จัดทำโดย ครู โสภณ ทองเชื้อ ประโยคซับซ้อน จัดทำโดย ครู โสภณ ทองเชื้อ

ประโยคซับซ้อน ประโยค คือ ถ้อยคำที่มีเนื้อความสมบูรณ์ ประกอบด้วย ภาคประธาน และภาคแสดง แบ่งเป็น 3 ชนิด คือประโยคความเดียว ประโยครวม และ ประโยคความซ้อน การสื่อสารในชีวิตประจำวันอาจใช้ประโยคหลาย ชนิด หรือขยายความประโยคแต่ละชนิดเพื่อให้เกิดความชัดเจน ประโยคที่มีการขยายความนี้เรียกว่า ประโยคซับซ้อน

๑.ประโยคความเดียวที่ซับซ้อน หมายถึง ประโยคความเดียวที่มี กลุ่มคำมาขยายภาคประธานหรือภาคแสดง ๑.๑ประโยคความเดียวที่ซับซ้อนในภาคประธาน คือ มีคำและกลุ่มคำ ขยายประธานหรือประธานขึ้นต้นด้วยคำว่า “การ”หรือ “ความ” ตามด้วย ส่วนขยายเช่น แม่ของเพื่อนของน้องฉันซื้อบ้านหลังใหม่ ภาคประธาน: แม่ของเพื่อนของน้องฉัน ภาคแสดง: ซื้อบ้านหลังใหม่ บทขยายประธาน:ของเพื่อนของน้องฉัน

นักเรียนวิ่งเล่นหกลื่นล้มก้นกระแทกที่บันได ภาคประธาน : นักเรียน ๑.๒ ประโยคความเดียวที่ซับซ้อนในภาคประธาน คือ มีคำกริยาหลาย คำหรือมีคำกริยาเป็นส่วนขยายอยู่หลายแห่ง เช่น นักเรียนวิ่งเล่นหกลื่นล้มก้นกระแทกที่บันได ภาคประธาน : นักเรียน ภาคแสดง : วิ่งเล่นลื่นหกล้มก้นกระแทกที่บันได กลุ่มคำกริยา : วิ่ง เล่น ลื่น หกล้ม ก้มกระแทก

๒.ประโยคความรวมที่ซับซ้อน หมายถึง ประโยคความรวมที่มี ส่วนย่อย เป็นประโยคความรวมด้วยกัน หรือส่วนย่อยเป็นประโยค ความซ้อน ๒.๑ ประโยคความรวมที่ซับซ้อนซึ่งมีส่วนย่อยเป็นประโยคความ รวมด้วยกัน หมายถึง ประโยคที่มีความรวมอยู่มากกว่า 2 ประโยค โดยมี ประโยคใหญ่เป็นประโยคความรวม และมีประโยคย่อยเป็นประโยค ความรวมเช่นเดียวกัน ข้อสำคัญ คือ ต้องสังเกตบทเชื่อมเป็นหลัก

ตัวอย่างที่ ๑ พ่อและแม่ปลูกต้นไม้แต่ลูกและหลานดูโทรทัศน์ ประโยคความเดียว : พ่อปลูกต้นไม้ ประโยคความรวม : พ่อและแม่ปลูกต้นไม้ บทเชื่อม : และ ประโยคความเดียว : แม่ปลูกต้นไม้ บทเชื่อม : แต่ ประโยคความเดียว : ลูกดูโทรทัศน์ ประโยคความรวม : ลูกและหลานดูโทรทัศน์ บทเชื่อม : และ ประโยคความเดียว : หลานดูโทรทัศน์ จะเห็นได้ว่า ประโยคความรวมที่ซับซ้อนนี้แยกได้เป็นประโยคสามัญ ๔ ประโยค เป็น ๒ ประโยค โดยมีประโยคใหญ่เป็นประโยคความรวมซับซ้อน

ตัวอย่างที่ ๒ เธอเป็นคนซื่อสัตย์ ทั้งยังทำงานบ้านดีอีกด้วย เพราะฉะนั้นลูกและสามีจึงมีความสุข ประโยคความเดียว : เธอเป็นคนซื่อสัตย์ ประโยคความรวม : เธอเป็นคนซื่อสัตย์ทั้งยัง ทั้งยัง...อีกด้วย ทำงานบ้านดีอีกด้วย ประโยคความเดียว : เธอทำงานบ้านดี บทเชื่อม : เพราะฉะนั้น...จึง ประโยคความเดียว : ลูกมีความสุข ประโยคความรวม : ลูกและสามีมีความสุข บทเชื่อม : และ ประโยคความเดียว : สามีมีความสุข

๒.๒ ประโยคความรวมที่ซับซ้อนซึ่งมีส่วนย่อยเป็นประโยคซ้อน หมายถึง ประโยคซับซ้อนที่มีประโยคใหญ่เป็นประโยครวมและมีส่วนย่อยเป็นประโยค ซ้อน เช่น ตัวอย่างที่ ๑ เด็กๆชอบให้คุณตาเล่านิทาน แต่คุณยายชอบให้เด็กๆอ่านหนังสือ ประโยคหลัก : เด็กๆชอบ ประโยคความซ้อน : เด็กๆชอบให้คุณตาเล่านิทาน บทเชื่อม : ให้ ประโยคย่อย : คุณตาเล่านิทาน บทเชื่อม : แต่ ประโยคหลัก : คุณยายชอบ ประโยคความซ้อน : คุณยายชอบให้เด็กๆอ่านหนังสือ บทเชื่อม : ให้ ประโยคหลัก : เด็กๆอ่านหนังสือ

ตัวอย่างที่ ๒เขาแข่งขันวิ่ง ๑๐๐ เมตรได้รับรางวัลชนะเลิศ ส่วนเธอแข่งว่ายน้ำก็ได้รับรางวัลเหรียญทอง ประโยคหลัก : เขาได้รับรางวัลชนะเลิศ ประโยคความซ้อน : เขาแข่งขันวิ่ง ๑๐๐ เมตร ได้รับรางวัลชนะเลิศ ประโยคย่อย : เขาแข่งขันวิ่ง ๑๐๐ เมตร บทเชื่อม : ส่วน...ก็ ประโยคหลัก : เธอได้รับรางวัลเหรียญทอง ประโยคความซ้อน : เธอแข่งขันว่ายน้ำได้รับ รางวัลเหรียญทอง ประโยคย่อย : เธอแข่งขันว่ายน้ำ

๒.๓ ประโยคความรวมที่ซับซ้อนซึ่งมีส่วนย่อยเป็นประโยคซับซ้อน หมายถึง ประโยคความรวมซับซ้อนที่มีส่วนย่อยเป็นประโยคความเดียวกับ ประโยคความรวมบ้าง ส่วนย่อยเป็นประโยคความเดียวกับประโยคความซ้อน บ้าง เช่น ๑) ส่วนย่อยเป็นประโยคความเดียวรวมกับประโยคความรวม จ๋าไปชายทะเลแต่พ่อจะไปเชียงใหม่และแม่ก็จะไปด้วย ประโยคความเดียว : จ๋าไปทะเล บทเชื่อม : แต่ ประโยคความเดียว : พ่อจะไปเชียงใหม่ ประโยคความรวม : พ่อจะไปเชียงใหม่และแม่ บทเชื่อม : และ...ก็ ก็จะไปด้วย ประโยคความเดียว : แม่จะไปเชียงใหม่ด้วย

๒)ส่วนย่อยเป็นประโยคความเดียวรวมกับประโยคความซ้อน ที่สังคีตศาลามีดนตรีในวันอาทิตย์ ดังนั้นเมื่อเขามีเวลาว่างเขามักพาลูกไปฟัง ดนตรี ประโยคความเดียว : ที่สังคีตศาลามีดนตรีในวันอาทิตย์ บทเชื่อม : ดังนั้น ประโยคหลัก : เขามักพาลูกไปฟังดนตรี ประโยคความซ้อน : เมื่อเขามีเวลาว่างเขามักพาลูก บทเชื่อม : เมื่อ เขาไปฟังดนตรี ประโยคย่อย : เขามีเวลาว่าง

๓.ประโยคความซ้อนที่ซับซ้อน หมายถึง ประโยคความซ้อนที่มีประโยคหลักหรือประโยคย่อยซ้อนกัน ๓.๑ ประโยคหลักหรือประโยคย่อยที่มีคำหรือกลุ่มคำมาขยาย ครูทุกคนชอบนักเรียนที่ประพฤติตนตามกฎระเบียบของโรงเรียน ประโยคหลัก : ครูทุกคนชอบนักเรียน ประโยคย่อย : (นักเรียน) ประพฤติตนตามกฎระเบียบของโรงเรียน บทเชื่อม : ที่ บทขยายประโยคย่อย : ของโรงเรียน

๓.๒ ประโยคความซ้อนที่มีส่วนย่อยเป็นประโยคความรวม เขาเห็นรถกำลังวิ่ง และเรือกำลังแล่น ประโยคหลัก : เขาเห็นรถ ประโยคสามัญ : รถกำลังวิ่ง ประโยคย่อย : รถกำลังวิ่งและเรือกำลังแล่น บทเชื่อม : และ (เป็นประโยคความรวม) ประโยคสามัญ : เรือกำลังแล่น

๓.๓ประโยคความซ้อนที่มีส่วนย่อยเป็นประโยคความซ้อน พ่อแม่ทำงานหนักเพื่อให้ลูกมีอนาคตสดใส อันจะนำความปลาบปลื้มมาสู่ ครอบครัว ประโยคหลัก : พ่อแม่ทำงานหนัก ประโยคความซ้อนที่ ๑ : พ่อแม่ทำงานหนักเพื่อให้ บทเชื่อม : เพื่อให้ ลูกมีอนาคตสดใส ประโยคหลัก : ลูกมีอนาคตสดใส ประโยคหลัก : ลูกมีอนาคตสดใส ประโยคความซ้อนที่ ๒ : ลูกมีอนาคตสดใส บทเชื่อม : อัน อันจะนำความปลาบปลื้ม ประโยคหลัก : (ลูก) มาสู่ครอบครัว จะนำความปลาบปลื้มมาสู่ครอบครัว

คำถาม ๑.ข้อใดคือลักษณะของประโยคซับซ้อน    ก.มีข้อความบริบูรณ์บรรจุอยู่ข้อความเดียว    ข.มีประโยคความเดียวตั้งแต่ 2 ประโยครวมไว้ด้วยกัน    ค.  มีประโยคความเดียว ความรวม ความซ้อนทำให้เป็นประโยคได้ ด้วยการเพิ่มข้อความขยาย    ง.มีประโยคที่แสดงเงื่อนไขเป็นประโยคหลัก เฉลย ค.

๒. ข้อใดไม่ใช่ลักษณะของประโยคที่ซับซ้อนยิ่งขึ้น ก ๒.ข้อใดไม่ใช่ลักษณะของประโยคที่ซับซ้อนยิ่งขึ้น    ก.ประโยคความเดียวที่ตัวประธานหรือตัวแสดงของประโยคประกอบด้วยคำหรือ กลุ่มคำ    ข.ประโยคที่เป็นประโยคความรวมที่ประกอบด้วยประโยคย่อยหลายๆประโยค    ค.ประโยคที่ประกอบด้วยประโยคหลักและประโยคย่อยที่ซับซ้อน    ง.ประโยคสมบูรณ์ความที่ประกอบด้วย ภาคประธานภาคเดียว ภาคแสดงภาคเดียว ๓.ข้อใดต่อไปนี้คือประโยคความรวมที่ซับซ้อน ก. พ่อของเพื่อนพี่ฉันซื้อรถคันใหม่ ข. ก่อนไปทำงานพ่อของฉันจะดูโทรทัศน์ทุกเช้าในห้องนั่งเล่น ค. ปู่และย่าทำอาหารแต่ลูกและหลานเล่นเกม ง.พ่อแม่ทุกคนอยากที่จะให้ลูกเป็นเด็กดีไม่เกเร   เฉลย ๒.ง          ๓.ค

ข้อ 4. ข้อใดเป็นประโยคความเดียวที่ซับซ้อน ก ข้อ 4. ข้อใดเป็นประโยคความเดียวที่ซับซ้อน ก. สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช บรรพชาเป็นสมณเพศที่จังหวัด กาญจนบุรี ก่อนอุปสมบทซ้ำเป็นธรรมยุตที่วัดบวรนิเวศวิหาร ข. พระองค์ท่านทรงคุณวุฒิเปรียญธรรม ๙ ประโยค และทรงนิพนธ์เรื่องทางพุทธ ศาสนาไว้มาก ค. พระนิพนธ์ชุดแสงส่องใจทรงแจกแก่พุทธศาสนิกชนทั่วไปเนื่องในวันประสูติ เป็นประจำทุกปี ง. พระองค์เคยเป็นพระอภิบาลของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลปัจจุบัน ในระหว่างทรงผนวชเป็นพระภิกษุ ณ วัดบวรนิเวศ เฉลย ค.

ข้อ 5. ข้อใดเป็นประโยคความซ้อนที่ซับซ้อน ก ข้อ 5. ข้อใดเป็นประโยคความซ้อนที่ซับซ้อน ก. พระยาตากใช้เมืองจันทบุรีเป็นฐานสะสมไพร่พลยุทโธปกรณ์และเสบียง อาหารได้พร้อมแล้วก็ยกทัพทางเรือมาเข้าปากน้ำเจ้าพระยา ข. การเดินทัพซึ่งมีกำลังพร้อมรบของพระยาตากเป็นไปโดยสะดวกและ รวดเร็วเพราะพม่าไม่มีกองเรือในทะเลและกองทหารตามหัวเมืองรายทาง คอยขัดขวาง ค. กองเรือของพระยาตากเคลื่อนจากปากน้ำเจ้าพระยาได้สู้รบชนะนายทอง อินคนไทยซึ่งพม่าตั้งให้เป็นผู้รักษาเมืองธนบุรีภายหลังกรุงศรีอยุธยาแตก ง. ถูกทั้งข้อ ข. และ ค. เฉลย ง.

บรรณานุกรม จิตต์นิภา ศรีไสย์และประนอม วิบูลย์พันธุ์.หลักภาษาและการใช้ ภาษาไทย. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์ บริษัทพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำกัด, ๒๕๕๗. http://kapukluk.com/test/moo3_view.php?id=2 http://www.ebook.mtk.ac.th/main/forum_posts.asp?TID=470