ความสำคัญของการคิด และการประเมินการคิด สำนักทดสอบทางการศึกษา สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
การคิดคืออะไร กลไกอย่างหนึ่งของสมอง ในขณะที่มนุษย์กำลังคิด สมอง จะดึงเอาข้อมูลหรือประสบการณ์ต่างๆ ที่อยู่ในความทรงจำมารวมเข้ากับความคิดใหม่ๆ ให้เป็นเรื่องราว ถ้าเป็นการคิดที่มีเป้าหมายเฉพาะเจาะจง จะเป็นการจัดเรียงข้อมูลที่สมองได้รับและทำการแปลความหมายข้อมูลข่าวสารในรูปแบบที่เหมาะสมเพื่อนำไปสู่เป้าหมายที่วางไว้
สมองทำงานอย่างไร
ทดสอบการทำงานของสมอง อ่านคำต่อไปนี้ แล้วพูดสีของคำแต่ละคำออกมา (พูดชื่อสีของตัวอักษร ไม่ใช่อ่านคำ เช่น คำแรกพูดว่า เขียว) เหลือง น้ำเงิน ส้ม ดำ แดง เขียว ดำ เหลือง ส้ม ม่วง น้ำเงิน เขียว ดำ น้ำเงิน เขียว เหลือง
การทดสอบว่าเราใช้สมองซีกไหนในการรับ-ส่งข้อมูลกันบ้าง การกอดอก คนที่เอาแขนซ้ายไว้ด้านบน คือ คนที่ใช้สมอง ซีกขวาเป็นหลักในการรับส่งข้อมูล (ภาษา การให้เหตุผลและการวิเคราะห์) คนที่เอาแขนขวาไว้ด้านบน คือ คนที่ใช้สมอง ซีกซ้ายเป็นหลักในการรับส่งข้อมูล (สร้างสรรค์)
การทดสอบว่าเราใช้สมองซีกไหนในการรับ-ส่งข้อมูลกันบ้าง การประสานมือ เอามือทั้ง 2 ข้างประกบกันเหมือนพนมมือ แล้วกำนิ้วมือลงมาให้นิ้วแต่ละข้างไปอยู่บนหลังมือของอีกข้างหนึ่ง ลักษณะเหมือนการอ้อนวอนพระเจ้าของศาสนาคริสต์ หรือคล้ายการเล่นวอลเล่ย์บอล คนที่ใช้นิ้วหัวแม่มือข้างซ้ายอยู่ด้านบนของนิ้วหัวแม่มือด้ายขวา คือ คนที่ใช้สมองซีกขวาเป็นหลักในการรับข้อมูล (สร้างสรรค์) คนที่ใช้นิ้วหัวแม่มือข้างขวาอยู่ด้านบนของนิ้วหัวแม่มือด้านซ้าย คือ คนที่ใช้สมองซีกซ้ายเป็นหลักในการรับข้อมูล (เหตุผลและการวิเคราะห์)
ความสำคัญของการคิด 1. การกำหนดความเป็นตัวเรา 2. การคิดเป็นพื้นฐานของการตัดสินใจ 3. การคิดนำมาซึ่งการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญต่างๆ ของโลก 4. สร้างความสามารถในการแข่งขันในสังคมแห่งความรู้
ทำไมคนเราต้องคิด 1. ความต้องการทางกายภาพ เป็นความต้องการพื้นฐานของมนุษย์ ขึ้นอยู่กับความสามารถในการคิดและการใช้เหตุผลของแต่ละคน 2. ความอยู่รอด มีการแข่งขันและแก่งแย่งกันมากขึ้นเพื่อให้สามารถ ดำรงชีวิตที่ดีกว่า 3. ปัญหา เป็นต้นเหตุให้คิดเพื่อหาเหตุผลที่เหมาะสมในการแก้ปัญหา ทำให้สิ่งต่างๆ ดีขึ้นหรือดีกว่าเดิม 4. ความต้องการสิ่งแปลกใหม่ การคิดและจินตนาการเป็นสิ่งที่ทำให้ มนุษย์เหนือกว่าสรรพสัตว์ทุกชนิด 5. ความสงสัย เนื่องจากต้องการแสวงหาความจริง เมื่อมีข้อมูล จึงต้องการหาคำตอบ
อุปสรรคที่มีต่อการคิดของเรา 1. การที่เราตอบสนองตามความเคยชิน มนุษย์เรียนรู้สิ่งต่างๆ อย่างรวดเร็ว และสามารถแก้ปัญหาที่คล้ายๆ เดิมอย่างอัตโนมัติ 2. การด่วนสรุป มีความเชื่อบางอย่างในใจ จึงรีบเชื่อทันทีโดยขาดความ ระมัดระวัง 3. แรงจูงใจไม่ถูกต้อง บางครั้งเกิดจากแรงจูงใจภายนอก ซึ่งอาจไม่คำนึงถึง เหตุผลหรือความจำเป็น 4. การขาดทักษะการคิด ไม่มีการจัดระเบียบในการคิด การตีความข้อมูลที่ ได้รับมาไม่ถูกต้อง 5. การทิ้งเหตุผลอย่างมีอคติ แต่ละคนมีการมองโลกที่แตกต่างกัน โดยมาก จะขึ้นอยู่กับวัฒนธรรม ค่านิยม การศึกษา ครอบครัว ตลอดจน ประสบการณ์ มักจะประเมินให้สอดคล้องกับวัฒนธรรมของตน
อ่านนิทาน “กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว... ...อดีตกาลสู่อนาคตหรือปัจจุบัน” (ส.วาสนา ประวาฬพฤกษ์, 2543)
ตอบคำถามต่อไปนี้ 1. ปัจจุบัน ท่านวัดผลในชั้นเรียนแบบท่านใด ก. คุณครูบัณฑิต ข. ศน.บัณฑิต ค. ว่าที่ ดร.บัณฑิต 2. ถ้าท่านเป็น ว่าที่ ดร.บัณฑิต จะทำอย่างไร