ชีววิทยา ม.4 การเคลื่อนที่ของสารผ่านเซลล์ ชีววิทยา ม.4 การเคลื่อนที่ของสารผ่านเซลล์
เซลล์จะดำรงชีวิตอยู่ได้จะต้องประกอบไปด้วย องค์ประกอบและออร์แกแนลล์ต่างๆและขึ้นอยู่กับ สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม ถ้าสภาพแวดล้อมภายนอก เซลล์เปลี่ยนแปลง จะมีผลต่อเมทาบอลิซึมของเซลล์ สภาวะนี้จะแบ่งแยกออกจากกันโดยเยื่อหุ้มเซลล์ ตลอดเวลาที่เซลล์มีชีวิต จะมีการลำเลียงสารเข้าและออกจากเซลล์โดยเยื่อหุ้ม เซลล์
1. การลำเลียงสารผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ มี 2 แบบคือ 1.1 การลำเลียงสารแบบไม่ใช้พลังงาน (passive transport) 1.1.1 การแพร่ (diffusion)
ปัจจัยที่มีผลต่อการแพร่ของสาร จะขึ้นอยู่กับสิ่งต่อไปนี้ 1.ความเข้มข้นของสารที่แพร่ 2. อุณหภูมิ 3. ความดัน 4. สิ่งเจือปนหรือตัวละลายรวมทั้งตัวกลางที่สารแพร่ผ่าน 5. การดูดติด 6. ขนาดและน้ำหนักของสารที่แพร่ 7. ความสามารถในการละลายของสารที่แพร่ 8. สถานะของสารที่จะแพร่
1.1.2 ออสโมซิส (osmosis) เป็นการแพร่ของเหลวหรือการแพร่ของน้ำผ่านเยื่อเลือกผ่านโดยน้ำ จะแพร่จากบริเวณที่มีความหนาแน่นของน้ำมาก ไปยังบริเวณที่มีความ หนาแน่นของน้ำน้อยกว่า
สารละลายที่เกี่ยวข้องกับการออสโมซิส มี 3 ชนิด สารละลายไฮเปอร์โทนิก (hypertonic solution) สารละลายไฮโปโทนิก (hypotonic solution) สารละลายไอโซโทนิก (isotonic solution)
1.1.3 การแพร่แบบฟาซิลิเทต (Facillitated Diffusion) เป็นการเคลื่อนที่ของโมเลกุลของสารจากที่ที่มีความเข้มข้นสูง ไปยังบริเวณที่มีความเข้มข้นต่ำโดยอาศัยโปรตีนตัวนำ
1.2 การลำเลียงแบบใช้พลังงาน (Active transport)
2. การลำเลียงสารโดยไม่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ 2.1 เอกโซไทโทซิส (Exocytosis) เป็นการลำเลียงสารขนาดใหญ่ออกจากเซลล์ สารที่จะถูกส่งไป นอกเซลล์บรรจุอยู่ในเวสสิคิล
2.2 เอนโดไซโทซิส (Endocytosis) เป็นการลำเลียงสารขนาดใหญ่เข้าสู่เซลล์ โดยเอนโดไซโทซิส ในสิ่งมีชีวิตมีชื่อเรียกแตกต่างกันไปตามกลไกการลำเลียง คือ 2.2.1 ฟาโกไซโทซิส (Phagocytosis) 2.2.2 พิโนไซโทซิส (Pinocytosis) 2.2.3 การนำสารเข้าสู่เซลล์โดยอาศัยตัวรับ (Receptor)