สื่อมวลชนสัญจรและคณะ ยินดีต้อนรับ สื่อมวลชนสัญจรและคณะ

ขอบเขตพื้นที่รับผิดชอบ เขื่อนแม่กลอง อ.ท่าม่วง จ.กาญจนบุรี Regional Irrigation Office XIII สำนักชลประทานที่ 13 กาญจนบุรี 12,347,858 ไร่ Kanchanaburi สุพรรณบุรี(บางส่วน) 374,692 ไร่ Suphanburi รวมพื้นที่ 17,826,269 ไร่ พื้นที่เกษตร 5 ล้านไร่ พื้นที่ชลประทาน 2.62 ล้านไร่ นครปฐม 1,355,204 ไร่ Nakhonpathom สมุทรสาคร(บางส่วน) 194,284 ไร่ ราชบุรี 3,247,789 ไร่ Samutsakhon Ratchaburi สมุทรสงคราม 200,442 ไร่ เพชรบุรี(บางส่วน) 106,000 ไร่ Samutsongkhram Phetchaburi

พื้นที่ลุ่มน้ำในเขตสำนักชลประทานที่ 13 กาญจนบุรี ราชบุรี นครปฐม สมุทรสงคราม ชัยนาท สุพรรณบุรี สมุทรสาคร พื้นที่ลุ่มน้ำในเขตสำนักชลประทานที่ 13 แควใหญ่ แควน้อย ท่าจีน ห้วยตะเพิน ที่ราบแม่กลอง ลำภาชี

สถานการณ์ปริมาณน้ำต้นทุนของโครงการแม่กลองใหญ่ ปี 2552 เขื่อนศรีนครินทร์ เขื่อนวชิราลงกรณ ที่ราบลุ่มแม่กลอง

ฤดูแล้ง ปี 2551 การระบายน้ำจากเขื่อนวชิราลงกรณ และเขื่อนท่าทุ่งนา แผน 5,600 (6,858) ล้าน ลบ.ม การใช้น้ำในเขตโครงการแม่กลองใหญ่ แผน 3,374 (3,377) ล้าน ลบ.ม การประปานครหลวง แผน 220 (150) ล้าน ลบ.ม ผันให้โครงการเจ้าพระยา แผน 1,005 (522) ล้าน ลบ.ม เดินเรือ ควบคุมความเค็ม และป้องกันน้ำเสีย แผน 1,001 (2,809) ล้าน ลบ.ม

ฤดูฝน ปี 2551 การระบายน้ำจากเขื่อนวชิราลงกรณ และเขื่อนท่าทุ่งนา แผน 5,495 (6,344) ล้าน ลบ.ม การใช้น้ำในเขตโครงการแม่กลองใหญ่ แผน 3,330 (3,095) ล้าน ลบ.ม การประปานครหลวง แผน 160 (123) ล้าน ลบ.ม ผันให้โครงการเจ้าพระยา แผน 900 (97) ล้าน ลบ.ม เดินเรือ ควบคุมความเค็ม และป้องกันน้ำเสีย แผน 1,100 (3,029) ล้าน ลบ.ม

ร ะบบชลประทาน เขื่อนเก็บกักน้ำ คลองแยกซอย คลองสายใหญ่ คลองซอย อาคารทดน้ำ เขื่อน/ฝาย คูส่งน้ำ

พระราชบัญญัติจัดรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2517 การจัดรูปที่ดินคืออะไร แตกต่างจาก ส.ป.ก. อย่างไร พระราชบัญญัติจัดรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2517 มาตรา 4 หมายความว่า “ การดำเนินงานพัฒนาที่ดินที่ใช้เพื่อเกษตรกรรมให้สมบูรณ์ทั่วถึงที่ดินทุกแปลง เพื่อเพิ่มผลผลิตและลดต้นทุนการผลิต โดยทำการรวบรวมที่ดินหลายแปลงในบริเวณเดียวกันเพื่อวางผังจัดรูปที่ดินเสียใหม่ การจัดระบบชลประทานและการระบายน้ำ การจัดสร้างถนนหรือทางลำเลียงในไร่นา การปรับระดับพื้นที่ดิน การบำรุงดิน การวางแผนการผลิต และการจำหน่ายผลผลิตการเกษตร รวมตลอดถึงการแลกเปลี่ยน การโอน การรับโอนสิทธิในที่ดิน การให้เช่าซื้อที่ดิน และการอื่น ๆ ที่เกี่ยวกับการจัดรูปที่ดิน ตลอดจนการจัดเขตที่ดินสำหรับอยู่อาศัย”

การจัดรูปที่ดินคืออะไร แตกต่างจาก ส.ป.ก. อย่างไร พระราชบัญญัติปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 มาตรา 4 หมายความว่า “การปรับปรุงเกี่ยวกับสิทธิและการถือครอง ในที่ดินเพื่อเกษตรกรรมรวมตลอดถึงการจัดที่อยู่อาศัยในที่ดินเพื่อ เกษตรกรรมนั้น โดยรัฐนำที่ดินของรัฐหรือที่ดินที่รัฐ จัดซื้อหรือเวนคืน จากเจ้าของที่ดินเกินสิทธิตามพระราชบัญญัตินี้ เพื่อจัดให้แก่เกษตรกร ผู้ไม่มีที่ดินของตนเองหรือเกษตรกรที่มีที่ดินเล็กน้อยไม่เพียงพอแก่การ ครองชีพและสถาบันเกษตรกร ได้เช่าซื้อ เช่าหรือเข้าทำประโยชน์โดยรัฐ ให้ความช่วยเหลือในการพัฒนาอาชีพเกษตรกรรม การปรับปรุง ทรัพยากรและปัจจัยการผลิต ตลอดจนการผลิตและการจำหน่ายให้ เกิดผลดียิ่งขึ้น ” 9

ทำไมถึงต้องจัดรูปที่ดิน จัดสร้างโครงสร้างพื้นฐานทางด้านการเกษตร เน้นเรื่องน้ำทำการเกษตรเป็นประการสำคัญ จัดให้มีคูส่งน้ำ คูระบายน้ำ ถนนในแปลงนา มีการปรับพื้นที่ให้ได้รับน้ำ และระบายน้ำได้สะดวก เน้นการบริหารการจัดการน้ำ และประสิทธิภาพการชลประทาน

จัดรูปที่ดินแล้วได้อะไร สามารถรับน้ำและระบายน้ำในแปลงเพาะปลูกได้ตามต้องการ ได้รับความสะดวกในการลำเลียงวัสดุการเกษตรและการขนส่งผลผลิตจากแปลงนาออกสู่ตลาด สามารถปลูกพืชในฤดูแล้งได้ สามารถใช้เครื่องทุ่นแรงและเครื่องจักรกลในการเตรียมแปลงและเก็บเกี่ยวได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้ที่ดินมีคุณค่าและประโยชน์มากขึ้นเพราะมีระบบชลประทานที่สมบูรณ์และการคมนาคมในไร่นาที่สะดวก รายได้เกษตรกรเพิ่มขึ้น รักษาพื้นที่ทำการเกษตร คุณภาพชีวิต ความมั่นคง และแรงงานไม่ย้ายถิ่น

ประเภทของงานจัดรูปที่ดิน ประเภทที่ 1 การพัฒนาสมบูรณ์แบบ (Intensive model) เป็นการพัฒนาโดยการจัดรูปแปลงใหม่ เนื่องจากรูปแปลงเดิมไม่เหมาะสม และไม่เป็นระเบียบ จัดให้มีคูส่งน้ำ คูระบายน้ำ ถนนหรือทางลำเลียงมีลักษณะเป็นแนวตรงผ่านทุกแปลง อาจจะมีการปรับระดับดินให้ (เท่าที่จำเป็น) ประเภทที่ 2 การพัฒนาบางส่วน (Extensive model) เป็นการพัฒนาโดยการก่อสร้าง คูส่งน้ำ คูระบายน้ำ ถนนหรือทางลำเลียงลัดเลาะไปตามแนวขอบเขตแปลงเดิมโดยไม่มีการจัดรูปแปลงใหม่ เนื่องจากรูปแปลงเดิมมีความเหมาะสม เป็นระเบียบดีอยู่แล้ว และไม่มีการปรับระดับดิน

ผังแปลงก่อนจัดรูปที่ดิน (Intensive model)

ผังแปลงหลังจัดรูปที่ดิน (Intensive model) ถนนเข้าแปลง

ภาพถ่ายทางอากาศเมื่อพื้นที่มีการจัดรูปที่ดินเสร็จเรียบร้อยแล้ว (Intensive model)

งานโครงสร้างพื้นฐาน คูระบายน้ำ

ผังแปลงก่อนจัดรูปที่ดิน (Extensive model)

ผังแปลงหลังจัดรูปที่ดิน (Extensive model)

พื้นที่จัดรูปที่ดินได้ดำเนินการไปแล้ว ในพื้นที่ 27 จังหวัด

การจัดรูปที่ดินได้ดำเนินการตั้งแต่เริ่มโครงการจนถึง ปี 2550 จำนวนพื้นที่ 1.856 ล้านไร่ ในพื้นที่ 27 จังหวัด ภาคเหนือ 4 จังหวัด ได้แก่ พิษณุโลก พิจิตร ลำปาง นครสวรรค์ ภาคกลาง 12 จังหวัด ได้แก่ ชัยนาท สิงห์บุรี อ่างทอง ลพบุรี สระบุรี สุพรรณบุรี อยุธยา กาญจนบุรี เพชรบุรี ราชบุรี นครปฐม ปทุมธานี ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 9 จังหวัด ได้แก่ ขอนแก่น สกลนคร มหาสารคาม เลย บุรีรัมย์ สุรินทร์ อุบลราชธานี อุดรธานี หนองคาย ภาคใต้ 2 จังหวัด ได้แก่ นครศรีธรรมราช ปัตตานี Intensive 587,500 ไร่ = 31.65 % Extensive 1,268,500 ไร่ = 68.35 %

ระยะเวลาดำเนินการ (ปี) แผนงานจัดรูปที่ดิน ลำดับที่ รายการ ระยะเวลาดำเนินการ (ปี) หมายเหตุ หน่วย : ไร่ รวม 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 1 งานสำรวจ 17,500 75,300 73,010 154,835 139,037 459,682 2 งานออกแบบ 13,270 20,400 89,150 173,695 179,837 476,352 3 งานก่อสร้าง 8,435 13,790 9,575 17,155 62,456 117,310 48,000 276,721 39,205 109,490 82,585 261,140 375,188 297,147

แนวทางในการคัดเลือกพื้นที่ที่เหมาะสมในการจัดรูปที่ดิน 1. แหล่งน้ำต้นทุนต้องเพียงพอต่อการส่งน้ำได้ทั้งฤดูฝน และฤดูแล้ง 2. พื้นที่เหมาะสมกับการทำการเกษตร และเกษตรกรส่วนใหญ่เป็นเจ้าของ ที่ดิน 3. เกษตรกร และ/หรือ องค์กรปกครองท้องถิ่นต้องมีส่วนร่วมในการออก ค่าใช้จ่ายในการก่อสร้าง ตลอดจนตั้งกลุ่มผู้ใช้น้ำ ร่วมกันดูแลบำรุงรักษา สิ่งก่อสร้างสาธารณะที่ใช้ประโยชน์ร่วมกัน 4. เกษตรกรยอมเสียสละที่ดินสำหรับใช้ก่อสร้างสิ่งสาธารณะที่ใช้ประโยชน์ ร่วมกันไม่เกิน 7 % 5. เกษตรกรเจ้าของที่ดินยินยอมเกินกึ่งหนึ่ง

การประเมินโครงการ สำนักงานจัดรูปที่ดินกลางได้จัดให้มีการประเมินผลโครงการจัดรูปที่ดินหลายครั้ง แต่ในที่นี้ขอนำเสนอการประเมินผลโครงการจัดรูปที่ดิน 2 ครั้ง ดังนี้ ครั้งที่ 1 การประเมินผลโดยศูนย์บริการวิชาการแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งประเมินผลในพื้นที่โครงการจัดรูปที่ซึ่งใช้เงินกองทุนจัดรูปที่ดิน รวม 6 จังหวัด คือ จังหวัดราชบุรี เพชรบุรี กาญจนบุรี นครปฐม และสุพรรณบุรี ประเมินผลในโครงการปีเพาะปลูก 2544/2545 สรุปผลการวิเคราะห์ข้อมูลระดับผลกระทบ ดังนี้

ตารางแสดงผลการประเมินตามกรอบดัชนีชี้วัดความสำเร็จ ของโครงการจัดรูปที่ดิน ดัชนี หน่วย ก่อนจัดรูปที่ดิน หลังจัดรูปที่ดิน ผลต่าง %ต่าง 1. อัตราการใช้ที่ดิน (Cropping Intensity) % 107.18 180.11 72.93 68.04 2. ผลผลิต (รวม) กก./ไร่ 1,188.96 1,588.38 399.42 33.59 - ข้าวนาปี 513.54 728.98 215.44 41.95 - ข้าวนาปรัง 675.42 859.40 183.98 27.24 3. รายได้สุทธิจากข้าว (รวม) บาท/ไร่ 1,718 3,746 2,028 118 571 1,519 948 166 1,147 2,227 1,080 94 ที่มา : ศูนย์วิชาการแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ปี 2547

การประเมินโครงการ (ต่อ) ครั้งที่ 2 การประเมินผลโครงการจัดรูปที่ดินในประเทศไทย โดยหน่วยวิจัยธุรกิจเกษตรภาควิชาเศรษฐศาสตร์ และทรัพยากร คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เมื่อปี พ.ศ. 2539 ซึ่งได้ประเมินผลโครงการ จัดรูปที่ดินพัฒนาสมบูรณ์แบบและพัฒนาบางส่วนเปรียบเทียบกับพื้นที่นอกเขตโครงการจัดรูปที่ดิน ในพื้นที่โครงการของชลประทาน รวม 5 โครงการ คือโครงการเจ้าพระยาใหญ่ (จังหวัดสุพรรณบุรี) โครงการแม่กลอง (จังหวัดราชบุรี) โครงการพิษณุโลก (จังหวัดพิษณุโลก) โครงการหนองหวาย (จังหวัดขอนแก่น) และโครงการน้ำอูน (จังหวัดสกลนคร)

ผลการประเมินประสิทธิภาพของการผลิต และต้นทุนในการผลิต ลำดับที่ โครงการชลประทาน ผลผลิต กก./ไร่ ต้นทุนในการผลิต กก./ไร่ สมบูรณ์แบบ กึ่งสมบูรณ์แบบ นอกเขตโครงการ 1 เจ้าพระยาใหญ่ นาปี 781.20 708.03 634.72 - 1,189.26 809.67 นาปรัง 817.42 770.65 645.10 1,260.16 659.20 2 แม่กลองใหญ่ 472.68 435.03 524.59 513.38 3 พิษณุโลก 732.92 628.14 567.65 920.87 819.65 765.34 803.44 650.43 579.76 1,098.40 942.52 804.73 4 หนองหวาย 636.28 564.20 484.17 1,054.48 801.14 577.98 703.78 ไม่มีการผลิต 504.91 5 น้ำอูน 301 336 285 ปลูกข้าวเหนียว,ในฤดูแล้งปลูกพืชไร่

แผนการดำเนินงานจัดรูปที่ดิน พื้นที่คาดว่าจะดำเนินการได้ทั้งหมด = 4.456 ล้านไร่ ดำเนินการแล้ว = 1.856 ล้านไร่ คงเหลือ = 2.6 ล้านไร่ ราษฎรร้องขอและดำเนินการบางส่วนแล้ว = 165,800 ไร่ ราษฎรร้องขอและยังไม่ได้ดำเนินการ = 293,800 ไร่ ได้วางแผนส่วนที่ร้องขอไว้ 5 ปี (ปี 2550 – 2556) = 459,600 ไร่ ส่วนที่เหลือจะวางแผนดำเนินการต่อไปอีก = 2,140,400 ไร่

ระยะเวลาการดำเนินงานจัดรูปที่ดิน

ระบบแพร่กระจายน้ำในแปลงนา พื้นที่ชลประทานขนาดใหญ่ + กลาง 24 ล้านไร่ คันและคูน้ำที่ได้ดำเนินการแล้ว 10.56 ล้านไร่ จัดรูปที่ดิน 1.856 ล้านไร่ รวมประมาณ 12.4 ล้านไร่ เหลือพื้นที่ต้องดำเนินการ 11.6 ล้านไร่ มีศักยภาพในการดำเนินงาน 6.5 ล้านไร่

ปัญหาอุปสรรคและแนวทางแก้ไข เ ปัญหาอุปสรรค แนวทางแก้ไข 1. ขาดการสนับสนุนงบประมาณจากภาครัฐ 1. จัดทำแผนระยะเร่งด่วน ปานกลาง ระยะยาว 2. ขาดการประชาสัมพันธ์ 2. ประชาสัมพันธ์เชิงรุก 3. ขั้นตอนการดำเนินการตาม พรบ. ใช้เวลานาน 3. ปรับปรุงพัฒนากฎหมายให้ลด เกษตรกรเปลี่ยนใจ ขั้นตอนการดำเนินการ

ชาวต่างชาติเข้ามาครอบครองพื้นที่ทำการเกษตร

จบการนำเสนอ ขอขอบคุณ