ทางเลือกในการควบคุมยุงพาหะนำโรค นายบุญเสริม อ่วมอ่อง สำนักโรคติดต่อนำโดยแมลง กรมควบคุมโรค

วัตถุประสงค์ของการควบคุมยุงพาหะนำโรค ลดประชากรพาหะ ลดอายุขัยพาหะ ลดการสัมผัสระหว่างยุงพาหะกับคน ลดการแพร่เชื้อโรค

การควบคุมยุงพาหะนำโรค ป้องกันตนเอง ใช้มุ้ง ติดมุ้งลวด สวมเสื้อผ้า ยาจุด - ทากันยุง ควบคุมตัวยุง พ่นฝาบ้าน ชุบมุ้ง หมอกควัน ULV Adult Egg Pupae Larvae ควบคุมระยะที่อยู่ในน้ำ ลดแหล่งเพาะพันธุ์ กับดัก สารเคมี ตัวห้ำ - ตัวเบียน

วิธีการควบคุมยุงพาหะนำโรค การลดแหล่งเพาะพันธุ์ (Breeding place reduction) การปรับปรุงสิ่งแวดล้อม (Environmental control) การใช้สิ่งมีชีวิตควบคุม (Biological control) การป้องกันตนเอง (Personal protection) การใช้สารเคมี (Chemical control)

การใช้สารเคมีควบคุมยุงพาหะนำโรค

การใช้สารเคมี สารเคมีควบคุมลูกน้ำยุง สารเคมีควบคุมยุงตัวเต็มวัย ฆ่าลูกน้ำยุง ยับยั้งการเจริญเติบโตลูกน้ำยุง สารเคมีควบคุมยุงตัวเต็มวัย สารเคมีฆ่ายุง สารเคมีไล่ยุง

เทมีฟอส (Temephos) ออกฤทธิ์กำจัดแมลงหลายชนิด ลูกน้ำยุงได้รับโดยการกินและซึมผ่านเข้าผิวหนัง มีผลต่อลูกน้ำยุงโดยทำลายระบบประสาท มีฤทธิ์ตกค้างค่อนข้างยาวนาน

Affects on Nerves

Bacillus thuringiensis israelensis- Bti ค่อนข้างเฉพาะเจาะจงกับลูกน้ำยุง มีประสิทธิภาพดีกับลูกน้ำยุงระยะต้น ๆ หลายชนิด ลูกน้ำยุงต้องกินจึงจะทำให้เกิดพิษ มีผลต่อลูกน้ำยุงโดยทำลายกระเพาะอาหาร มีฤทธิ์ตกค้างค่อนข้างสั้น สภาพที่มีพืชน้ำและอินทรีย์วัตถุมากประสิทธิภาพจะต่ำลง

สารยับยั้งการเจริญเติบโต (Insect Growth Regulators) Juvenile hormone mimics Chitin Synthesis Inhibitors (CSI)

Juvenile hormone mimics สารยับยั้งการเจริญเติบโต Juvenile hormone mimics Pyriproxyfen ทำให้ลูกน้ำยุง ไม่สามารถเจริญ ไปเป็นดักแด้ได้

Juvenile hormone mimics สารยับยั้งการเจริญเติบโต Juvenile hormone mimics Methoprene ทำให้ลูกน้ำยุง ไม่สามารถเจริญ ไปเป็นดักแด้หรือตัวเต็มวัยได้

Hormones control insect metamorphosis Egg Larval stages Pupa Adult

What keeps the larva molting Hormones control insect metamorphosis Egg Larval stages Pupa Adult What keeps the larva molting to another larva?

What keeps the larva molting Hormones control insect metamorphosis Egg Larval stages Pupa Adult What keeps the larva molting to another larva? A high level of the “juvenile hormone”

Hormones control insect metamorphosis Juvenile Hormone Level feeding feeding feeding Egg Larval 1 L2 L3 Pupa Adult

Chitin Synthesis Inhibitors (CSI) สารยับยั้งการเจริญเติบโต Chitin Synthesis Inhibitors (CSI) Diflubenzuron ยับยั้งการสร้างผนังลำตัว ทำให้ลูกน้ำไม่สามารถลอกคราบได้

Chitin Synthesis Inhibitors (CSI) สารยับยั้งการเจริญเติบโต Chitin Synthesis Inhibitors (CSI) Novaluron ยับยั้งการสร้างผนังลำตัว ทำให้ลูกน้ำไม่สามารถลอกคราบได้

การออกฤทธิ์ของสารยับยั้งการสร้างคราบ

เครื่องพ่นฝอยละเอียด (ULV Spraying) หลักการทำงาน เครื่องกลจะทำการอัดอากาศเข้าสู่ท่อโดยระบบพัดลมหรือโรตารีผ่านท่อด้วยแรงดันสูง อากาศที่ผ่านท่อด้วยแรงดันสูงจะกระทบหยดสารเคมีที่ควบคุมการไหลแล้วแตกตัวออกมาเป็นละอองเล็ก ๆ

เครื่องพ่นหมอกควัน หลักการทำงาน เกิดการเผาไหม้น้ำมันที่ห้องเผาไหม้ อากาศร้อนที่เกิดจากการเผาไหม้จะถูกขับออกมาปลายท่อ สารเคมีผสมน้ำมันที่ปล่อยออกมาบริเวณปลายท่อจะถูกเผาไหม้กลายเป็นควัน

สารไล่แมลง (Insect Repellent) สารกำจัดแมลงไอระเหย (Insecticide vaporizers) สารสังเคราะห์ไล่ยุง DEET (Diethyltoluamide) สารไล่ยุงจากพืช Citronella oil ยาจุดกันยุง

ข้อพิจารณาในการเลือกใช้การควบคุมพาหะนำโรค หลายวิธีการร่วมกัน ไม่เป็นวิธีการที่ก่อให้เกิดผลกระทบทางลบต่อกัน ไม่ควรเป็นวิธีการซ้ำซ้อน พิจารณาเวลา สถานที่ และวิธีดำเนินการ

ขอบคุณครับ