พยาธิตัวกลมในระบบหมุนเวียนเลือด น้ำเหลืองและเนื้อเยื่อ (The blood and tissue dwelling nematodes)

Superfamily Filarioidea - ปรสิตใน Superfamily นี้ มีมากกว่า 100 ชนิด Filaria Class Nematoda Subclass Phasmida Order Spirurida Superfamily Filarioidea - ปรสิตใน Superfamily นี้ มีมากกว่า 100 ชนิด แต่ที่ติดต่อสู่คน มีประมาณ 10 ชนิด

ลักษณะทั่วๆไป 1. ลักษณะยาวคล้ายเส้นด้าย (Thread like) 2. พยาธิตัวแก่ อาศัย ในระบบน้ำเหลือง เนื้อเยื่อใต้ผิวหนัง และ ช่องว่างในร่างกายของโฮสต์ 3. ตัวอ่อน เรียก Microfilaria

4. ต้องการโฮสต์ 2 ชนิด Intermediate host ( I.H. ) = แมลงดูดเลือด Definitive host ( D.H. ) = สัตว์มีกระดูกสัน- หลังชนิดต่างๆ 5. เป็นปรสิตของสัตว์มีกระดูกสันหลัง ( Vertebrate animal ) ( Amphibians Mammals )

พยาธิ Filaria ที่เป็นปรสิตในคน ได้แก่ 1. Brugia malayi พบในประเทศไทย 2. Wuchereria bancrofti 3. Brugia timori 4. Loa loa 5. Onchocerca volvulus 6. Dipetalonema perstans 7. Dipetalonema streptocerca 8. Mansonella ozzardi

พยาธิ Filaria ที่เป็นปรสิตในสัตว์ ได้แก่ Dirofilaria spp. พยาธิที่ทำให้เกิดโรค คือ Brugia malayi Wuchereria bancrofti Lymphatic filariasis

การแพร่กระจาย (Distribution) - ในประเทศไทย Brugia malayi พบบริเวณภาคใต้ Wuchereria bancrofti พบบริเวณภาค ตะวันตก

วงชีวิต (Life cycle) - วงชีวิตเป็นแบบเดียวกัน - วงชีวิตเป็นแบบเดียวกัน - ตัวแก่ อยู่ในต่อมน้ำเหลือง - ตัวอ่อนเรียกว่า Microfilaria ตรวจพบได้ใน กระแสเลือดของผู้ป่วย สามารถจำแนกชนิดได้จากลักษณะของ Microfilaria

ในต่อมน้ำเหลือง ผสมพันธุ์ ตัวอ่อน ระยะ microfilaria ระยะที่ 4 พยาธิตัวแก่ (ระยะที่ 5) ในต่อมน้ำเหลือง ผสมพันธุ์ ตัวอ่อน ระยะ microfilaria คน ในกระแสเลือด ระยะที่ 3 (Infective stage) ยุง ยุงกัดผู้ป่วย ระยะที่ 2 ระยะที่ 1

รูปร่างตัวอ่อน Microfilaria

เปรียบเทียบลักษณะ Microfilaria จาก ฟิล์มเลือด (Giemsa’s stain) ของ Brugia malayi และ Wuchereria bancrofti ลักษณะของ microfilaria Brugia malayi Wuchereria bancrofti 1. ขนาด 177 – 230 um 244 – 296 um 2. Sheath มี มี 3. ช่องว่างส่วนหัว ยาว 2 เท่าของความกว้าง ยาว = กว้าง (Cephalic space) 4. Nucleus Overlap แยก 5. Terminal nucleus 2 อัน ไม่มี

การเจริญเติบโตในยุง Microfilaria จาก คน กระเพาะยุง เจาะผนังกระเพาะ ออกมาในช่องว่างลำตัว Infective stage อยู่ที่ Proboscis เดินทางไปที่ส่วนอก (Metamorphosis) ยุงไปกัดคน

การเจริญในคน Infective stage จาก ยุง เดินทางไปท่อทางเดินน้ำเหลือง ต่อมน้ำเหลือง เจริญเป็นตัวแก่ ออกลูกเป็น Microfilaria Microfilaria เดินทางไปที่กระแสเลือด

การปรากฏตัวของเชื้อ (Periodicity) เป็นการปรากฏตัวของระยะ microfilaria ในกระแสเลือด 1. Periodic type คือ ชนิดที่ปรากฏตัวในช่วงเวลาใดเวลาหนึ่งเท่านั้น 1.1 Nocturnal periodic type 1.2 Diurnal periodic type

2. Subperiodic type คือ ชนิดที่ปรากฏตัวได้ตลอดเวลา แต่จะพบมากช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ง 2.1 Nocturnal subperiodic type 2.2 Diurnal subperiodic type

พยาธิสภาพ (Pathology) - ผู้ป่วยจะเกิดพยาธิสภาพบริเวณ ต่อมน้ำเหลือง และท่อทางเดินน้ำเหลือง - มีอาการบวมแดงของผิวหนัง - มีไข้ อุณหภูมิ ประมาณ 38 – 40 oC - หนาวสั่น (Filaria fever)

- พยาธิตาย สลายตัวให้สารพิษ - ติดเชื้อ bacteria การอักเสบเกิดเนื่องจาก 1. เกิดการระคายเคือง - พยาธิตาย สลายตัวให้สารพิษ - ติดเชื้อ bacteria 2. เกิดการอุดตันของระบบน้ำเหลือง - เกิดจากพยาธิโดยตรง - ผนังท่อน้ำเหลืองหนา - เกิดพังพืด

อาการ (Sign and Symptom) 1. พบเชื้อในกระแสเลือด ยังไม่ปรากฏอาการ 2. เริ่มมีอาการ 3. มีอาการบวมโตของอวัยวะต่างๆ

การตรวจวินิจฉัย (Diagnosis) 1. ตรวจหาระยะตัวอ่อน Microfilaria ใน กระแสเลือด 2. ตรวจทางอิมมูนวิทยา การรักษา (Treatment) ใช้ยา Diethycabamazine citrate (DEC)

(Control and Prevention) การควบคุมและป้องกัน (Control and Prevention) 1. ป้องกันยุงพาหะกัด Brugia malayi พบว่ายุงที่เป็นพาหะ คือ Mansonia sp. Anopheles sp. Wuchereria bancrofti พบว่ายุงพาหะ คือ Aedes sp. Culex sp.

2. ทำลายแหล่งเพาะพันธุ์ยุง 3. ให้ความรู้แก่ประชาชน 4. รักษาผู้ป่วยให้หายเพื่อกำจัดวงชีวิตของปรสิต

Microfilaria of Wuchereria bancrofti (Sun, 1988)

Microfilaria of Wuchereria bancrofti (Radomyos et al., 1997)

Bancroftian filariasis (Radomyos et al., 1997)

Elephantiasis(Bancroftian filariasis) ( Sun, 1988)

Microfilaria of Brugia malayi (Sun, 1988)

Microfilaria of Brugia malayi (Radomyos et al., 1997)

(Radomyos et al., 1997)

- ทำให้เกิดโรค Onchocerciasis หรือ Onchocerca volvulus - ทำให้เกิดโรค Onchocerciasis หรือ River Blindness - ตัวแก่ อยู่ใน dermis subcutaneous tissue - Vector คือ แมลง Genus Simulium - Microfilaria : ใน skin , eye และ lymph nodes : unsheath

การแพร่กระจาย (Distribution) อาการ(Sign and Symptom) - แถว Africa อาการ(Sign and Symptom) - เกิดจาก microfilaria - เป็นแผลที่ผิวหนัง - เกิด Hypo- Hyper Pigmentation - มีอาการบวมน้ำ (Oedema) - ที่ตาจะเกิด Keratitis, Uveitis, Chorioretinitis

การตรวจวินิจฉัย (Diagnosis) 1. ทำ skin snips ดู microfilaria 2. Biopsy Nodulectomy Identify adult worms 3. Serology test

การรักษา (Treatment) 1. กำจัด microfilaria ใช้ยา Diethycabamazine citrate (DEC) Ivermectin 2. กำจัดตัวแก่ ใช้ยา Suramin

Onchocercal dermatitis (Sun,1988)

Onchocerciasis (Sun,1988)

Nodulectomy Onchocercoma (Sun,1988)

- ทำให้เกิดโรค Loiasis - ตัวแก่ อยู่ใน subcutaneous tissues บางครั้งพบที่ Conjunctiva - Vector คือ แมลง Genus Chrysops (Tabanid flies = เหลือบ) - Microfilaria : ใน Blood : มี sheath Loa loa

การแพร่กระจาย (Distribution) อาการ (Sign and Symptom) - แถว Central และ West Africa อาการ (Sign and Symptom) - บวม บริเวณ Subcutaneous เรียก Calabar swelling - Hypersensitivity - บางรายเกิด Meningoencephalitis

การตรวจวินิจฉัย (Diagnosis) 1. Blood smear ตรวจหา microfilaria 2. Serology test การรักษา (Treatment) ใช้ยา Diethycabamazine citrate (DEC) ทำ Surgical removal

Microfilaria ของ Loa loa (Sun,1988)

Microfilaria ของ Loa loa เห็น sheath (Sun,1988)

Adult worm ของ Loa loa ใน conjunctiva (Sun,1988)

Calabar swelling (Sun,1988)

Dipetalonema (Mansonella) perstans - ตัวแก่ อยู่ใน Peritoneal และ Thoracic cavities - Vector คือ แมลง Genus Culicoides - Microfilaria : ใน Blood : unsheathed Dipetalonema (Mansonella) perstans

การแพร่กระจาย (Distribution) Tropical Africa Central และ South America อาการ (Sign and Symptom) - Allergic signs

การตรวจวินิจฉัย (Diagnosis) - Blood smear การรักษา (Treatment) ใช้ยา Diethycabamazine citrate (DEC)

Microfilaria of M. perstans in blood film (Sun,1988)

Dipetalonema (Mansonella) streptocerca - ตัวแก่ อยู่ใน Dermis - Vector คือ แมลง Genus Culicoides - Microfilaria : ใน Skin : unsheathed

การแพร่กระจาย (Distribution) Central และ West Africa อาการ (Sign and Symptom) - Hypopigmented

การตรวจวินิจฉัย (Diagnosis) - Skin snips การรักษา (Treatment) ใช้ยา Diethycabamazine citrate (DEC)

Microfilaria of M. streptocerca in the dermis (Sun,1988)

- ตัวแก่ อยู่ใน Peritoneal cavity Mansonella ozzardi - ตัวแก่ อยู่ใน Peritoneal cavity - Vector คือ แมลง Genus Culicoides Genus Simulium - Microfilaria : ใน Blood อาจพบใน Skin : unsheathed

การแพร่กระจาย (Distribution) Central และ South America อาการ (Sign and Symptom) Non – specific ปวดหัว เจ็บตามข้อ

การตรวจวินิจฉัย (Diagnosis) - Blood smear การรักษา (Treatment) ใช้ยา Diethycabamazine citrate (DEC)

Microfilaria of M. ozzardi (Sun,1988)

Dirofilaria immitis Dog heart worm Adult อยู่ใน Heart , Pulmonary vessels Microfilaria ใน เลือด Dirofilaria

Dirofilaria immitis จากเลือดสุนัข (Sun,1988)

Adult worm ของ Dirofilaria sp. ในหัวใจสุนัข (Sun,1988)

Ocular dirofilariasis (Sun,1988)

- เกิด Ocular , Subcutaneous ใน คน Dirofilaria repens - เกิด Ocular , Subcutaneous ใน คน - Adults ใน Subcutaneous tissues - Microfilaria ใน เลือด Dirofilaria magnilarvatum - พบใน ลิง - Adult ใน Subcutaneous tissues - Microfilariae ใน เลือด

(Sun,1988)

เอกสารอ้างอิง จิตรา ไวคกุล และคณะ 2536 ปรสิตหนอนพยาธิ ภาควิชาปาราสิต หนอนพยาธิ คณะเวชศาสตร์เขตร้อน มหาวิทยาลัยมหิดล กรุงเทพฯ หน้า 3-27 ประยงค์ ระดมยศ, อัญชลี ตั้งตรงจิตร, พลรัตน์ วิไลรัตน์, ศรชัย หลูอารีย์สุวรรณ และแทน จงศุภชัยสิทธิ์ 2538 Atlas of Medical Parasitology with 456 colour illustration 2nd edition กรุงเทพฯ หน้า 89 - 94 นิมิตร มรกต 2539 ปรสิตวิทยาทางการแพทย์ โปรโตซัวและหนอน พยาธิคณะแพทย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ หน้า 159 - 264

วิฑูรย์ ไวยนันท์และพีรพรรณ ตันอารีย์ 2535 ปรสิตวิทยาทางการแพทย์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล กรุงเทพฯ หน้า 200 - 281 Ash,L.R. and Orihel, T.C. 1984. Atlas of Human Parasitology. 2nd Edition American Society of Clinical Parthologists Press, Chicago. 212 pages. Beaver, P.C.; Jung, R.C. and Cupp, E.W. 1984. Clinical Parasitology. Lea & Febiger. Philadelphia. Mak, J.W. 1983. Filariasis. Bulletin No. 19 from the Institute for Medical Research Malaysia. 108 pages,