พัฒนาสุขภาพกลุ่มวัยทำงาน นพ. ภานุวัฒน์ ปานเกตุ สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค

เป้าหมาย ปี 2568 ลดตายก่อนวัยอันควรจากโรค NCDs 25% -ตำบลจัดการสุขภาพ กรอบแนวคิดการพัฒนาสุขภาพกลุ่มวัยทำงาน ลดการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 10 % ลดการบริโภคยาสูบ 30 % ลดภาวะความดันโลหิตสูง 25 % ผู้ที่เสี่ยงสูงต่อ CVD ได้รับยาและคำปรึกษา 50% ลดตายก่อนวัยอันควรจากโรค NCDs 25% ลดการขาดกิจกรรม ทางกาย 10 % ลดการบริโภคเกลือ/โซเดียม 30% ภาวะเบาหวานและอ้วนไม่ให้เพิ่ม ยาและเทคโนโลยีที่จำเป็นครอบคลุม 80% สร้างเสริมสุขภาพ และวิถีชีวิตในประชากร ป้องกันการเกิดโรค ในกลุ่มเสี่ยงสูง ป้องกันและชะลอการดำเนินโรค สู่ภาวะแทรกซ้อนและการเป็นซ้ำ ลดพฤติกรรม/ปัจจัยเสี่ยงในประชากร -ตำบลจัดการสุขภาพ -การบังคับใช้กฎหมาย พัฒนาคลินิกบริการและการจัดการโรค -คลินิก NCD คุณภาพ DHS + system manager ระดับจังหวัด/อำเภอ

DHS Approach Population Individual ปกติ 3 อ. 2 ส. เสี่ยง ป่วย WHO 9 เป้าหมาย สุขภาพดีวิถีชีวิตไทย โครงการสนองน้ำพระราชหฤทัย ปิงปอง 7 สี Approach Population Individual Community (ตำบล/ สถานที่ทำงาน) Hospital (คลินิก NCD คุณภาพ) ปกติ 3 อ. 2 ส. เสี่ยง DPAC ป่วย NCD clinic ป่วย + complication คัดกรอง ตา ไต เท้า CVD risk ass. Information/ ทะเบียน Registry Pop-Screening (DM,HT) DHS NCD Board/กรรมการ Service plan -------------------------------- HR: System manager/ Case manager --------------------------------- Value Chain บูรณาการทุกกรม

ผู้มารับบริการในคลินิก การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม เป้าหมาย ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม จัดการตนเอง ควบคุมสภาวะของโรคได้ การปรับระบบบริการ ในคลินิก NCD คุณภาพ ผู้มารับบริการในคลินิก การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม DPAC Psychosocial clinic เลิกบุหรี่ สุรา โภชนบำบัด(อาหารเฉพาะโรค การรักษาด้วยยา มาตรฐานวิชาชีพ Service Plan ประเมินปัจจัยเสี่ยง อ้วน CVD risk สุขภาพจิต บุหรี่ สุรา รพศ./รพท. รพช./รพ.สต บูรณาการ/ one stop service

แนวทางการประเมินโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด

ขั้นตอนที่ 5 เลือกช่วงอายุ

ขั้นตอนที่ 6 เลือกค่า systolic blood pressure

ขั้นตอนที่ 7 ค่า cholesterol กรณีทราบค่า cholesterol

การแปลผล

ขั้นตอนการบริการหลังประเมินในกลุ่มป่วยโรคเบาหวานและ โรคความดันโลหิตสูง (DM, HT)

เป้าหมายผลลัพธ์การบริการและจัดการตนเองเพื่อลดโอกาสเสี่ยง 1 2 3 4 5 6 7

การประเมินปัจจัยเสี่ยง CVD ด้วยวาจา 9 ข้อ 1. การกินผัก ผลไม้ ไม่เพียงพอ 2. การมีวิถีชีวิตนั่งๆนอนๆ 3. สูบหรี่ 4. ดัชนีมวลกาย และ รอบเอว 5. มีอัตราส่วนของ Chol. ต่อ HDL > 5 หรือ ประวัติไขมันผิดปกติ 6. มีประวัติ IHD และ/หรือ Stroke 7. มีประวัติ HT 8. มีประวัติ DM 9. ประวัติครอบครัวเคยป่วยด้วย CVD

ตารางสีที่ 1 กรณีทราบผล โคเลสเตอรอล (cholesterol) ในเลือด

ระบบเฝ้าระวัง ควบคุม ป้องกัน DM&HT ด้วยปิงปองจราจรชีวิต 7 สี ตำบลจัดการสุขภาพ คลินิก NCD คุณภาพ Multidrug Rx ควบคุมสภาวะโรคได้ดี CVD risk > 30% ปกติ + 1 2 3 กลุ่มเสี่ยง มีภาวะแทรกซ้อน กลุ่มป่วย

ตำบลจัดการสุขภาพ 1 2 3 4 5 6 7 ตำบลจัดการสุขภาพ อสม. ระดับ เครือข่าย พัฒนาทีม แผนสุขภาพตำบล กิจกรรม ผลลัพธ์การพัฒนา นวัตกรรม/ศูนย์เรียนรู้ พื้นฐาน พัฒนา ดี ดีมาก ดีเยี่ยม 1 อสม. แผนสุขภาพตำบล กิจกรรมสุขภาพ การมีส่วนร่วมของ อปท. 2 3 แผนงาน/ กิจกรรม เป้าหมายลดNCD ,อุบัติเหตุ 4 5 6 7 เฝ้าระวัง/ คัดกรอง สื่อสารด้านสุขภาพในชุมชนเพื่อปรับพฤติกรรม -3อ 2ส -3ม 2ข 1ร ปรับเปลี่ยนสภาพแวดล้อม -เอื้อสุขภาพดี -ลดจุดเสี่ยงอันตราย กำหนดมาตรการสังคม/ข้อตกลงร่วม

ตัวอย่าง -การบูรณาการดำเนินงานในตำบลจัดการสุขภาพ กิจกรรม ตัวอย่าง -การบูรณาการดำเนินงานในตำบลจัดการสุขภาพ เฝ้าระวัง / คัดกรอง 1. มีการเฝ้าระวังด้วยตนเอง : รอบเอว น้ำหนัก อ้วน ความดันโลหิต การออกกำลังกาย การบริโภคอาหาร 2. ระบบเฝ้าระวังในชุมชน 3. การคัดกรองเชิงรุก การมีส่วนร่วมของชุมชนในการคัดกรองกลุ่มเสี่ยง กลุ่มป่วย ด่านชุมชน สนับสนุนแกนนำชุมชน อสม.ดูแลติดตามอย่างต่อเนื่อง สื่อสารเพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรม มีข้อมูลพฤติกรรมสุขภาพประชาชนในตำบล สื่อประชาสัมพันธ์ สื่อสารความรู้สุขภาพ รณรงค์และสื่อสารเตือนภัย (Risk communication) แนะนำการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม 3อ 2ส , 3ม 2ข 1ร โดย จนท. สธ./อสม./นักจัดการสุขภาพ สนับสนุนระบบพี่เลี้ยง/เพื่อนช่วยเพื่อนเพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ถ่ายทอดและแลกเปลี่ยนความรู้ เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ผลักดันให้มีบุคคลต้นแบบ ชุมชนต้นแบบ ติดตามความรับรู้ ความตระหนัก / ความตั้งใจที่จะปรับเปลี่ยน พฤติกรรม 9. มีการติดตามพฤติกรรมสุขภาพ 4 5

ตัวอย่าง-การบูรณาการดำเนินงานในตำบลจัดการสุขภาพ กิจกรรม ตัวอย่าง-การบูรณาการดำเนินงานในตำบลจัดการสุขภาพ ปรับเปลี่ยนสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขภาพ /ลดจุดเสี่ยงอันตราย 1. มีสถานที่ออกกำลังกาย/ชมรมออกกำลังกาย /ชมรมผู้สูงอายุ 2. มีศูนย์แลกเปลี่ยนเรียนรู้ของชุมชน 3. มีอุปกรณ์ในการติดตามพฤติกรรมสุขภาพตนเอง เช่นเครื่องวัด ความดันโลหิต เครื่องชั่งน้ำหนัก ที่ประชาชนเข้าถึงได้ง่าย 4. มีแปลงสาธิตในการปลูกผักปลอดสารพิษ / ส่งเสริมให้มีตลาดผัก ปลอดสารพิษ 5. ส่งเสริมศาสนกิจในชุมชน 6. สถานที่สาธารณะปลอดบุหรี่ ปลอดสุรา 7. แก้ไขจุดเสี่ยง จุดอันตราย จุดที่อุบัติเหตุบ่อย กำหนดมาตรการทางสังคม หรือข้อตกลงร่วม 1. กำหนดข้อตกลงร่วมกันของชุมชน ตำบล ในการลดพฤติกรรมเสี่ยง ลดการบริโภคน้ำปลา เกลือ เครื่องปรุงรสในครัวเรือน ใช้พืช/สมุนไพรแทนเครื่องปรุงรสในครัวเรือน งดเหล้า/ ลดอาหารหวาน มัน เค็ม /งดชากาแฟ ในงานศพและงานบุญ สวมหมวกนิรภัย เมาไม่ขับ ขับไม่เร็ว 2. ให้รางวัลบุคคลที่มีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่ดีขึ้นอย่างชัดเจน 6 7