ชีววิทยา (Biology) มัธยมศึกษาตอนต้น
1. Introduction of biology Biology = Bios (สิ่งชีวิต) + Logos (การมีเหตุผลหรือความคิดหรือวิทยาศาสตร์) ชีววิทยา (Biology) = การศึกษาทางวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับสิ่งมีชีวิต
2. ทำไมต้องเรียนชีววิทยา 1.มนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิตชนิดหนึ่ง - เข้าใจถิ่นที่อยู่มนุษย์ในสิ่งแวดล้อมโลก การอยู่ร่วมกันของมนุษย์กับพวกจุลชีพต่างๆ และความสัมพันธ์ของมนุษย์กับสิ่งมีชีวิตอื่นๆในโลกนี้ 2.มนุษย์เลือกวิถีการดำรงชีวิตและดูแลสุขภาพของตน -เข้าใจกลไกพื้นฐานและผลของการกิน การนอน การออกกำลังกาย การสูบบุหรี่ และกิจกรรมทั่วไป เพื่อเลือกวิธีที่เหมาะสมที่สุดมาใช้ในการดำรงชีวิตของตนเอง
3.มนุษย์มีอาการเจ็บป่วย - บอกสภาพปกติและสภาพเจ็บป่วยของร่างกาย - เข้าใจกลไกในร่างกายในภาวะที่มีสุขภาพดีและภาวะเจ็บป่วย สามารถตัดสินใจเข้ารับการรักษา 4. ยุควิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีที่มีความซับซ้อนมาก -เข้าใจเกี่ยวกับการคัดยีน การตัดต่อยีน ว่ามีโทษหรือประโยชน์อย่างไร หากนำมาใช้
5.ประชากรโลกเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วและมนุษย์เป็นผู้ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง -ช่วยให้สามารถติดตามข่าวสารจากสื่อต่างๆรวมทั้งสามารถช่วยสิ่งมีชีวิตอื่นๆได้ด้วย 6. สามารถเลือกอาชีพได้
สมบัติของสิ่งมีชีวิต สมบัติของสิ่งมีชีวิตใช้ในการดำรงชีพในแต่ละวัน 1.ความมีระเบียบแบบแผน (order) - สมองที่มีการจัดระเบียบแบบแผนที่แน่นอนทำให้มนุษย์สามารถอ่าน เขียน และเข้าใจสิ่งที่กำลังเรียนได้ 2.การปรับตัว(adaptation) -เพื่อให้สามารถดำรงชีวิตในสภาพแวดล้อมต่างๆได้อย่างเหมาะ
-เพื่อการเจริญ การสืบพันธ์เพื่อให้โอกาสมีลูกหลานต่อไป -ผ่านกระบวนการคัดเลือกโดยธรรมชาติ(natural selection) สิ่งมีชีวิตที่มีลักษณะเหมาะสมกับสภาพแวดล้อมที่ใช้ดำรงชีวิตนั้นๆมากขึ้นเรียกว่าสิ่งมีชีวิตชนิดนั้นได้มี “การปรับตัว”ให้เหมาะกับสิ่งแวดล้อม 3.เมแทบอลิซึม(metabolism) -กระบวนการสลายโมเลกุลของสารอาหารเพื่อให้ได้พลังงานและหน่วยย่อยของชีวโมเลกุล รวมทั้งการสร้างสิ่งมีชีวิตหน่วยใหม่ และการขับของเสียออกสู่สิ่งแวดล้อมภายนอก
4.ภาวะธำรงดุล (homeostasis) -กลไกการควบคุมสิ่งแวดล้อมภายในร่างกายให้คงที่ 5.การเคลื่อนไหว(movement) -เพ่อการอยู่รอด 6.การตอบสนองต่อสิ่งเร้า (responsiveness) -เพื่อสามารถดำรงชีวิตรอดได้ อาจเกิดทันทีทันใด หรือค่อยเป็นค่อยไป และเปลี่ยนไปตามฤดูกาล -ตอบสนองได้ทั้งสิ่งเร้าภายนอกและภายในร่างกาย
สมบัติของสิ่งมีชีวิตเพื่อการดำรงพันธุ์ 7 สมบัติของสิ่งมีชีวิตเพื่อการดำรงพันธุ์ 7.การสืบพันธุ์ (reproduction) -เพื่อสร้างสิ่งมีชีวิตใหม่ มี 2 แบบ คือ การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ และ กรสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ 8. การเจริญ (development) -กระบวนการที่มีทั้งการเติบโตและการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ 9.การสืบทอดทางพันธุกรรม (heritability) -ผ่านทางหน่วยพันธุกรรมที่เรียกว่า “ยีน” (gene) ซึงประกอบด้วยสารพันธุกรรมที่เรียกว่า DNA อยู่ภายใน chromosome
10.วิวัฒนาการ (evolution) -กระบวนการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในประชากรของสิ่งมีชีวิตจากรุ่นบรรพบุรุษที่สืบทอดต่อเนื่องกันมาเป็นระยะเวลานานและคงดำเนินต่อไปอย่างไม่มีวันสิ้นสุด -กระบวนการที่สภาพแวดล้อมทางธรรมชาติทำหน้าที่คัดเลือกสิ่งมีชีวิตมีลักษณะเหมาะสมให้ดำรงคงอยู่ได้ เรียกว่า “การคัดเลือกโดยธรรมชาติ” โดย ชาร์ล ดาร์วิน (charles Darwin) “บิดาแห่งวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต”
ลำดับชั้นและการจัดระดับของสิ่งมีชีวิต
วิธีศึกษาชีววิทยา - ศึกษาความจริงและปรากฎการณ์ที่เกิดขึ้นในสิ่งมีชีวิตโดยใช้หลักวิธีการศึกษาทางวิทยาศาสตร์ มี 2 แบบ คือ 1) วิทยาศาสตร์การค้นพบ (discovery science) -เป็นการค้นหาความจริงจากการสังเกตปรากฎการณ์ที่เกิดขึ้นในธรรมชาติอย่างละเอียดรอบคอบแล้วรวบรวมข้อมูลเพื่อหาความจริงของปรากฎการณ์นั้นๆ จากข้อมูลที่สังเกตได้ ทำให้ได้ข้อสรุปที่เป็นความจริงได้
2) วิทยาศาสตร์การตั้งสมมติฐาน (hypothetical deductive science) - scientific method เป็นวิธีการที่มีการตั้งสมมติฐานที่น่าจะเป็นคำอธิบายปรากฎการณ์ที่เกิดขึ้นแล้วดำเนินการพิสูจณ์สมมติฐานที่ตั้งไว้ตามลำดับ ประกอบด้วย 1) กำหนดขอบเขตของคำถาม (question) หรือกำหนดปัญหา (problem) ที่สนใจ 2) ตั้งสมมติฐาน (hypothesis) ทำนายผล (prediction)
3)วางแผนการทดลอง (experimental design) 4)วิเคราะห์ข้อมูล (data analysis) เพื่อหาข้อสรุป (conclusion) ถ้าผลการทดลองที่ได้ไม่เป็นไปตามสมมติฐาน ต้องตั้งสมมติฐานใหม่และทำการทดลองใหม่
วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี -เทคโนโลยีชีวภาพ (biotechnology) ซึ่งเกี่ยวข้องกับองค์ประกอบหลัก 3 อย่าง คือ 1) สิ่งมีชีวิต 2) กระบวนการผลิต 3) ผลิตภัณฑ์
คำถาม 1.สมบัติของสิ่งมีชีวิตที่ใช้ในการดำรงชีวิตประจำวันมีอะไรบ้าง 2.สมบัติของสิ่งมีชีวิตในการดำรงเผ่าพันธุ์มีอะไรบ้าง 3.ปัจจัยหลักที่เป็นสาเหตุในการเกิดวิวัฒนาการคืออะไร 4.อธิบายความหมายของการศึกษาชีววิทยาทั้ง2แบบ