“ความสุขความเจริญอันแท้จริงนั้น หมายถึง ความสุขความเจริญที่บุคคลแสวงหามาได้ด้วยความเป็นธรรม ทั้งในเจตนาและการกระทำ ไม่ใช่ได้มาด้วยความบังเอิญหรือด้วยการแก่งแย่งเบียดบังมาจากผู้อื่น” พระบรมราโชวาท

Phylum Nematoda อ.แน็ต

Phylum Nematoda Round worm 12,000 species 100,000 possible Cylindrical body Longitudinal muscle Pseudocoelomate Complete digestive tract Found everywhere Parasites of nearly all plant and animal

Pseudocoelomate Ectoderm Mesoderm Endoderm

Ascaris lumbricoides ตัวเมียขนาดใหญ่กว่าตัวผู้ ลำตัวทรงกระบอก หัวท้ายเรียว รอบช่องปากมีปุ่มเนื้อ 3 ชิ้น ปลายหางมีช่องเปิดด้านท้อง ตัวเมียคือ anus ตัวผู้คือ cloaca โดยมี penial spicule 1 คู่ยื่นออกมา ด้านท้องตัวเมียบริเวณกึ่งกลางตัวมี genital pore ลำตัวมีเส้นสีขาว 4 เส้นจากหัวจรดท้าย; lateral line 2 เส้นเห็นได้ชัดกว่า dorsal line และ ventral line

Lip

Body wall มี cuticle หนาคลุมลำตัว Syncytial epidermis ไม่มีผนังกั้นระหว่างเซลล์; nucleus กระจายทั่วไป Epidermis ที่กลางหลัง กลางท้อง และด้านข้าง 2 ข้างจะหนาเป็นสัน (epidermal chord) ยื่นเข้าไปใน coelom Longitudinal muscle มี 4 กลุ่ม ระหว่างสัน epidermis มี muscle process ไปที่สันด้านหลังหรือสันด้านท้อง

Nutrition ปรสิตในลำไส้เล็กของคน กินอาหารที่โฮสต์ย่อยแล้ว รวมทั้งใช้ริมฝีปากกัดผนังลำไส้ดูดกินเลือด ช่องปากมี lip 3 ชิ้น ทางเดินอาหารประกอบด้วย - Pharynx เป็นท่อกล้ามเนื้อหนา มี gland cell ช่องภายในมี 3 แฉก - Intestine ท่อตรงยาวตลอดลำตัว โดยเปิดออก anus ในตัวเมีย และเปิดออก cloaca ในตัวผู้ ผนังลำไส้เป็น simple columnar epithelial cell มี cuticle หุ้มด้านนอกและบุด้านใน - Triploblastic animal และมี pseudocoelom

Pharynx

Gas exchange หายใจแบบไม่ใช้ออกซิเจน แต่อาจเอาออกซิเจนของโฮสต์ไปใช้โดย hemoglobin ในผนังตัวและ coelom จะจับออกซิเจน ไม่มีระบบหมุนเวียน

Excretion Longitudinal excretory tubule เป็นช่องใสค่อนข้างกลมอยู่ในสันข้าง ท่อขับถ่ายทั้งสองข้างรวมเป็น excretory canal สั้นๆบริเวณตอนหน้าด้านท้องของลำไส้ และเปิดออกทาง excretory pore ที่อยู่ต่ำจากปาก

Nervous system Circumpharyngeal nerve แล้วมีเส้นประสาทแยกออกไปส่วนอื่นๆ เส้นประสาทที่แยกมี 6 เส้นคือ dorsal nerve cord และ ventral nerve cord อย่างละเส้น อีก 4 เส้นจะอยู่ 2 ข้างทางด้านหลังและ 2 ข้างของด้านท้องอย่างละคู่

Reproductive system อวัยวะของระบบสืบพันธุ์อยู่ใน coelom เพศผู้มีอวัยวะสืบพันธุ์ชุดเดียว เพศเมียมีอวัยวะสืบพันธุ์เป็นคู่ Male reproductive organ อยู่ครึ่งท้ายลำตัว Thread-like testis ถัดมาคือ vas deferens และ seminal vesicle กล้ามเนื้อหนา ซึ่งด้านปลายจะต่อเข้า ejaculatory duct ที่เปิดออกทาง cloaca ด้านหลัง cloaca มี penial spicule 1 คู่ ช่วยเปิด genital pore เพศเมียระหว่างสืบพันธุ์

Reproductive system (cont.) Female reproductive organ อยู่ท้ายลำตัวด้านท้อง thread-like ovaries 1 คู่ ถัดมาคือ oviduct ช่วงท้ายของ oviduct คือ seminal receptacle ตอนปลายขยายใหญ่คือ uterus ที่ผนังสร้างไข่แดงและเปลือก ตอนปลายของ uterus ทั้ง 2 ข้างจะมารวมเป็นท่อ vagina ที่เปิดออกทาง vulva กลางตัวด้านท้อง โดยปกติ ovaries และ oviducts จะพันรอบ uterus

Ovaries

Oviduct

Uterus

Vagina

Ascaris Life cycle ตัวอ่อนฟักจากไข่ และเจริญเติบโตโดยการลอกคราบ (molting) 4 ครั้ง และตัวอ่อน (larva) ก็มี 4 ระยะ Fertilized egg ออกจาก uterus มาอยู่ในลำไส้ host โดยออกมากับอุจจาระอยู่ตามพื้นแฉะ และเจริญเป็นตัวอ่อนระยะแรก (L1) ในไข่ ระยะนี้ใช้เวลา 10-14 วัน L1 ลอกคราบ 2 ครั้งในเปลือกไข่ได้ L3 และเป็นระยะติดต่อ คนกิน L3 เข้าไปก็จะติดพยาธิไส้เดือน L3 เจาะเข้าเยื่อบุลำไส้เข้าเส้นเลือดไปตับ หัวใจห้องขวา ปอดและเข้าถุงลมปอดตามลำดับ มีการลอกคราบ(M3) ได้ L4 L4 ไปหลอดลม คอหอยและถูกกลืนลงทางเดินอาหารไปลำไส้เล็ก มีการลอกคราบครั้งสุดท้าย (M4) ได้ adult (จาก L3 ถึงตัวเต็มวัยใช้เวลา 10 วัน)

Enterobius vermicularis Pin worm Adults live in colon and ileum Egg spread Fecal oral route airborne

Whip worm Trichuris trichiura พยาธิแส้ม้า ตัวยาวเรียว ส่วนท้ายหนาคล้ายด้ามแส้

Hookworm Anterior end hook Necator americanus Ancylostoma duodenale Feed on blood at intestinal wall Cause anemia

Cutaneous Larval Migrants Filariform larva

Wuchereria bancrofti and Brugia malayi Lives in lymphatic system Obstruct lymph to cause swelling Elephantiasis

Elephantiasis

Gnathostoma spinigerum Accidental host (human)

Loa loa Eye worm

Dirofilaria immitis Dog heart worm

Plant parasitic nematode ไส้เดือนฝอย อาศัยกินน้ำเลี้ยงใน vascular bundle ของพืช ขนาดเล็ก ตัวใส ไข่อาจจะเจริญเป็นตัวเต็มวัยโดยไม่ต้องปฏิสนธิ (parthenogenesis)