โลกาภิวัตน์และอำนาจอธิปไตย Globalizaion and Sovereignty

ความหมายของ “อำนาจอธิปไตย” อำนาจสูงสุดของรัฐสมัยใหม่ที่ไม่ต้องอยู่ภายใต้อำนาจอื่นใด แสดงออกด้วยอำนาจนิติบัญญัติและการบังคับใช้กฎหมาย เกิดขึ้นในยุโรปหลังศตวรรษที่ 16 ทำให้แตกต่างไปจากห้วงเวลาก่อนหน้า

ภายหลังจากศตวรรษที่ 16 เกิดการแยกตัวเป็นรัฐที่ไม่ขึ้นกับศาสนจักร มีการสร้าง “อำนาจอธิปไตย” (sovereignty) อันหมายถึงอำนาจสูงสุดที่ไม่ต้องขึ้นกับอำนาจอื่น แต่ในโลกนับตั้งแต่ปลายศตวรรษที่ 20 สืบเนื่องมา เกิดปรากฏการณ์ “โลกาภิวัตน์” ที่กระทบต่ออำนาจอธิปไตยอย่างสำคัญ

ความเปลี่ยนแปลงปลายศตวรรษ 20 หลัง WWIIระยะแรกยังมีการแบ่งโลกสังคมนิยม/เสรีนิยม เทคโนโลยียังไม่ก้าวหน้า แต่ปลายศตวรรษที่20 เกิดภาวะที่เรียกว่า “โลกาภิวัตน์” และมีผลกระทบต่อระบบกฎหมายอย่างสำคัญ

ผลกระทบต่อการดำเนินนโยบายของรัฐ การกู้เงินจาก IMF <International Monetary Fund> ในช่วงวิกฤตเศรษฐกิจ 2540 (1997) อยู่ภายใต้การกำกับนโยบายของ IMF มีการออกกฎหมายเพื่อเปิดการค้าปลีกเสรี, การเปิดเสรีด้านการค้า ฯลฯ

สิ่งที่เรียกว่า “โลกาภิวัตน์” เทคโนโลยี การล่มสลายของสงครามเย็น ระเบียบเศรษฐกิจโลกใหม่ การขยายตัวขององค์กรโลกบาล

เทคโนโลยี ทำให้การติดต่อสื่อสารเปลี่ยนไปอย่างสำคัญผ่านเทคโนโลยีสมัยใหม่ ทำให้โลกใบนี้หดแคบลง การเคลื่อนย้ายการลงทุน

“ถึงฉันตายโดยปราศจากคนที่รักฉัน แต่ฉันก็อิ่มใจว่า ฉันมีคนที่ฉันรัก” คุณหญิงกีรติ

การล่มสลายของสงครามเย็น 1990s การล่มสลายของสหภาพโซเวียต แยกออกเป็นประเทศต่างๆ การยุติลงของสงครามเย็น ซึ่งสืบเนื่องมาตั้งแต่ WWII อุดมการณ์การเมืองลดความหมายลง The end of the history >> the clash of civilization

ระเบียบเศรษฐกิจโลกใหม่ ก่อนศตวรรษที่ 20 การขยายอำนาจของรัฐในยุโรป การประดิษฐ์ปืน การเดินเรือ ส่งผลให้เกิดการขยายอาณานิคม Columbus: discover and conquest Terra nullius ดินแดนว่างเปล่า ไม่ถูกครอบครองหรือใช้ประโยชน์

Jame Cook 1770

Encyclopaedia Britannica “Man in Australia is an animal of prey. More ferocious than the lynx, the leopard, or hyena, he devours his own people.” ที่อื่นๆ ถึงเห็นคน แต่เป็นคนป่า Barbarian

ใช้กำลังเข้ายึดดินแดนเหล่านั้น การเขียนสัญญาขึ้น เช่น สนธิสัญญาเบาริง พ.ศ. 2398 (เก็บภาษีร้อยชักสาม) คดีของชาวต่างประเทศไม่ต้องขึ้นศาลไทย ได้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ หรือการเอาเปรียบอย่างเป็นรูปธรรม

หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ค.ศ. 1945 การประกาศเอกราชของรัฐที่เคยเป็นอาณานิคมเกิดขึ้นกว้างขวาง ยอมรับอำนาจอธิปไตยของแต่ละรัฐ ไม่ถูกแทรกแซงจากอำนาจภายนอก ยกเว้น UN

รูปแบบของการแสวงหาผลประโยชน์ที่ต่างจากในอดีต USA ส่งสินค้าออกมีน้ำหนักเท่าเมื่อ 100 ปีที่แล้ว สินค้าในห้าง Lotus, Macro เกิน 80 % ผลิตในประเทศไทย หมายความถึงอะไร

ทิศทางของความเปลี่ยนแปลงทางด้านเศรษฐกิจ การเปิดการค้าเสรี การลดการกีดขวางทางการค้า ทรัพย์สินทางปัญญา เช่น การขยายอายุสิทธิบัตรยา คุ้มครองพืชผ่านการปรับปรุงพันธุ์ ให้การละเมิดเป็นความผิดอาญาแผ่นดิน ฯลฯ

การขยายตัวขององค์กรโลกบาล องค์กรระหว่างประเทศ หรือองค์กร “โลกบาล” และบรรษัทข้ามชาติ 1914 มี 50 องค์กร 1935 มี 90 องค์กร 1990 มี 400 องค์กร

การเข้าเป็นสมาชิกองค์กรระหว่างประเทศมีผลอย่างไรต่อการบัญญัติกฎหมายภายใน เข้าร่วม WTO ออกกฎหมายเพิ่มกำแพงภาษีได้หรือไม่ เข้าร่วม WIPO ปฏิเสธการคุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญา

มิติที่ดูราวกับจะเป็นด้านลบ

การผลักดันให้ไทยขยายสิทธิการผูกขาดพันธุ์พืชดำเนินมาต่อเนื่องนับตั้งแต่เริ่มการเจรจาเอฟทีเอ ไทย – สหรัฐฯ เมื่อกว่าสิบปีที่แล้ว เป้าหมายสำคัญคือ การผลักดันพืชจีเอ็มโอ และการผลักดันให้ไทยเข้าเป็นภาคีในอนุสัญญาการคุ้มครองพันธ์พืชใหม่ (UPOV1991) บริษัทยักษ์ใหญ่เมล็ดพันธุ์และสารเคมีข้ามชาติมอนซานโต้เดินหน้าผลักดันเรื่องนี้อย่างมาก

การหารือเรื่อง พันธกิจทางธุรกิจของประเทศไทยของกลุ่มพันธมิตรนักธุรกิจยุโรป - อาเซียน Europe – ASEAN Business Alliance (EABA) นาย เบิร์ท แวน เดอร์ เฟลท์ซ ประธานกลุ่มบริษัท อีสท์ เวสท์ ซีด ตัวแทนจากกลุ่มธุรกิจเมล็ดพันธุ์พืชและการเกษตรเข้าพบพลเอกฉัตรชัย สาริกัลป์ยะ (มิถุนายน 2560)

มิติที่ดูราวจะเป็นด้านบวก สิ่งแวดล้อม สิทธิมนุษยชน ประชาธิปไตย ฯลฯ หลังรัฐประหาร หลายประเทศชะลอการเจรจาทางการค้าจนกว่าไทยจะกลับคืนสู่ประชาธิปไตย

Globalization ภาคธุรกิจ ราชการ NGOs เกษตรกร ผู้ใช้แรงงาน

แรงกดดันจากโลกาภิวัตน์ส่งผลกระทบในหลากหลายมิติ ด้านเศรษฐกิจ การค้า การลงทุน กลุ่มใดตอบรับ กลุ่มใดคัดค้าน ด้านสิ่งแวดล้อม สิทธิมนุษยชน ประชาธิปไตย

สะท้อนความหลากหลายของคนในสังคม ไม่ได้มีจุดยืนที่เหมือนกัน ขึ้นอยู่กับมุมมอง ความเชื่อ สถานะ ฯลฯ แต่ต้องทำให้เห็นว่าเป็นประโยชน์กับส่วนรวม

กฎหมายทรัพย์สินทางปัญญา กฎหมายคุ้มครองพันธุ์พืช ข้อตกลงเขตการค้าเสรี กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมือง เสรีภาพในการแสดงความเห็น

ผลกระทบของโลกาภิวัตน์ต่ออำนาจอธิปไตย แต่ละรัฐ และองค์กรโลกบาล มีความเกี่ยวพัน/ใกล้ชิด และส่งผลกระทบซึ่งกันและกันมากขึ้น สถานะที่เท่าเทียมกันของแต่ละรัฐ และระหว่างรัฐกับองค์กรโลกบาล จะมีหนทางอย่างไรในการเผชิญหน้ากับมหาอำนาจ บรรษัทข้ามชาติ

อำนาจอธิปไตยของรัฐในการบัญญัติ กม อำนาจอธิปไตยของรัฐในการบัญญัติ กม. /การดำเนินนโยบายของรัฐ มีความหมายแบบใด การแทรกตัวเข้ามาภายในรัฐมีขอบเขตอยู่ ณ ที่ใด และจะอธิบายความหมายของอำนาจอธิปไตยที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างไร

GMOs: Genetically Modified Organisms จีเอ็มโอ หรือสิ่งมีชีวิตดัดแปลงพันธุกรรม คือสิ่งมีชีวิตที่เกิดจากกระบวนการใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ด้านพันธุกรรมเพื่อทำให้เกิดสิ่งมีชีวิตใหม่ซึ่งไม่สามารถเกิดขึ้นได้จากวิวัฒนาการตามธรรมชาติ # ไม่ใช่การปรับปรุงสายพันธุ์ ทนแล้ง ทนแมลง ให้ผลผลิตมาก เช่น ข้าว ข้าวโพด มะเขือเทศ ฝ้าย มันฝรั่ง ฯลฯ

ข้อถกเถียงสำคัญก็คือ อันตรายต่อสุขภาพของผู้คนที่ยังไม่ชัดเจนว่าปลอดภัยหรืออันตราย Precautionary principle อนุญาตจนกว่าจะพบอันตราย ในทางกฎหมายจะทำอย่างไร