รัฐและประมุขแห่งรัฐ

ประมุขแห่งรัฐ รูปแบบของรัฐ ระบบรัฐบาล

ชื่อนั้นสำคัญไฉน Kingdom of Lesotho Kingdom of Netherlands French Republic Republic of India

Federal Republic of Germany Federative Republic of Brazil Islamic Republic of Iran People’s Republic of China Lao People’s Democratic Republic Swiss Confederation

ความแตกต่างที่เด่นชัดที่สุดคือ Head of the State Who is HS in kingdom states? Who is HS in republic states?

Head of Gov Head of State h Monarchy Japan >> Kingdom USA Common >> Republic India

ประมุขของรัฐ กษัตริย์ บุคคลธรรมดา

ประมุขของรัฐที่เป็นกษัตริย์ สืบเชื้อสายมาจากผู้ที่เป็นกษัตริย์ เช่น อังกฤษ กัมพูชา ญี่ปุ่น เป็นต้น ตามกฎมณเฑียรบาลของแต่ละรัฐ เป็นได้เฉพาะชาย หรือเพศหญิงก็สามารถดำรงตำแหน่งได้

กษัตริย์ที่ไม่ได้มาจากการสืบเชื้อสายอย่างเดียวมีหรือไม่ Yang di-Pertaun Agong Supreme Head of the Federation ดำรงตำแหน่งวาระ 5 ปี คัดเลือกมาจากที่ประชุมของสุลต่านจำนวน 9 รัฐ

ประมุขของรัฐที่เป็นบุคคลธรรมดา ประธานาธิบดีสหรัฐฯ ประธานาธิบดีสิงคโปร์ เป็นต้น ถ้าไม่ได้สืบเชื้อสายแล้วประมุขของรัฐมาจากไหน อะไรคือความชอบธรรม

ประมุขของรัฐที่เป็นกษัตริย์ รัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์ รัฐเสรีประชาธิปไตย

รัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์ กษัตริย์เป็นประมุขและเป็นผู้มีอำนาจสูงสุดเหนือกว่าทุกฝ่าย แต่ก็สามารถมีรัฐธรรมนูญได้ เพื่อกำหนดกฎเกณฑ์ต่างๆ ให้มีความชัดเจน

กษัตริย์ในรัฐเสรีประชาธิปไตย กษัตริย์ดำรงตำแหน่งประมุขแห่งรัฐ สถาบันกษัตริย์ตามรัฐธรรมนูญ สถาบันกษัตริย์ได้รับอำนาจจากรัฐธรรมนูญ มีอำนาจเท่าที่รัฐธรรมนูญกำหนดไว้ หรือ Constitutional Monarchy

หลักการสำคัญ King can do no wrong King cannot act alone หมายความว่าอย่างไร เมื่อแต่งตั้งนายกฯ กษัตริย์ไม่ได้แต่งตั้งตามใจตน เมื่อตัดสินคดี กษัตริย์ไม่ได้ตัดสินคดีด้วยตนเอง

กระบวนการสำคัญอันหนึ่งในระบอบประชาธิปไตยก็คือ ความเห็นชอบจากรัฐสภาที่เป็นตัวแทนของประชาชน ทำไม ในกรณีของรัฐธรรมนูญไทยมีความเปลี่ยนแปลงอย่างสำคัญ

พ.ร.บ. ธรรมนูญการปกครองสยาม 2475 มาตรา 4 “... การสืบมฤดกให้เป็นไปตามกฎมณเฑียรบาลว่าด้วยการสืบราชสันตติวงศ์ พ.ศ. 2467 และด้วยความเห็นชอบของสภาผู้แทนราษฎร”

รธน. 2550 มาตรา 23 “ในกรณีที่ราชบัลลังก์หากว่างลงและเป็นกรณีที่ K ได้ทรงแต่งตั้งพระรัชทายาทไว้ตามกฎมณเฑียรบาลฯ พ.ศ. 2467 แล้ว ให้ ครม. แจ้งให้ประธานรัฐสภาทราบ และให้ประธานรัฐสภาเรียกประชุมรัฐสภาเพื่อทราบ และให้ประธานรัฐสภาอัญเชิญองค์พระรัชทายาทขึ้นทรงครองราชย์เป็น K สืบไป แล้วให้ประธานรัฐสภาประกาศให้ประชาชนทราบ”

สมชาย ปรีชาศิลปกุล, “สถาบันกษัตริย์ในระบอบประชาธิปไตย”, วิภาษา ปีที่ 6 ฉบับที่ 1 (16 มี.ค. – 30 เม.ย. 2555) สมชาย ปรีชาศิลปกุล, “การสืบราชสมบัติ: การอภิปรายและข้อถกเถียงในองค์กรจัดทำรัฐธรรมนูญของไทยตั้งแต่ พ.ศ. 2475 ถึง พ.ศ. 2550”, วิภาษา ปีที่ 8 ฉบับที่ 6 (16 ม.ค. – 15 มี.ค. 2558)

ประมุขของรัฐ vs. ประมุขของรัฐบาล ความแตกต่างระหว่างตำแหน่งทั้งสอง ทำไมต้องมีการแยกตัวบุคคลระหว่างตำแหน่งทั้งสอง ทำไมบางประเทศจึงไม่มีการแยกตัวบุคคลระหว่างตำแหน่งทั้งสอง

รูปแบบของรัฐ รัฐเดี่ยว (state) สหพันธรัฐ (federal state) สมาพันธรัฐ (confederation state)

รัฐเดี่ยว สหพันธรัฐ - รธน. ฉบับเดียว - มีรัฐบาลกลาง ไม่มีรัฐบาล ท้องถิ่น - รัฐบาลกลางมีอำนาจดูแล ทุกเรื่อง - คสพ. รัฐบาลกลาง/ท้องถิ่น อยู่ในกฎหมายเฉพาะเรื่อง - รธน. กลางและท้องถิ่น - มีรัฐบาลกลางและรัฐบาล ท้องถิ่น (เลือกตั้ง) - รัฐบาลกลางมีอำนาจดูแล เรื่องสำคัญ เช่น ป้องกัน ปท. ต่าง ปท. ระบบเงินตรา - คสพ. รัฐบาลกลาง/รัฐบาล ท้องถิ่น กำหนดไว้ใน รธน.

จะอธิบายการปกครองท้องถิ่นไทยอย่างไร เทศบาลตำบาล, อบต., องค์การบริหารส่วนจังหวัด ต่างจากรัฐบาลของมลรัฐหรือไม่

สมาพันธรัฐ รัฐแต่ละรัฐมารวมตัวกันอย่างหลวมๆ โดยที่แต่ละรัฐยังคงมีรัฐธรรมนูญ มีอำนาจในการดำเนินการต่างๆ อย่างเป็นอิสระในทุกด้าน เช่น สหรัฐฯ ภายหลังการประกาศอิสรภาพ 1776 ปัจจุบันมีรัฐประเภทนี้มากน้อยเพียงใด

จากหลักแบ่งแยกอำนาจสู่ระบบรัฐบาล ระบบประธานาธิบดี (Presidential System) ระบบรัฐสภา (Parliamentary System) ระบบผสม

ระบบรัฐสภา ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ดำรงตำแหน่งนายกฯ ได้อย่างไร

คสพ. ระหว่างฝ่ายบริหาร/นิติบัญญัติ ประชาชน สมาชิกรัฐสภา รัฐบาล คสพ. ระหว่างฝ่ายบริหาร/นิติบัญญัติ

ระบบรัฐสภา ต้นแบบคืออังกฤษ รัฐบาลมาจากรัฐสภา ต้องได้รับการสนับสนุนจากเสียงข้างมากในรัฐสภา แต่รัฐบาลสามารถควบคุมรัฐสภาได้ด้วยการยุบสภา (ทำให้ต้องมีการเลือกตั้งใหม่ และการจัดตั้งรัฐบาลชุดใหม่)

รัฐสภาสามารถควบคุมตรวจสอบการทำงานของรัฐบาล อนุมัติงบประมาณรายจ่าย ตั้งกระทู้ อภิปรายไม่ไว้วางใจ (ถ้าไม่ได้รับการไว้วางใจ รัฐบาลก็ต้องออกจากตำแหน่ง อาจยุบสภาหรือลาออก)

ลักษณะสำคัญของระบบรัฐสภา ประมุขของรัฐไม่ต้องรับผิดชอบทางการเมือง รัฐสภาบัญญัติกฎหมาย และควบคุมรัฐบาล รัฐบาลต้องรับผิดชอบต่อรัฐสภา (ในอังกฤษ the supremacy of the parliament)

ระบบประธานาธิบดี ต้นแบบคือสหรัฐฯ Donald Trump ดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีได้อย่างไร

I will build a great wall

ประธานาธิบดี รัฐสภา Electoral college USA ประชาชน

ประชาชนเลือกระหว่างผู้สมัครหลายคน Hillary Clinton vs. Trump มักถูกอธิบายว่าเป็นการเลือกผู้นำโดยตรง

ทั้ง ปธน. และสมาชิกรัฐสภา ต่างได้รับเลือกตั้งมาจากประชาชน เมื่อมีการเลือกตั้งก็ทราบว่าถ้าเลือกแล้วจะได้ใครเป็น ปธน.

ปธน. ไม่สามารถยุบฝ่ายนิติบัญญัติ แต่มีอำนาจในการยับยั้งร่างกฎหมายของรัฐสภา รัฐสภาไม่สามารถอภิปรายไม่ไว้วางใจ ปธน. แต่อาจใช้วิธี impeachment (การถอดถอน ปธน.)

ประธานาธิบดีและนายกฯ เป็นประมุข/หัวหน้าฝ่ายบริหาร บางประเทศ ปธน. เป็นประมุขแห่งรัฐ แต่นายกฯ ไม่ใช่ประมุขแห่งรัฐ ระบบรัฐสภามักใช้ในประเทศที่มีกษัตริย์ เช่น ญี่ปุ่น ไทย มาเลเซีย เดนมาร์ก ฯลฯ คำถามคือทำไมไม่ใช้ระบบ ปธน. ในประเทศที่มีกษัตริย์

ระบบผสม เอาระบบ ปธน. และ ระบบรัฐสภา มาผสมกัน ผสมกันอย่างไร แตกต่างไปจากระบบทั้งสองอย่างไร

ชื่อประเทศที่นักศึกษาเลือกมีชื่อเต็มว่าอะไร บ่งบอกความหมายอะไรได้บ้าง ประเทศนั้นกลายเป็นรัฐสมัยใหม่ตั้งแต่เมื่อไหร่ ประมุขของรัฐคือใคร กระบวนการเข้าสู่ตำแหน่งเป็นอย่างไร ระบบรัฐบาลเป็นแบบใด และอธิบายกระบวนการได้มาของรัฐบาล