดร้อนก็ไม่เข้าแก้ไขให้ทันท่วงที จนความเสียหายรุนแรงถึงขั้นที่ดินข้างเคียงถล่ม ทรุดลงไปในบ่อดิน ผู้เสียหายจะฟ้องให้ชดใช้ค่าเสียหายและฟื้นฟูต้องใช้กฎหมายใดและฟ้องที่ศาลใด

กรณีศึกษาที่ 6 ศิริมิตร สมัครสอบอัยการผู้ช่วย แต่ถูกปฏิเสธ เนื่องจากขาด คุณสมบัติ ที่กำหนดไว้ว่าต้อง “มีบุคลิกภาพและร่างกายไม่เหมาะสมต่อการเป็นอัยการ” โดย อ้าง”รายงานการแพทย์ระบุว่า “มีรูปกายพิการเดินขากะเผลก กล้ามเนื้อแขน ขาลีบ กระดูกสันหลังคด” ศิริมิตรจะฟ้องเพิกถอนคำสั่งดังกล่าวต้องใช้กฎหมายใดและ ฟ้องที่ศาลใด

นิยามกฎหมายปกครอง วรเจตน์ ภาคีรัตน์ “องค์รวมของกฎหมายมหาชนทั้งที่เป็นลายลักษณ์อักษร และไม่เป็นลายลักษณ์อักษร ซึ่งเกี่ยวข้องกับการจัด โครงสร้างองค์กรของฝ่ายปกครอง การดำเนินกิจการของ ฝ่ายปกครอง ตลอดจนการควบคุมตรวจสอบการดำเนิน กิจกรรมทางปกครอง”

ขอบเขตของกฎหมายปกครอง การจัดโครงสร้าง ภารกิจ เครื่องมือ หรือมาตรการที่ใช้ในการปฏิบัติภารกิจ หลักการพื้นฐานพื้นฐานที่ฝ่ายปกครองต้องยึดถือ การควบคุมตรวจสอบการดำเนินกิจกรรมทางปกครอง

ตัวอย่างกฎหมายปกครอง พ.ร.บ.วิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารของทางราชการ พ.ศ. 2540 พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. 2542 พ.ร.บ.ส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535 พระราชบัญญัติการทะเบียนราษฎร พ.ศ. 2534

ตัวอย่างกฎหมายปกครอง 6. พระราชบัญญัติสัญชาติ พ.ศ. 2508 7. ประมวลกฎหมายที่ดิน พ.ศ. 2497 8. พ.ร.บ.อุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2504 9. พ.ร.บ. สุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2550 10. พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 11. พ.ร.บ. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ พ.ศ. 2551

รัฐสภา อำนาจอธิปไตย นิติบัญญัติ บริหาร ตุลาการ ศาลรัฐธรรมนูญ ศาลปกครอง คณะรัฐมนตรี ตุลาการ ศาลรัฐธรรมนูญ ศาลปกครอง ศาลยุติธรรม ศาลทหาร

กำหนดนโยบายบริหารประเทศ ฝ่ายปกครอง บังคับการให้เป็นไปตามกฎหมาย ตุลาการ อำนาจอธิปไตย นิติบัญญัติ รัฐสภา ตรากฎหมาย บริหาร รัฐบาล กำหนดนโยบายบริหารประเทศ ฝ่ายปกครอง บังคับการให้เป็นไปตามกฎหมาย ตุลาการ ศาล วินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาท อำนาจในการตรากฎหมาย = ฝ่ายนิติบัญญัติ รัฐสภา อำนาจในการบังคับการให้เป็นไปตามกฎหมายที่ตราขึ้น = ฝ่ายบริหาร คณะรัฐมนตรี อำนาจในการวินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาท = ฝ่ายตุลาการ ศาล

อำนาจอธิปไตย นิติบัญญัติ รัฐสภา บริหาร ฝ่ายปกครอง ตุลาการ ศาลปกครอง ตรากฎหมายให้อำนาจฝ่ายปกครอง บริหาร ฝ่ายปกครอง บังคับการให้เป็นไปตามกฎหมาย ตุลาการ ศาลปกครอง ตรวจสอบการกระทำของฝ่ายปกครอง

หลักการแบ่งแยกอำนาจ นิติบัญญัติ – ตรากฎหมาย บริหาร – กำหนดนโยบายและบังคับการ ตุลาการ – ตัดสินชี้ขาดข้อพิพาท

ขอบเขตของกฎหมายปกครอง ขอบเขตของกฎหมายปกครองส่วนใหญ่ คือ การศึกษาการ บังคับการให้เป็นไปตามกฎหมายของฝ่ายนิติบัญญัติใน เรื่องที่เกี่ยวกับการปกครองที่อยู่ในส่วนของอำนาจบริหาร และการควบคุมการดำเนินการดังกล่าว

ลักษณะเฉพาะของกฎหมายปกครอง องค์กร การใช้อำนาจ ลักษณะความสัมพันธ์เชิงอำนาจ วัตถุประสงค์ของการใช้อำนาจ การตรวจสอบการใช้อำนาจ การเยียวยา แก้ไข

องค์กร คู่นิติสัมพันธ์อย่างน้อยหนึ่งฝ่ายต้องเป็นองค์กรเจ้าหน้าที่ของรัฐ ข้อยกเว้น : องค์กรเอกชนที่ได้รับอำนาจจากพ.ร.บ. ให้ใช้อำนาจทางปกครอง เช่น พ.ร.บ. สภาทนายความ พ.ศ. 2529

การใช้อำนาจ ฝ่ายปกครองใช้อำนาจบริหาร(อำนาจทางปกครอง) บังคับการให้เป็นไปตามกฎหมายที่ฝ่ายนิติบัญญัติตราขึ้น โดยออกกฎ คำสั่งทางปกครอง คำสั่งทางปกครองทั่วไป การกระทำทางกายภาพ

ลักษณะความสัมพันธ์เชิงอำนาจ ฝ่ายปกครองได้รับอำนาจมหาชน (Public puissance) จากฝ่ายนิติบัญญัติที่เป็นผู้แทนประชาชน ฝ่ายปกครองสามารถก่อนิติสัมพันธ์ฝ่ายเดียว โดยไม่ต้องได้รับความยินยอมจากเอกชน

วัตถุประสงค์ในการใช้อำนาจ การใช้อำนาจของฝ่ายปกครองต้องเป็นไป เพื่อประโยชน์ สาธารณะเท่านั้น

การตรวจสอบการใช้อำนาจ การตรวจสอบโดยองค์กรภายในฝ่ายปกครอง ความชอบด้วยวัตถุประสงค์ ความชอบด้วยกฎหมาย การตรวจสอบโดยศาลปกครอง

การแก้ไข เยียวยา ในกรณีที่ฝ่ายปกครองใช้อำนาจโดยมิชอบด้วยกฎหมาย กฎ คำสั่งทางปกครองจะถูกยกเลิกเพิกถอน ถ้าเกิดความเสียหาย ต้องชดใช้ เยียวยา

การแบ่งแยกกฎหมายมหาชน-เอกชน ทำไมต้องแบ่งแยก 1. การใช้กฎหมายสาระบัญญัติได้ถูกต้อง 2. การใช้กฎหมายวิธีสบัญญัติได้ถูกต้อง 3. การเลือกศาลในการฟ้องคดี 4. การพัฒนาทางวิชาการ

การแบ่งแยกกฎหมายมหาชน-เอกชน ทฤษฏีที่ใช้ในการแบ่งแยก ประโยชน์ องค์กร ความสัมพันธ์ทางอำนาจ สาธารณะ vs ส่วนตัว รัฐ vs เอกชน เหนือ vs เท่าเทียม มูลนิธินิติธรรมสิ่งแวดล้อม องค์กรเอกชนที่ใช้อำนาจมหาชน รัฐเข้าทำนิติกรรมในดินแดนของกฎหมายเอกชน

ความสัมพันธ์ระหว่าง กฎหมายปกครองกับกฎหมายรัฐธรรมนูญ พระราชบัญญัติ การกระทำทางปกครอง

ความสัมพันธ์ระหว่าง กฎหมายปกครองกับกฎหมายรัฐธรรมนูญ ตัวอย่าง ร.ธ.น. 2550 รับรองสิทธิในการอยู่ในงแวดล้อมที่ดี ม.67 พ.ร.บ. สิ่งแวดล้อมแห่งชาติฯ วางระบบการจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม(EIA) กระทรวงทรัพย์ฯ ออกประกาศกำหนดให้โรงงานขนาดใหญ่ต้องทำ EIA และได้รับอนุมัติก่อน ฝ่ายปกครองพิจารณาอนุมัติหรือไม่อนุมัติโครงการ หนังสืออนุมัติ EIA เป็นเงื่อนไขหนึ่ง

ความสัมพันธ์ระหว่าง กฎหมายปกครองกับกฎหมายรัฐธรรมนูญ รธน. สิทธิในสิ่งแวดล้อมที่ดี พรบ.สวล. ระบบ EIA ฝ่ายปกครอง กฎ/คำสั่ง

ความสัมพันธ์ระหว่าง กฎหมายปกครองกับกฎหมายรัฐธรรมนูญ ตัวอย่าง ร.ธ.น. 2540 รับรองหลักความเสมอภาคห้ามเลือกปฏิบัติ พ.ร.บ. อัยการ พ.ศ. 2521 กำหดคุณสมบัติ “มีบุคลิก ร่างกายที่เหมาะสมต่อการปฏิบัติหน้าที่อัยการ” กอ. ปฏิเสธการสมัครของนายศิริมิตร เพราะขาดคุณสมบัติ ศาลปกครองสูงสุดพิพากษาว่าคำสั่ง กอ. ไม่ชอบด้วยกฎหมายเพราะเป็นการเลือกปฏิบัติ ขัดรัฐธรรมนูญ

ความสัมพันธ์ระหว่าง กฎหมายปกครองกับกฎหมายรัฐธรรมนูญ รธน. ความเสมอภาค พรบ. คุณสมบัติ อัยการ ฝ่ายปกครอง คำสั่ง

ความสัมพันธ์ระหว่าง กฎหมายปกครองกับกฎหมายรัฐธรรมนูญ ความสัมพันธ์สองลักษณะ 1. กฎหมายรัฐธรรมนูญเป็นที่มาของกฎหมายปกครองที่ให้อำนาจฝ่ายปกครอง 2. กฎหมายรัฐธรรมนูญเป็นหนึ่งในกฎหมายที่ไปจำกัดการใช้อำนาจของฝ่ายปกครอง

แบบฝึกหัดชิ้นที่ 1 ให้นักศึกษาหากรณีศึกษาของการกระทำทางปกครองหนึ่ง อย่าง และอธิบายให้เห็นความสัมพันธ์ของการกระทำ ดังกล่าวกับกฎหมายระดับพระราชบัญญัติ และรัฐธรรมนูญ

ทบทวนนิยามกฎหมายปกครอง Fritz Werner, อดีตประธานศาลปกครองสูงสุดเยอรมัน “กฎหมายปกครอง คือ กฎหมายรัฐธรรมนูญที่เป็นรูปธรรม” “Administrative law as concretised constitutional law.”

นิยามกฎหมายปกครอง ศ.ดร.วรเจตน์ ภาคีรัตน์, นิติศาสตร์ ม.ธรรมศาสตร์ “องค์รวมของกฎหมายมหาชนทั้งที่เป็นลายลักษณ์อักษร และไม่เป็นลายลักษณ์อักษร ซึ่งเกี่ยวข้องกับการจัด โครงสร้างองค์กรของฝ่ายปกครอง การดำเนินกิจการของ ฝ่ายปกครอง ตลอดจนการควบคุมตรวจสอบการดำเนิน กิจกรรมทางปกครอง”

รัฐธรรมนูญไทยกับกฎหมายปกครอง รัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2550 มาตรา 26 การใช้อำนาจโดยองค์กรของรัฐทุกองค์กร ต้องคำนึงถึงศักย์ศรีความเป็นมนุษย์ สิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ

รัฐธรรมนูญไทยกับกฎหมายปกครอง มาตรา 27 สิทธิและเสรีภาพ ตามที่รัฐธรรมนูญฉบับนี้รับรองไว้ โดยชัดแจ้ง โดยปริยายหรือโดยคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ ย่อมได้รับความคุ้มครอง และผูกพันรัฐสภา คณะรัฐมนตรี รวมทั้งองค์กรตาม รัฐธรรมนูญและหน่วยงานของรัฐโดยตรง ในการตรา บังคับใช้และตีความกฎหมาย

รัฐธรรมนูญไทยกับกฎหมายปกครอง มาตรา 29 การจำกัดสิทธิและเสรีภาพของบุคคลที่รัฐธรรมนูญรับรองไว้จะกระทำมิได้ เว้นแต่อาศัยอำนาจตามบทบัญญัติของกฎหมาย เฉพาะเพื่อการที่รัฐธรรมนูญนี้กำหนดไว้และเท่าที่จำเป็น และจะกระทบกระเทือนสาระสำคัญแห่งสิทธินั้นไม่ได้

กรณีศึกษาที่ 1 กลุ่มพลเมืองโต้กลับได้จัดกิจกรรมรำลึกการเสียชีวิตของนายนวมทอง ไพรวัลย์ บริเวณด้านหน้ากองทัพบก นายอานนท์ ผู้แจ้งการชุมนุม ได้แจ้ง การชุมนุมสาธารณะต่อผู้กำกับการสถานีตำรวจนครบาลนางเลิ้ง ซึ่ง เป็นหัวหน้าสถานีตำรวจท้องที่ที่มีการชุมนุม เมื่อผู้กำกับสถานีตำรวจนคร บาลนางเลิ้งได้รับหนังสือแล้ว ก็ได้ส่งสรุปสาระสำคัญการชุมนุมสาธารณะ กลับมาให้แก่นายอานนท์ หากต่อมาปรากฏว่ามีการกระทำการฝ่าฝืน พ.ร.บ. การชุมนุม ตำรวจจึงสั่งให้ยุติการชุมนุม ให้ น.ศ. อธิบายให้เห็นถึง ความสัมพันธ์ระหว่าง คำสั่งยุติการชุมนุม กฎหมายและรัฐธรรมนูญ พ.ร.บ. การชุมนุมสาธารณะ 2558, ร.ธ.น. 2550

กรณีศึกษาที่ 2 นายสิทธิ นักธุรกิจเหมืองแร่ ต้องการขออนุญาตทำโรงงานอุตสาหกรรมปิ โตรเคมีในพื้นที่จังหวัดภูเก็ต แต่รายงานการวิเคราะห์ผลกระทบ สิ่งแวดล้อมของเขาไม่ผ่านความเห็นชอบของคณะกรรมการผู้ชำนาญการ รมต.กระทรวงอุตสาหกรรมฯ จึงปฏิเสธไม่ออกในอนุญาตให้เขาทำเหมือง ในพื้นที่ จ.ภูเก็ต ให้ น.ศ. อธิบายให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่าง คำสั่ง ปฏิเสธ กฎหมายและรัฐธรรมนูญ พ.ร.บ.โรงงาน 2535, พ.ร.บ.สิ่งแวดล้อม 2535, ร.ธ.น. 2550

กรณีศึกษาที่ 3 ในพื้นที่ที่มีการประกาศใช้กฎกระทรวงบังคับใช้ผังเมือง ให้เป็น เขตที่อยู่อาศัย คณะกรรมการผังเมืองได้สั่งให้นายชัยเจ้าของโรงสี ที่ตั้งอยู่ก่อนการประกาศใช้ผังเมืองปรับปรุงโรงสีไม่ให้มีฝุ่นกระจาย ออกจากโรงสี เพื่อไม่ให้กระทบต่อผู้อยู่อาศัยในบริเวณดังกล่าว ให้ น.ศ. อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างคำสั่ง กฎหมายและ รัฐธรรมนูญ พ.ร.บ. การผังเมือง 2518, ร.ธ.น. 2550

กรณีศึกษาที่ 1 รธน.ม.63 เสรีภาพในการชุมนุม พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ 2558 ม. 21(1) คำสั่งให้เลิกการชุมนุม

กรณีศึกษาที่ 2 รธน.ม.67 สิทธิในสิ่งแวดล้อมที่ดี, 43 เสรีภาพในการประกอบอาชีพ พ.ร.บ.สิ่งแวดล้อม ม.48, พ.ร.บ.โรงงาน ม.12 คำสั่งไม่อนุญาต

กรณีศึกษาที่ 3 รธน.ม.67 สิทธิในสิ่งแวดล้อมที่ดี, 43 เสรีภาพในการประกอบอาชีพ พ.ร.บ.ผังเมือง ม. 27 คำสั่งให้ปรับปรุงแก้ไข