บุคลิกภาพและตัวตนทางสังคม Personality & Social Self รองศาสตราจารย์แสงสุรีย์ สำอางค์กูล

ความเบื้องต้น สรุปภาพรวมบุคลิกภาพ บทนี้จะให้ความรู้ความเข้าใจความสัมพันธ์ ระหว่างบุคลิกภาพ (personality) + สถานการณ์ พฤติกรรมสังคม (=social beh.) หรือ พฤติกรรมเฉพาะอย่าง (specific behavior) สรุปภาพรวมบุคลิกภาพ Personality (บุคลิกภาพ) ---->Types (แบบ/ ชนิด) ---->Traits (ลักษณะคงที่ ซึ่งจัดเข้าเป็น กลุ่ม/กองไว้ด้วยกัน ---> Behaviors (พฤติกรรม ภายนอก /ที่แสดงออกอย่างชัดเจน) Personality

Personality บุคลิกภาพ (Personality)--->ชนิดบุคลิกภาพ (types =ใช้หลักสถิติแบบวิเคราะห์ องค์ประกอบ ช่วยแบ่งแยกเป็นชนิดอย่าง ชัดเจน) ---> บุคลิกลักษณะ/จิตลักษณะ/ อุปนิสัย (จัดเป็นกลุ่ม) กล่าวคือ trait ที่เกี่ยวข้อง กันเมื่อได้นํามาจัดเข้าเป็นกลุ่มหนึ่งๆ แล้ว ก็จะ กลายเป็น แบบบุคลิกภาพ = type) ---> พฤติกรรม (behavior = specific behavior) อย่าลืมเด็ดขาดว่า พฤติกรรม (ภายนอก) ต้อง สามารถบรรยายเป็นแบบ เน้นที่นี่ เดี๋ยวนี้ (here and now) here and now

ตัวอย่าง....เช่น เช่น บุคลิก/จิตลักษณะพื้นฐาน 5 ด้าน ที่เรียกว่า The Big Five Type = ด้านเปิดตัว / แสดงตัว (สูง) (Extroversion) = พูดมาก + ว่องไว + กล้า แสดงออก (เหมาะสม) + มีพลัง + ชอบเข้าสังคม (traits กลุ่มหนึ่ง) Type = ด้านเห็นพ้องด้วย (สูง) (Agreeableness) = เห็นใจผู้อื่น + เมตตากรุณา + ซาบซึ้ง + ให้ความ รัก +ใจอ่อนโยน (traits กลุ่มหนึ่ง) Type = มโนธรรม (สูง) (Conscientiousness) = ประมวลสรุปเก่ง + ละเอียด + ช่างวางแผน + มี ประสิทธิภาพ (traits กลุ่มหนึ่ง) ฯลฯ (ที่เหลือโปรดทบทวนด้วยตนเองในตํารา + เอกสาร) The Big Five

การวัดผลบุคลิก / จิตลักษณะ: วัดโดยใช้เครื่องมือวัด / สํารวจบุคลิกภาพที่มี ความเที่ยงตรง (สูง) + ความเชื่อมั่น (สูง) เช่น แบบสํารวจ MBTI, MMPI, MPI เป็นต้น MBTI MMPI MPI

ทฤษฎีการเรียนรู้ทางสังคมกับการแสดงพฤติกรรมของบุคคล = บุคคลแสดง beh.แตกต่างกันออกไป เพราะ เรียนรู้มาไม่เหมือนกัน beh.ไม่จําเป็นต้องแสดงออกมาเหมือนเดิม คําถามที่น่าสนใจของนักทฤษฎีการเรียนรู้ทาง สังคม มี 3 ข้อ ดังนี้ (1) เราไม่สามารถมองเห็น beh. ที่เป็นผลมา จาก trait ภายใน แต่ beh. เป็นผลมาจากปัจจัย สิ่งแวดล้อม (2) ความแตกต่างระหว่างบุคคลไม่จําเป็นต้องมี ความมั่นคง อยู่เสมอ บุคคลสามารถเรียนรู้ที่จะ แสดง beh. ในแนวทางที่ใหม่ๆ ได้ beh.

ทฤษฎีการเรียนรู้ทางสังคมกับการแสดงพฤติกรรมของบุคคล (ต่อ) สไนเดอร์ กล่าวว่า บางคนแสดงพฤติกรรม ภายนอกสอดคล้องกับบุคลิกลักษณะของตน (จริงใจ) มากกว่าบางคน (3) บุคคลไม่ได้ถูกบังคับให้แสดง behavior ออกมาให้สอดคล้องกับสถานการณ์ แต่ สิ่งแวดล้อมที่แตกต่างกันต่างหาก ที่มักจะเร้าให้ บุคคลแสดงออกมาแตกต่าง กัน beh.อาจจะมีความมั่นคงตลอดเวลา ใน สถานการณ์หนึ่งโดยเฉพาะ เพราะสิ่งแวดล้อม นั้นมีปัจจัยอันเดิม สไนเดอร์.

ทฤษฎีการเรียนรู้ทางสังคมกับการแสดงพฤติกรรมของบุคคล (ต่อ) เช่น บุคคลหนึ่งอาจแสดงความเขินอายในระดับ ต่างกันไปตามลักษณะสถานการณ์ เขาอาจมักจะเขินอายมาก กับบุคคลที่เพิ่งได้ รู้จัก ดังนั้น ในหลายสถานการณ์ คนเราจึงไม่ จําเป็นต้องแสดงออกมาเป็นประจําใน สถานการณ์เดิม ๆ ความเขินอาย

ทฤษฎีการเรียนรู้ทางสังคมกับการแสดงพฤติกรรมของบุคคล (ต่อ) สรุปได้ว่า บุคลิกลักษณะ (traits) ต่างๆ ไม่ใช่ตัว พยากรณ์ที่ดีของ beh. (ที่เป็นหน่วยเล็กที่สุด) ... กล่าวได้อีกนัยหนึ่งว่า พฤติกรรมเดี่ยวๆที่ แสดงออกมาก็ไม่ใช่ตัวพยากรณ์ที่ดีของ บุคลิกลักษณะ (traits) เฉกเช่นเดียวกัน (มีต่อ) สรุปได้ว่า

ทฤษฎีการเรียนรู้ทางสังคมกับการแสดงพฤติกรรมของบุคคล (ต่อ) เช่น ผลวิจัยพบว่า การอนุมานว่าบุคคลนั้น ๆ มี มโนธรรม (trait)... สูงหรือไม่ ในกลุ่มนักศึกษา ป.ตรีเราไม่อาจพิจารณาได้ตรงที่การแต่งกาย สุภาพเรียบร้อย แต่การมีมโนธรรมสูงดังกล่าว พิจารณาได้ตรงที่การตรงต่อเวลา + การเอาใจ ใส่รับผิดชอบงานที่ได้รับ (แสงสุรีย์ สําอางค์กูล และนพนธ์ สัมมา, 2542) การศึกษา trait กับสถานการณ์ควบคู่กัน… ผลการวิจัยในระยะหลัง พบว่า…beh. ถูก กําหนดโดยอิทธิพลร่วมกันระหว่าง บุคลิกลักษณะ + สถานการณ์หลายตัวหลาย ชนิด (Lewin, 1935, 1936, 1977, 1985) เช่น ผลวิจัยพบว่า

เราสามารถเปลี่ยนแปลงบุคลิกภาพของบุคคลได้หรือ? มีบางแง่มุมของบุคลิกภาพเท่านั้น และมี หลายแนวทาง/เทคนิควิธีการที่จะทำได้ ค่ะ ทางพระพุทธศาสนา มีจุดเน้นไว้ด้วยว่า คน เป็นผู้ที่สอนได้ เปลี่ยนแปลงไปสู่ทางที่เจริญ งอกงามเติบโตได้ ถ้ายังมีสติ และ ปัญญาอยู่ รวมทั้งหลงติดยึดกับอวิชชา และมีคติง่ายๆ ที่ว่า “ไม้อ่อนดัดง่าย ไม้แก่ดัดยาก” ด้วย ทางจิตวิทยาสังคม ก็มีหลักวิชาที่พิสูจน์ไว้ หลายแนวคิด /หลักการ ค่ะ

คิดดีได้ดี คิดร้ายได้ร้าย ดังนั้น จงฝึกคิดดี-รู้สึกดี-ทำดี จนเป็นนิสัยส่วนตัว แล้วจะสุขตลอดไป นะจ๊ะ

ขอให้ทุกคนโชคดีในการสอบ....ค่ะ รองศาสตราจารย์แสงสุรีย์ สำอางค์กูล ขอบคุณค่ะ ขอให้ทุกคนโชคดีในการสอบ....ค่ะ รองศาสตราจารย์แสงสุรีย์ สำอางค์กูล