รวมพลัง สร้างเสริมสุขภาพในสถานประกอบการ สมาคมพัฒนาคุณภาพสิ่งแวดล้อม รวมพลัง สร้างเสริมสุขภาพในสถานประกอบการ โดย ดร ศันสนีย์ กีรติวิริยาภรณ์ สมาคมพัฒนาคุณภาพสิ่งแวดล้อม www.adeq.or.th 10-12 มีนาคม2554 ศูนย์รวมตะวัน อ.เมือง จ.กาญจนบุรี

การสร้างเสริมสุขภาพในสถานประกอบการ เป็นการดูแลสุขภาพและคุณภาพชีวิตของพนักงานในสถานประกอบการ ด้วยการดำเนินการด้านต่างๆ เพื่อควบคุมปัจจัยหรือพฤติกรรมเสี่ยงต่อสุขภาพ อาทิ การสูบบุหรี่ การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ การเล่นการพนัน การป้องกันอุบัติเหตุจากการเดินทาง ฯลฯ นอกเหนือจากการดำเนินงานด้านอาชีวอนามัยและความปลอดภัยในการทำงาน http://www.adeq.or.th

ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อสุขภาพของคนทำงาน ปัจจัยทางด้านพันธุกรรม สิ่งแวดล้อม (ทั้งในเชิงกายภาพ ชีวภาพ และสังคม) พฤติกรรมการดำเนินชีวิต พฤติกรรมการดำเนินชีวิตมีอิทธิพลต่อสุขภาพของเรามากที่สุด http://www.adeq.or.th

ตัวอย่างพฤติกรรมเสี่ยงต่อสุขภาพ การสูบบุหรี่ การดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ การเล่นการพนัน พฤติกรรมการเดินทางที่เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ ฯลฯ

ดังนั้นจำเป็นต้องทำอย่างเป็นระบบ เป็นขั้นเป็นตอน และต่อเนื่อง... การสร้างเสริมสุขภาพด้วยการควบคุมปัจจัยและพฤติกรรมเสี่ยงต่อสุขภาพ เป็นกระบวนการ ไม่ใช่เป็นกิจกรรมที่เกิดขึ้นเฉพาะกิจ หรือเกิดขึ้นเป็นครั้งคราว ดังนั้นจำเป็นต้องทำอย่างเป็นระบบ เป็นขั้นเป็นตอน และต่อเนื่อง...

สามารถส่งผลทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงระดับต่างๆ การสร้างเสริมสุขภาพในสถานประกอบการ สามารถส่งผลทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงระดับต่างๆ คนทำงานเกิดความตระหนักในเรื่องสุขภาพมากขึ้น คนทำงานมีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม มีการปรับปรุงสภาพแวดล้อมให้เอื้อต่อการมีสุขภาพดี http://www.adeq.or.th

ปัจจัยที่เอื้อต่อความสำเร็จ เจ้าของ/ผู้บริหาร (เห็นความสำคัญ) คณะทำงาน หรือผู้รับผิดชอบงานเรื่องนี้โดยตรง (เห็นความสำคัญ มีทักษะ ความรู้และกระบวนการเรียนรู้) พนักงาน (เห็นความสำคัญ) การดำเนินงาน : เป็นระบบ เน้นสร้างการมีส่วนร่วม และต้องต่อเนื่อง มีนโยบาย เป้าหมายและตัวชี้วัด ที่ชัดเจน มีแผนปฏิบัติการ มีกิจกรรมที่หลากหลาย สามารถควบคุมปัจจัยและพฤติกรรมเสี่ยง (บุหรี่ แอลกอฮอล์ การพนัน อุบัติเหตุ ฯลฯ) ครบทุกด้าน  มีทิศทางที่สอดคล้องกัน เสริมแรงซึ่งกันและกัน

ปัจจัยที่ไม่เอื้อ ต่างคนต่างทำ ผลักดันเฉพาะในส่วนที่ตัวเองรับผิดชอบไม่บูรณาการงานอย่างจริงจัง เจ้าของ/ผู้บริหาร คณะทำงาน พนักงานให้ความสำคัญกับการสร้างเสริมสุขภาพน้อย ทำงานตามลำพัง ไม่มีภาคีเครือข่าย http://www.adeq.or.th

กระบวนการสร้างเสริมสุขภาพอย่างเป็นระบบ ในสถานประกอบการ http://www.adeq.or.th

สถานประกอบการสร้างเสริมสุขภาพ ??? (ควบคุมการสูบบุหรี่ เหล้า การพนัน ลดอุบัติเหตุ) เป็นสถานประกอบการที่มีการดำเนินงานด้านการสร้างเสริมสุขภาพด้วยการควบคุมปัจจัยเสี่ยงต่อสุขภาพต่างๆ อย่างเป็นรูปธรรมและต่อเนื่อง มีนโยบายสร้างเสริมสุขภาพ เช่น นโยบายไม่รับผู้สูบบุหรี่เข้าเป็นพนักงาน หรือมีเงื่อนไขไม่สูบบุหรี่ในที่ทำงาน มีคณะทำงานสร้างเสริมสุขภาพ มีพื้นที่ดำเนินงานทั้งหมด เป็นเขตปลอดบุหรี่ (เหล้า การพนัน) และห้ามจำหน่ายบุหรี่ (เหล้า การพนัน) จำกัดการสูบบุหรี่ให้อยู่ในพื้นที่เฉพาะ  เขตสูบบุหรี่ มีการให้ความรู้เกี่ยวกับพิษภัยของและแนวทางในการเลิกบุหรี่ เหล้า การพนัน รวมทั้งส่งเสริมการเดินทางที่เหมาะสม มีพื้นที่หรือเครื่องมือในการส่งเสริมการเลิกบุหรี่ เหล้า เช่น คลินิกเลิกบุหรี่-เหล้า มีสนามกีฬา หรือพื้นที่ออกกำลังกาย มีจำนวนพนักงานที่ติดบุหรี่-ติดเหล้าลดลง

จากนี้ไปต้องทำอะไรบ้าง ??? ขั้นตอนการพัฒนาสถานประกอบการสร้างเสริมสุขภาพ จัดตั้งคณะทำงานและสร้างทีมงาน กำหนดนโยบาย เสริมสร้าง/พัฒนาศักยภาพของคณะทำงาน สำรวจข้อมูลเกี่ยวกับสถานการณ์และพฤติกรรมการสูบบุหรี่ ดื่ม เหล้า เล่นการพนัน การเดินทางของพนักงาน จัดทำแผนปฏิบัติการสถานประกอบการสร้างเสริมสุขภาพดำเนินการตามแผนปฏิบัติการ ประเมินผล พัฒนาแผนฯ เป็นข้อเสนอโครงการเพื่อขอรับงบฯ สนับสนุน

1. กำหนดนโยบายสถานประกอบการ สร้างเสริมสุขภาพ เป็นนโยบายที่เป็นลายลักษณ์อักษร มีวิธีการจัดทำที่ให้ความสำคัญกับการมีส่วนร่วมของพนักงาน ผู้บริหารลงนาม ประกาศหรือประชาสัมพันธ์ให้ทราบอย่างทั่วถึง http://www.adeq.or.th

สาระของนโยบาย สั้นและกระทัดรัด ใช้ภาษาที่ง่ายต่อการเข้าใจ แสดงให้เห็นถึงความตั้งใจและจุดมุ่งมั่นในการสร้างเสริมสุขภาพ กำหนดจุดมุ่งหมาย (และสรุปให้เห็นว่าจะมุ่งสู่จุดมุ่งหมายอย่างไร) แสดงความต้องการที่จะทำให้เกิดการปรับปรุงเปลี่ยนแปลง อธิบายที่มาหรือเหตุผลที่จะต้องมีนโยบาย มีรายชื่อคณะทำงาน ฯลฯ

2. จัดตั้งคณะทำงานและสร้างทีมงาน คณะทำงาน มีบทบาทสำคัญที่จะทำให้การดำเนินงานด้านการสร้างเสริมสุขภาพของสถานประกอบการเกิดขึ้นอย่างเป็นระบบ เป็นขั้นเป็นตอน และมีความต่อเนื่อง โดยการจัดตั้งคณะทำงานสามารถทำได้โดยการ แต่งตั้ง ให้แต่ละฝ่าย/แผนกคัดเลือกส่งตัวแทน เปิดรับสมัคร อย่าลืม! ประกาศรายชื่อคณะทำงาน/บทบาทและหน้าที่ ให้บุคลากรในหน่วยงานรับทราบทั่วกัน

คุณสมบัติของผู้ที่จะเข้ามาเป็นคณะทำงาน มาด้วยความเต็มใจและเห็นความสำคัญและความจำเป็นในการควบคุมปัจจัยและพฤติกรรม เสี่ยงในที่ทำงาน มีความสามารถทางจิตวิทยา ทักษะการสื่อสารและมนุษย์สัมพันธ์ (เนื่องจากการควบคุม พฤติกรรมเสี่ยงต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกฝ่าย คณะทำงานจะต้องสามารถประสานและ สร้างการมีส่วนร่วมของทุกคนและทุกฝ่ายในองค์กรให้เกิดขึ้นให้ได้ เป็นแกนนำจากฝ่ายต่างๆ จำนวนคณะทำงานขึ้นอยู่กับจำนวนพนักงานหรือฝ่าย

บทบาทคณะทำงาน จัดทำนโยบายเสนอผู้บริหาร กำหนดเป้าหมาย จัดทำแผนปฏิบัติการสร้างเสริมสุขภาพของหน่วยงาน ประสานงาน ดำเนินงานให้บรรลุเป้าหมายที่กำหนด ประเมินผลการดำเนินงานเทียบกับตัวชี้วัด และรายงานผล

3. พัฒนาศักยภาพของคณะทำงาน/ทีมงาน เข้าร่วมกิจกรรมค่ายฝึกอบรม “กระบวนการพัฒนาสถานประกอบการสร้างเสริมสุขภาพ” ที่ศูนย์รวมตะวัน สมาคมพัฒนาคุณภาพสิ่งแวดล้อม เข้าร่วมกิจกรรมสัมมนาด้านการสร้างเสริมสุขภาพในสถานประกอบการ ศึกษาจากคู่มือการดำเนินงาน ขอคำปรึกษาเกี่ยวกับการทำแผนปฏิบัติการสถานประกอบการสร้างเสริมสุขภาพ และข้อเสนอโครงการฯเพื่อของบประมาณสนับสนุน

4. สำรวจสถานการณ์และพฤติกรรมเสี่ยงต่อสุขภาพ ของพนักงานในสถานประกอบการ เพื่อประเมินระดับความรุนแรงของปัญหาและเป็นการหาแนวทางโดยผลจากการสำรวจจะทำให้สถานประกอบการรู้ถึง สถานการณ์เกี่ยวกับพฤติกรรมเสี่ยงต่อสุขภาพของพนักงาน เช่น การสูบบุหรี่ : จำนวนคนที่สูบ เพศ ระดับการศึกษาความถี่ของการสูบ ความต้องการเลิกบุหรี่ ฯลฯ ความคิดเห็นและข้อเสนอแนะของพนักงานต่อการควบคุมปัจจัยเสี่ยงต่างๆ แนวทางในการดำเนินงาน ที่เน้นการมีส่วนร่วม และลดความขัดแย้ง http://www.adeq.or.th

แนวทางการสำรวจข้อมูลสุขภาพ กำหนดขอบเขตและขั้นตอนการเก็บข้อมูล จัดทำแบบสอบถามสำรวจพฤติกรรมและทัศนคติความคิดเห็นเกี่ยวกับการสูบบุหรี่/ดื่มเหล้า/เล่นการพนัน/การเดินทางของพนักงาน (สามารถ Down Load จาก Website โครงการฯwww.healthyenterprise.org ทำการสำรวจข้อมูล ให้มีความกระจายตัวของกลุ่มตัวอย่าง วิเคราะห์ข้อมูล: หาแนวทางในการจัดการ กำหนดเป้าหมาย นำมาใช้เป็นแนวทางในการจัดทำแผนปฏิบัติการฯ อย่าลืม! ประชาสัมพันธ์ข้อมูลที่ได้จากการสำรวจให้ทุกคนทราบด้วย

แบบสำรวจ จำนวน 4 ชุด ดังนี้ แบบสำรวจพฤติกรรมและสถานการณ์การสูบบุหรี่ในสถานประกอบการ แบบสำรวจพฤติกรรมและสถานการณ์การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของพนักงาน แบบสำรวจพฤติกรรมเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุจากการเดินทางของพนักงาน แบบสำรวจพฤติกรรมการและสถานการณ์การเล่นพนันของพนักงาน Download ที่ http://www.healthyehterprise.org

5. จัดทำแผนปฏิบัติการสร้างเสริมสุขภาพ (แผนฯควบคุมการสูบบุหรี่ เหล้า การพนัน และลดอุบัติเหตุ)

6. ดำเนินการตามแผนปฏิบัติการ ประชาสัมพันธ์การดำเนินการ รายงานความก้าวหน้าเป็นระยะๆ ทำกิจกรรมตามที่กำหนดไว้ในแผนปฏิบัติการ จัดสภาพแวดล้อม เช่น กำหนดเขตปลอดบุหรี่/เขตสูบบุหรี่ ให้ความรู้แก่พนักงาน เพื่อสร้างความตระหนัก จัดกิจกรรมต่างๆ เพื่อสนับสนุนการเลิกพฤติกรรมเสี่ยง

7. ประเมินผลการดำเนินงานตามตัวชี้วัด และปรับปรุงแก้ไข ตรวจสอบการดำเนินงาน จัดประชุมคณะทำงาน เพื่อติดตามความก้าวหน้า จัดแสดงความก้าวหน้าของการดำเนินงานด้วยกราฟ ตารางรูปภาพหรือวิธีการ อื่นๆ ปรับปรุงแนวทางการดำเนินงาน รักษามาตรฐาน ทำการสำรวจ เพื่อตรวจสอบการดำเนินงานอย่างต่อเนื่อง ขอคำแนะนำจากหน่วยงานอื่นๆ ที่ดำเนินงานด้านการสร้างเสริมสุขภาพ

Time Line การปฏิบัติงานของสถานประกอบการ สถานประกอบการส่งข้อเสนอโครงการ สพส. จัดกิจกรรมสนับสนุนการปฏิบัติการสร้างเสริมสุขภาพของสถานประกอบการ สถานประกอบการส่งรายงานการดำเนินงาน สพส. แจ้งผลการพิจารณาโครงการ คณะทำงานเข้ารับการอบรม เดือน1 เดือน2 เดือน3 เดือน4 เดือน5 เดือน6 เดือน7 เดือน8 เดือน9 เดือน10 มีค. เมย. พค. มิย. กค. สค. กย. ตค. พย. ธค. คณะทำงานสำรวจสถานการณ์และพฤติกรรมเสี่ยงในสถานประกอบการ คณะทำงานสำรวจประเมินการเปลี่ยนแปลง ตามตัวชี้วัด คณะกรรมการพิจารณาให้การสนับสนุน สถานประกอบการดำเนินงานตามข้อเสนอโครงการและแผนปฏิบัติการ - ประกาศเจตนารมณ์ - จัดตั้งคณะทำงาน - คณะทำงานจัดประชุมทำแผนปฏิบัติการฯและจัดทำข้อเสนอโครงการเพื่อขอรับการสนับสนุนงบประมาณจาก สสส. - ขอความเห็นชอบจากผู้บริหาร

(HPE Standard) สถานประกอบการสร้างเสริมสุขภาพระดับพื้นฐาน มีการสร้างเสริมสุขภาพด้วยการควบคุมปัจจัยเสี่ยงอย่างน้อย 1 ประเด็น โดยต้องมีการควบคุมการสูบบุหรี่ในที่ทำงาน เป็นประเด็นหลัก และอาจทำการควบคุมปัจจัยเสี่ยงด้านอื่นๆ (ได้แก่ เหล้า การพนัน และอุบัติเหตุ อย่างใดอย่างหนึ่ง) พร้อมกันไปด้วย http://www.adeq.or.th

การดำเนินงานของ HPE Standard มีการสร้างเสริมสุขภาพของพนักงานด้วยการดำเนินการ ดังนี้ มีนโยบายด้านการสร้างเสริมสุขภาพเป็นลายลักษณ์อักษร มีคณะทำงานด้านการสร้างเสริมสุขภาพ ไม่มีการจำหน่ายสินค้าที่เป็นบ่อนทำลายสุขภาพทุกชนิด มีการจัดสภาพแวดล้อมเพื่อควบคุมปัจจัยและพฤติกรรมเสี่ยงต่อสุขภาพ และ/หรือมีการจัดทำกิจกรรมสร้างเสริมสุขภาพ อย่างหนึ่งอย่างใด ดังต่อไปนี้ จัดระบบสื่อสารให้ความรู้เกี่ยวกับการสร้างเสริมสุขภาพ หรือสร้างความตระหนักให้เกิดขึ้นแก่พนักงาน มีระบบสนับสนุนพนักงานให้ลด ละเลิก ห่างไกลจากปัจจัยเสี่ยง โครงการให้การสนับสนุนทางเทคนิคและสื่อรณรงค์

การดำเนินงานของ HPE Standard (กรณีเลือกทำเรื่องบุหรี่เรื่องเดียว) มีการสร้างเสริมสุขภาพของพนักงานด้วยการดำเนินการ ดังนี้ มีนโยบายควบคุมการสูบบุหรี่ในที่ทำงาน เป็นลายลักษณ์อักษร มีคณะทำงานสร้างเสริมสุขภาพ ไม่มีการจำหน่ายบุหรี่ในสถานประกอบการ มีการจัดสภาพแวดล้อมให้ปลอดบุหรี่ตามกฎหมาย หรือมีการจัดทำกิจกรรมควบคุมการสูบบุหรี่ อย่างหนึ่งอย่างใด ดังต่อไปนี้ มีระบบสื่อสารให้ความรู้แก่พนักงาน มีระบบสนับสนุนพนักงานให้ลด ละเลิก บุหรี่

(HPE Premium) สถานประกอบการสร้างเสริมสุขภาพระดับก้าวหน้า มีการสร้างเสริมสุขภาพด้วยการควบคุมปัจจัยเสี่ยงอย่างน้อย 2 ประเด็น โดยต้องมีการควบคุมการสูบบุหรี่ในที่ทำงาน เป็นประเด็นหลัก และมีการควบคุมปัจจัยเสี่ยงด้านอื่นๆ (ได้แก่ เหล้า การพนัน และอุบัติเหตุ อย่างใดอย่างหนึ่ง) พร้อมกันไปด้วย

การดำเนินงานของ HPE Premium มีการสร้างเสริมสุขภาพของพนักงานด้วยการดำเนินการ ดังนี้ มีนโยบายด้านการสร้างเสริมสุขภาพเป็นลายลักษณ์อักษร มีคณะทำงานด้านการสร้างเสริมสุขภาพ มีแผนปฏิบัติการสร้างเสริมสุขภาพของหน่วยงาน โดยมีกิจกรรมดังต่อไปนี้ มีการจัดสภาพแวดล้อมเพื่อควบคุมปัจจัยและพฤติกรรมเสี่ยงฯ มีระบบสื่อสารให้ความรู้เกี่ยวกับการสร้างเสริมสุขภาพ มีระบบสนับสนุนพนักงานให้ลด ละเลิก ห่างไกลจากปัจจัยเสี่ยง มีการดำเนินงานตามแผนปฏิบัติการ มีการประเมินผล ไม่มีการจำหน่ายสินค้าที่เป็นบ่อนทำลายสุขภาพทุกชนิด ดำเนินการอย่างเป็นระบบ โดยโครงการสนับสนุนทางด้านเทคนิคและสื่อ สามารถเขียนข้อเสนอโครงการของบฯ สนับสนุน

การสนับสนุนจากโครงการ

1. จัดค่ายฝึกอบรม “กระบวนการขับเคลื่อนสถานประกอบการปลอดบุหรี่”ให้คณะทำงานของสถานประกอบการ จำนวน 5 รุ่น รวม 250 คน สร้างความตระหนัก

รู้จักวิธีการและเครื่องมือในการขับเคลื่อนสถานประกอบการปลอดบุหรี่

2. จัดกิจกรรมสัมมนาในประเด็นที่เป็นประโยชน์

3. จัดกิจกรรมรณรงค์สัญจรในสถานประกอบการที่มีการดำเนินงานอย่างเป็นระบบ จัดกิจกรรมรณรงค์สัญจร จำนวน 10 ครั้ง

4. สนับสนุนสื่อรณรงค์ภาวะปลอดบุหรี่ในสถานประกอบการ ที่สื่อความหมายโดยตรงถึงพนักงานในสถานประกอบการ

โปสเตอร์เกี่ยวกับการสร้างเสริมสุขภาพ

Health Promotion Conner

Health Promotion Enterprise Banner

5. เจ้าหน้าที่โครงการให้คำปรึกษาอย่างใกล้ชิด

5. มีพี่เลี้ยงให้คำปรึกษาด้านการดำเนินงาน

โครงการสถานศึกษาดีเด่นด้านพลังงาน สวัสดี