เรื่อง การบอกตำแหน่งของวัตถุท้องฟ้า จัดทำโดย กลุ่ม 5 รายงาน วิชา วิทยาศาสตร์ เรื่อง การบอกตำแหน่งของวัตถุท้องฟ้า จัดทำโดย กลุ่ม 5 นาย จำรัส จูพงเศรษฐ ม.6/4 เลขที่ 2 นาย พรพงศ์ บุตรน้อย ม.6/4 เลขที่ 5 นาย สหยศ นวธงไชย ม.6/4 เลขที่ 6

การบอกตำแหน่งของวัตถุท้องฟ้า

การบอกตำแหน่งของวัตถุท้องฟ้า คำว่า " วัตถุท้องฟ้า “ ในวิชาดาราศาสตร์หมายถึงทุกสิ่งทุกอย่างที่อยู่บนท้องฟ้าซึ่งเราสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่าและ มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า เช่น ดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ ดวงดาวต่าง ๆ ทั้งดาวฤกษ์ ดาวเคราะห์ รวมทั้งดาวเทียมยานอวกาศและหอวิจัย ลอยฟ้า เป็นต้น ในทางดาราศาสตร์การบอกตำแหน่งของวัตถุท้องฟ้าสามารถบอกได้หลายระบบแต่ระบบที่นิยมใช้กัน มากคือ ระบบเส้นขอบฟ้า

(The Horizontal System)ซึ่งเป็นระบบที่ยึดผู้สังเกตเป็นหลักโดยมีรายละเอียด ดังนี้ รูป 9 ทรงกลมท้องฟ้า

1. ทรงกลมท้องฟ้า(Celestial Sphere) มีลักษณะคล้ายทรงกลมกลวงในขณะที่นักเรียนยืนอยู่ในที่โล่ง ๆ แล้วแหงนมอง ดูท้องฟ้าหันไปรอบๆตัวจะเห็นท้องฟ้าเป็นรูปครึ่งวงกลมเหมือนฝาชีครอบตัวเราอยู่โดยมีตัวเราเป็นจุดศูนย์กลางของทรงกลม 2. เส้นขอบฟ้า(Horizon) หมายถึง เส้นที่ลากตามแนวขอบของครึ่งวงกลม 3. จุดเหนือศีรษะ(Zenith) หมายถึง จุดที่อยู่บนทรงกลมท้องฟ้าเหนือศีรษะของผู้สังเกต 4. เส้นดิ่ง(Verticalline) หมายถึง เส้นที่ลากจากจุดเหนือศีรษะไปตามทรงกลมท้องฟ้าไปจนตัดและตั้งฉากกับเส้นขอบฟ้า เส้นขอบฟ้าและจุดเหนือศีรษะถูกกำหนดขึ้นโดยอาศัยผู้สังเกตเป็นหลัก ดังนั้นเส้นขอบฟ้าและจุดเหนือศีรษะอาจจะเปลี่ยนแปลง ไปเพราะผู้สังเกตเปลี่ยนตำแหน่งไปจากตำแหน่งเดิมมาก ๆ เช่น ผู้สังเกตที่ กรุงเทพมหานคร กับผู้สังเกตที่เชียงใหม่ เป็นต้น แต่ถ้าผู้สังเกต เปลี่ยนตำแหน่งไปเล็กน้อย จุดเหนือศีรษะและเส้นขอบฟ้าก็ยังคงเดิมอยู่ ในการบอกตำแหน่งของวัตถุท้องฟ้าโดยใช้ระบบเส้นขอบฟ้าเป็นหลักนั้นบอกเป็นค่ามุมเงยและมุมอาซีมุท ดังนี้

รูป 11 การวัดมุมเงยของวัตถุท้องฟ้า 1. มุมเงย(Angleofelevation)คือ มุมที่ใช้บอกความสูงของวัตถุท้องฟ้าเป็นมุมที่เกิดจากเส้น ตรงที่ลากจากผู้สังเกตไปยัง วัตถุนั้นบนท้องฟ้ากับเส้นตรงที่ลากจากผู้สังเกตไปยังจุดตัดระหว่างเส้นขอบฟ้า กับเส้นดิ่งที่ลากผ่านวัตถุท้องฟ้านั้น ดังรูป รูป 11 การวัดมุมเงยของวัตถุท้องฟ้า

                  ค่ามุมเงยของวัตถุท้องฟ้ามีค่าอยู่ระหว่าง 0-90o ถ้ามุมเงยมีค่าเป็น 0o แสดงว่าวัตถุท้องฟ้า ปรากฎอยู่บนเส้นขอบฟ้าพอดี และถ้ามุมเงยมีค่าเท่ากับ 90o แสดงว่าวัตถุท้องฟ้าอยู่บนศีรษะผู้สังเกตพอดี ค่ามุมเงยของวัตถุท้องฟ้าจะเปลี่ยนไปเมื่อผู้สังเกตเปลี่ยน ตำแหน่งไป วัตถุท้องฟ้าที่มีค่ามุมเงยเท่ากันจะปรากฎอยู่บนตำแหน่งที่แตกต่างกันได้ ดังนั้นเมื่อบอกค่ามุมเงยของวัตถุท้องฟ้าเพียงอย่าง เดียวจะไม่สามารถบอกตำแหน่งของวัตถุได้แน่นอนจึงต้องบอกทิศของวัตถุท้องฟ้าด้วย