พัฒนาการเด็กปฐมวัย ของประเทศไทย นายแพทย์พนิต โล่เสถียรกิจ ศูนย์อนามัยที่ 3 ชลบุรี นางจินตนา พัฒนพงศ์ธร สำนักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย

ชุดโครงการวิจัย สถานการณ์พัฒนาการเด็กปฐมวัยในปัจจุบัน และการพยากรณ์ผลกระทบในอนาคต ปัจจัยที่มีผลต่อพัฒนาการเด็กปฐมวัยไทย พฤติกรรมการเลี้ยงดูเด็กปฐมวัยของครอบครัวไทย การมีส่วนร่วมชุมชน ท้องถิ่นต่อการพัฒนาการ เด็กปฐมวัยไทย คุณภาพบริการและการเข้าถึงบริการต่อพัฒนาการ

ปัจจัยที่มีผลต่อพัฒนาการเด็กปฐมวัยไทย นายแพทย์พนิต โล่เสถียรกิจ ศูนย์อนามัยที่ 3 ชลบุรี

ความสำคัญของปัญหา ในประกำลังพัฒนาเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี มากกว่า 200 ล้านคนทั่วโลก มีพัฒนาการต่ำกว่าวัย การสำรวจภาวะสุขภาพโดยการตรวจร่างกาย ครั้งที่ 2 (2539 – 2540) - พัฒนาการช้ากว่าวัย ร้อยละ 20.1 การสำรวจพัฒนาการเด็ก 1-5 ปี ของกรมอนามัย ในปี 2550 ด้วย DENVER II - ภาพรวมของเด็กทุกกลุ่มอายุมีพัฒนาการรวมทุกด้านปกติ ร้อยละ 66.7 การสำรวจภาวะสุขภาพโดยการตรวจร่างกาย ครั้งที่ 4 (2551 – 2552) - พัฒนาการการทรงตัวและการเคลื่อนไหวสมอายุ ร้อยละ 90 - ด้านสติปัญญาหรือทักษะความพร้อมในการเรียน มีพัฒนาการสมวัย ร้อยละ 74

วัตถุประสงค์การวิจัย เพื่อศึกษาปัจจัยของแม่ที่มีผลต่อพัฒนาการของเด็ก เพื่อศึกษาปัจจัยของเด็กที่มีผลต่อพัฒนาการ เพื่อศึกษาปัจจัยแวดล้อมที่มีผลต่อพัฒนาการของ เด็ก

กรอบแนวคิดในการศึกษา ปัจจัยด้านแม่ ลักษณะทางประชากร พฤติกรรมการดูแลสุขภาพระหว่างตั้งครรภ์ ภาวะสุขภาพ ภาวะโภชนาการ ปัจจัยด้านเด็ก ภาวะสุขภาพของเด็กแรกเกิด ,หลังคลอด การเจ็บป่วยของเด็ก ภาวะโภชนาการ ปัจจัยแวดล้อม ลักษณะทางประชากรของผู้ดูแลเด็ก ที่อยู่อาศัย การเลี้ยงดูเด็ก พฤติกรรมการดูแลสุขภาพระหว่างตั้งครรภ์ การฝากครรภ์เร็ว ฝากครรภ์ครบ 5 ครั้ง น้ำหนักตัว เส้นทางลูกรัก การได้กินยา 3 ตัว กินเหล้า สูบบุหรี่ ภาวะสุขภาพ ภาวะแทรกซ้อนระหว่างตั้งครรภ์ , คลอด โรคประจำตัว พัฒนาการเด็ก

นิยามศัพท์ “พัฒนาการ” การเปลี่ยนแปลงความสามารถในการทำหน้าที่ (Function) และวุฒิภาวะ (maturation) ของอวัยวะระบบต่าง ๆ พฤติกรรมต่าง ๆ ที่แสดงถึงความก้าวหน้าตามลำดับทั้ง 4 ด้าน คือ - ด้านกล้ามเนื้อมัดใหญ่ - ด้านภาษา - ด้านกล้ามเนื้อมัดเล็ก - ด้านสังคม และการช่วยเหลือตัวเอง

นิยามศัพท์ การแปลผลระดับพัฒนาการ โดยรวม (Denver II) ปกติ (Normal) เด็กที่ทำการประเมินพัฒนาการเด็กโดยไม่มีข้อทดสอบ “ล่าช้า” และ / หรือ มีข้อทดสอบ “ควรระวัง” เพียง 1 ข้อเท่านั้น สงสัย (Suspect) เด็กที่ทำการประเมินพัฒนาการเด็กมีข้อทดสอบ “ควรระวัง 2 ข้อขึ้นไป และ/หรือ มีข้อทดสอบ “ล่าช้า” 1 ข้อขึ้นไป

นิยามศัพท์ ผู้เลี้ยงดูเด็ก พ่อ หรือแม่ หรือคู่สามี ภรรยาคนใหม่ หรือปู่ ย่า ตา ยาย ญาติ หรือ เจ้าหน้าที่ผู้ดูแลเด็กของศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก ซึ่งดูแลเด็กต่อเนื่องอย่างน้อย ๖ เดือน

ขอบเขตการวิจัย ประชากร - บิดา หรือ มารดา หรือผู้เลี้ยงดูเด็ก อย่างน้อย 6 เดือนอย่างต่อเนื่อง - เด็กปฐมวัย 4 กลุ่ม กลุ่มอายุ 9 – 12 เดือน กลุ่มอายุ 18 – 24 เดือน กลุ่มอายุ 30 – 36 เดือน กลุ่มอายุ 42 – 48 เดือน

การคำนวณตัวอย่าง k = 1.96 E’≤ 0.10 P = 0.5 Q = 1-P n = 10,400

การสุ่มตัวอย่าง “Stratified Three-stage Sampling” หน่วยตัวอย่างขั้นที่หนึ่ง กรุงเทพมหานคร/เครือข่ายบริการสุขภาพ หน่วยตัวอย่างขั้นที่สอง จังหวัดในแต่ละเครือข่ายฯ/เขตใน กทม. หน่วยตัวอย่างขั้นที่สาม เด็กอายุ ๐-๕ ปี

พื้นที่ตัวอย่าง

จำนวนกลุ่มตัวอย่าง รายเขตบริการสุขภาพ จังหวัด จำนวนตัวอย่าง ๑ เชียงใหม่ ๔๘๐ ๘๐๐ ลำปาง ๒๐๐ แพร่ ๑๒๐ ๒ ตาก ๓๖๐ พิษณุโลก ๔๔๐ ๓ นครสวรรค์ ๔๒๐ กำแพงเพชร ๓๘๐ ๔ นนทบุรี ๓๐๐ พระนครศรีอยุธยา ๒๔๐ ลพบุรี ๒๖๐

จำนวนกลุ่มตัวอย่าง รายเขตบริการสุขภาพ จังหวัด จำนวนตัวอย่าง ๕ ราชบุรี ๒๘๐ ๘๐๐ กาญจนบุรี ๓๒๐ สมุทรสาคร ๒๐๐ ๖ สมุทรปราการ ๓๘๐ ชลบุรี ๑๘๐ สระแก้ว ๒๔๐ ๗ ขอนแก่น ๕๒๐ กาฬสินธุ์ ๘ อุดรธานี สกลนคร นครพนม

จำนวนกลุ่มตัวอย่าง รายเขตบริการสุขภาพ จังหวัด จำนวนตัวอย่าง ๙ นครราชสีมา ๔๘๐ ๘๐๐ บุรีรัมย์ ๓๒๐ ๑๐ ศรีษะเกษ ๓๐๐ อุบลราชธานี ๕๐๐ ๑๑ ชุมพร ๒๒๐ สุราษฎร์ธานี ๔๐๐ ภูเก็ต ๑๘๐ ๑๒ สงขลา ๔๔๐ สตูล ๑๒๐ ปัตตานี ๒๔๐

จำนวนกลุ่มตัวอย่าง รายเขตบริการสุขภาพ จังหวัด จำนวนตัวอย่าง ๙ นครราชสีมา ๔๘๐ ๘๐๐ บุรีรัมย์ ๓๒๐ ๑๐ ศรีษะเกษ ๓๐๐ อุบลราชธานี ๕๐๐ ๑๑ ชุมพร ๒๒๐ สุราษฎร์ธานี ๔๐๐ ภูเก็ต ๑๘๐ ๑๒ สงขลา ๔๔๐ สตูล ๑๒๐ ปัตตานี ๒๔๐

จำนวนกลุ่มตัวอย่าง ใน กทม. เขตบริการสุขภาพ จังหวัด จำนวนตัวอย่าง กรุงเทพมหานคร บางกะปิ ๑๖๐ ๘๐๐ บางกอกใหญ่ ดินแดง ดอนเมือง คลองสามวา

พื้นที่ดำเนินการวิจัย หมู่บ้าน ศูนย์เด็กเล็ก สถานบริการสาธารณสุขทุกระดับ

การคัดเลือกอาสาสมัครเข้าร่วมโครงการ (Inclusion Criteria) ต้องเป็นเด็กสัญชาติไทย อายุตั้งแต่ 9 เดือน ถึง 48 เดือน ผู้ปกครองยินยอมที่จะเข้าร่วมงานวิจัย ผู้ปกครองสามารถให้ประวัติได้ครบถ้วนและมีสมุดบันทึกสุขภาพแม่และเด็ก

การแยกอาสาสมัครออกจากโครงการ (Exclusion criteria) เด็กที่มีโรคหรือความพิการแต่กำเนิดที่มีผลต่อพัฒนาการเด็ก เช่น ภาวะ Down syndrome , ออทิสติก, ความพิการทางสมอง (cerebral palsy) เด็กที่มีประวัติชัก และได้รับยากันชัก เด็กที่ไม่ให้ความร่วมมือในการตรวจพัฒนาการ เด็กที่ไม่ทราบอายุ เด็กที่อยู่กับครอบครัวที่ไม่มีความสัมพันธ์ทางสายโลหิต เครือญาติ

ขั้นตอนการวิจัย ปกติ วิเคราะห์ ความสัมพันธ์ เด็กอายุ 0-5 ปี ที่มารับบริการ ในสถานบริการสาธารณสุข / ชุมชน ขั้นตอนการวิจัย ไม่มีโรคทางพันธุกรรมที่มี ผลต่อพัฒนาการเด็ก * มีโรคทางพันธุกรรม และโรคอื่น ๆ ที่มีผล ต่อพัฒนาการเด็ก (Exclude 1) ตรวจพัฒนาการ ด้วย DENVER II ตรวจ ได้ ตรวจไม่ได้ (สภาพเด็กไม่พร้อม, เด็กไม่ให้ความร่วมมือ) ผลการตรวจพัฒนาการเด็ก สัมภาษณ์ พ่อ / แม่ / ผู้ดูแลเด็ก -ปัจจัยด้านแม่ เด็ก สิ่งแวดล้อม ยุติการเข้าร่วม โครงการวิจัย ส่งสัยล่าช้า ปกติ วิเคราะห์ ความสัมพันธ์ (Exclude 2)

เครื่องมือที่ใช้ แบบสัมภาษณ์ แบบประเมิน Denver II สมุดสีชมพู

สถิติที่ใช้ สถิติเชิงพรรณนา ความถี่ ร้อยละ (Percentage) ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน วิเคราะห์ความสัมพันธ์ โดยใช้วิธีวิเคราะห์ถดถอยพหุคูณ (Multiple Regression analysis)

ประโยชน์ของการวิจัย เพื่อทราบสถานการณ์และปัจจัยที่มีผลต่อ พัฒนาการเด็กไทย ๒. เพื่อเป็นข้อมูลในการกำหนดนโยบาย ส่งเสริมพัฒนาการเด็ก ๓. เพื่อเป็นข้อมูลในการวางแผนพัฒนา รูปแบบการส่งเสริมพัฒนาการเด็กอย่างมี ประสิทธิผล

แผนการดำเนินงาน กิจกรรม ระยะเวลาดำเนินการ จัดทำโครงร่างการวิจัย ก.ค. – ก.ย. 2556 จัดทำเครื่องมือการวิจัย ต.ค. 2556 ประชุมชี้แจงโครงการวิจัย 8-10 ม.ค. 2557 เก็บข้อมูล ก.พ. – มิ.ย. 2557 Key & วิเคราะห์ข้อมูล ก.ค. 2557 จัดทำรายงานการวิจัย ส.ค. – ก.ย. 2557 เผยแพร่ผลงานวิจัย ธ.ค. 2557

เอกสารอ้างอิง Grantham-McGreger S, Tin Bun Cheung, Santiago Cuato, et al. Early child development in developing countries. Laneet 2007.369,60-70 J Bruce Tomblin, Henry L Recorels, Paula Buckhatter, et al. Prevalence of Specific Language Impairment in Kindergarton Children J Speech Language, and hearing research. 1997,40 : 1245-1260. รัตโนทัย พลับรู้การ และคณะ . สุขภาวะของเด็ก และวัยรุ่นไทย พ.ศ. 2552 นันทา อ่วมกุล และคณะ. สุขภาวะของเด็ก และวัยรุ่นไทย พ.ศ. 2552 ปาณาบดี เอกะจัมปกะ และ นิธิศ วัฒนมะโน. สุขภาวะของเด็ก และวัยรุ่นไทย พ.ศ. 2552 ดวงหทัย จันทร์เชื้อ และคณะ. ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพัฒนาการเด็ก 0-5 ปี. กชกร วัชรสุนทรกิจ และ คณะ. การศึกษาสถานการณ์พัฒนาการและการเจริญเติบโตของเด็กอายุ 0-5 ปี ในเขต 17 นิตยา คชภักดี. อรพินท์ เหล่าสุวรรณพงษ์. คู่มือการฝึกอบรมการทดสอบพัฒนาการเด็กปฐมวัย Denver II ฉบับภาษาไทย. ศิริสรา ลิปิพันธ์. พัฒนาการเด็กตั้งแต่แรกเกิดถึง ๕ ปี และคุณลักษณะของผู้ดูแลใน สถานสงเคราะห์ เด็กอ่อนสังกัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ในเขตภาคกลาง.

ขอขอบคุณ & สวัสดี