ประวัติความเป็นมาของห้องสมุดเฉพาะและศูนย์สารสนเทศ อ.จุฑาทิพย์ จันทร์ลุน
พัฒนาการและความเป็นมาของห้องสมุดเฉพาะ และศูนย์สารสนเทศ พัฒนาการในต่างประเทศ ระยะที่ 1 พัฒนาการช่วงศตวรรษที่ 18 (ค.ศ. 1700-1799) ห้องสมุดวิจัย ห้องสมุดในหน่วยงานรัฐบาล สมาคมวิชาชีพ ห้องสมุดชนชั้นสูง ระยะที่ 2 พัฒนาการช่วงศตวรรษที่ 19 (ค.ศ. 1800-1899) ห้องสมุดในหน่วยงานรัฐบาล สมาคมวิชาชีพ ห้องสมุดเฉพาะสาขาวิชา มีการเติบโตอย่างรวดเร็วเนื่องจากการเติบโตของธุรกิจและอุตสาหกรรม
พัฒนาการและความเป็นมาของห้องสมุดเฉพาะ และศูนย์สารสนเทศ ระยะที่ 3 พัฒนาการช่วงศตวรรษที่ 20 (ค.ศ. 1900-1999) ยุคแห่งความรุ่งเรืองของห้องสมุดเฉพาะ ช่วงที่ 1 ต้นศตวรรษที่ 20 การก่อตั้งสมาคมห้องสมุดเฉพาะอเมริกัน เน้นการให้บริการสารสนเทศ มีห้องสมุดเฉพาะเกิดขึ้นเป็นจำนวนมาก ช่วงที่ 2 ช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 (ค.ศ. 1939-1945) เน้นบริการสารสนเทศที่ถูกต้องและทันสมัย ให้ความสำคัญกับการเผยแพร่สารสนเทศ โดยใช้วารสาร เป็นยุคเริ่มต้นของบริการ SDI
พัฒนาการและความเป็นมาของห้องสมุดเฉพาะ และศูนย์สารสนเทศ ระยะที่ 3 พัฒนาการช่วงศตวรรษที่ 20 (ค.ศ. 1900-1999) ยุคแห่งความรุ่งเรืองของห้องสมุดเฉพาะ ช่วงที่ 3 ช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ยุคทองแห่งการขยายตัวของสารสนเทศสาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี การขยายจำนวนของห้องสมุดเฉพาะ ซึ่งมีสาเหตุมาจาก สภาวะท่วมท้นของสารสนเทศ (Information explosion) การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ ความสำคัญของสารสนเทศต่อเศรษฐกิจ
พัฒนาการและความเป็นมาของห้องสมุดเฉพาะ และศูนย์สารสนเทศ ระยะที่ 3 พัฒนาการช่วงศตวรรษที่ 20 (ค.ศ. 1900-1999) ยุคแห่งความรุ่งเรืองของห้องสมุดเฉพาะ ช่วงที่ 4 พัฒนาการตั้งแต่ทศวรรษ 1970 เป็นต้นมา มีการเกิดขึ้นของห้องสมุดเฉพาะด้านสังคมศาสตร์
พัฒนาการและความเป็นมาของห้องสมุดเฉพาะ และศูนย์สารสนเทศ พัฒนาการของห้องสมุดเฉพาะในประเทศไทย พัฒนาจากห้องสมุดส่วนบุคคล โดยพระมหากษัตริย์เป็นผู้นำ เป็นห้องสมุดทางด้านศาสนา เช่น หอไตรสมัยสุโขทัย หอหนังสือหลวงในสมัยอยุธยา หอพระมณเฑียรธรรมในสมัยรัตนโกสินทร์ หอพระสมุด วชิรญาณ สมัยรัชกาลที่ 5
พัฒนาการและความเป็นมาของห้องสมุดเฉพาะ และศูนย์สารสนเทศ พัฒนาการของห้องสมุดเฉพาะในประเทศไทย ห้องสมุดเฉพาะแห่งแรกของหน่วยราชการคือ ห้องสมุดศูนย์พัฒนาหนังสือ กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ ห้องสมุดเฉพาะในประเทศไทยจะก่อตั้งโดยองค์กรที่มีหนังสือและสิ่งพิมพ์เฉพาะสาขาวิชา ส่วนใหญ่เป็นของราชการ
พัฒนาการและความเป็นมาของห้องสมุดเฉพาะ และศูนย์สารสนเทศ พัฒนาการของห้องสมุดเฉพาะในประเทศไทย ช่วงที่ห้องสมุดเฉพาะได้รับการพัฒนามากที่สุดคือปี 2525 ตามแผนพัฒนาฯ ทำให้มีการก่อตั้งห้องสมุดเฉพาะและศูนย์ข้อมูลเพิ่มขึ้น หน่วยงานที่เป็นที่รวมกลุ่มของบรรณารักษ์ห้องสมุดเฉพาะ เรียกว่า ชมรมห้องสมุดเฉพาะ (ชพ.) สังกัดสมาคมห้องสมุดแห่งประเทศไทย
พัฒนาการและความเป็นมาของห้องสมุดเฉพาะ และศูนย์สารสนเทศ ศูนย์สารสนเทศเกิดขึ้นหลังห้องสมุดเฉพาะ โดยเริ่มมาประมาณ 30 ปี ศูนย์สารสนเทศมีภารกิจการดำเนินงานไม่แตกต่างจากห้องสมุดเฉพาะ เน้นการวิเคราะห์ สังเคราะห์สารสนเทศ มีชื่อเรียกที่แตกต่างกันออกไป เช่น ศูนย์สารสนเทศวิจัย ศูนย์สารสนเทศองค์กร บริการสารสนเทศธุรกิจ บริการสารสนเทศ ศูนย์เอกสาร ศูนย์ข้อมูล ศูนย์ทรัพยากรสารสนเทศ ศูนย์จัดการสารสนเทศวิชาการ เป็นต้น
ห้องสมุดเฉพาะและศูนย์สารสนเทศ ในวิชา 436 285 จะให้ความหมายและขอบเขตของห้องสมุดเฉพาะและศูนย์สารสนเทศในลักษณะเดียวกัน เนื่องจากทั้ง 2 คำมีความหมายและลักษณะที่ใกล้เคียงกัน โดยดูจากบริบทในด้านการตอบสนองความต้องการของผู้ใช้บริการเป็นหลัก