ความหมายและประเภทของ สื่อการเรียนการสอน

ขอบข่ายเนื้อหา ความหมายสื่อการเรียนการสอน ประเภทของสื่อการเรียนการสอน คุณค่าของสื่อการสอน หลักการเลือกสื่อการสอน หลักการใช้สื่อการสอน ขั้นตอนการใช้สื่อการสอน ประเภทและคุณสมบัติของสื่อการสอน รูปแบบและวิธีการใช้เทคโนโลยีการเรียนการสอน

เชื่อหรือไม่ว่า “ภาพหนึ่งภาพสามารถให้ความหมายแทนคำพูดได้ถึง 1,000 คำ”

ผลการวิจัยของ Coger พบว่าคนเราจำและเก็บกักความรู้ได้จาก การอ่าน 10% การฟัง 20% การเห็น 30% การฟังและการเห็น 50% การพูด 70% การพูดในสิ่งที่ตนทำได้ 90%

ความหมาย กิดานันท์ มลิทอง (2549: 100) ได้ให้ความหมายคำว่า สื่อ (medium,pl.media) เป็นคำมาจากภาษาลาตินว่า “ระหว่าง” (between) หมายถึง สิ่งใดก็ตามที่บรรจุข้อมูลสารสนเทศ หรือเป็นตัวกลางข้อมูลส่งผ่านจากผู้ส่งหรือแหล่งส่งไปยังผู้รับเพื่อให้ผู้ส่งและผู้รับสามารถสื่อสารกันได้ตรงตามวัตถุประสงค์

สื่อการเรียนการสอน สื่อการเรียนการสอน หมายถึง ตัวกลางหรือช่องทางถ่ายทอดองค์ความรู้ ทักษะ ประสบการณ์ จากแหล่งความรู้ไปสู่ผู้เรียน และทำให้เกิดการเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยสื่อการเรียนก็นับได้ว่าเป็นเครื่องมือที่ช่วยให้ผู้เรียนผู้สอนได้แสดงบทบาท และเกิดความเข้าใจในวิชาที่เรียนที่สอนกันได้มากขึ้น

การแบ่งประเภทของสื่อการเรียนการสอน สื่อการเรียนการสอนแบ่งตามคุณลักษณะ สื่อแบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้ สื่อการเรียนแบ่งตามรูปแบบ

สื่อแบ่งตามคุณลักษณะ สื่อการเรียนการสอนแบ่งตามคุณลักษณะได้ 4 ประเภทคือ 1. สื่อประเภทวัสดุ ได้แก่ สไลด์ แผ่นใส เอกสาร ตำรา สารเคมี สิ่งพิมพ์ต่างๆ และคู่มือการฝึกปฏิบัติ 2. สื่อประเภทอุปกรณ์ ได้แก่ เครื่องมือต่างๆ หุ่นจำลอง เครื่องเล่นเทปเสียง เครื่องเล่นวีดิทัศน์ เครื่องฉายแผ่นใส และเครื่องมือในห้องปฏิบัติการ

สื่อแบ่งตามคุณลักษณะ 3. สื่อประเภทเทคนิคหรือวิธีการ ได้แก่การสาธิต การอภิปรายกลุ่ม การฝึกปฏิบัติการฝึกงาน การจัดนิทรรศการ และสถานการณ์จำลอง 4. สื่อประเภทคอมพิวเตอร์ ได้แก่คอมพิวเตอร์ช่วยสอน (CAI) การนำเสนอด้วยคอมพิวเตอร์ (Computer presentation) การใช้ Intranet และ Internet เพื่อการสื่อสาร (Electronic mail: E-mail) และการใช้ WWW (World Wide Web)

สื่อแบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้ เอ็ดการ์ เดล เชื่อว่าประสบการณ์ที่เป็นรูปธรรม จะทำให้เกิดการเรียนรู้แตกต่างจากประสบการณ์ที่เป็นนามธรรม ดังนั้นจึงจำแนกสื่อการสอนโดยยึดประสบการณ์เป็นหลัก  เรียงตามลำดับจากประสบการณ์ที่ง่ายไปยาก 10 ขั้น เรียกว่า “กรวยประสบการณ์ (Cone of Experience)”

Experience (ประสบการณ์) ของ Edgar Dale

กรวยประสบการณ์ของ เอ็ดการ์ เดล ขั้นที่ 1 ประสบการณ์ตรง (Direct or Purposeful Experiences) เป็นประสบการณ์ที่เป็นรูปธรรมมากที่สุด สื่อการสอนที่สร้างประสบการณ์ให้ผู้เรียนสามารถรับรู้และเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง ลงมือปฏิบัติกิจกรรมด้วยตนเอง เข้าไปอยู่ในสถานการณ์จริงและได้สัมผัสด้วยตนเองจากประสาทสัมผัสทั้งห้า ตัวอย่างเช่น การทดลองผสมสารเคมี การฝึกหัดทำอาหาร การฝึกหัดตัดเย็บเสื้อผ้า เป็นต้น

ขั้นที่ 2 ประสบการณ์จำลอง ขั้นที่ 2 ประสบการณ์จำลอง ขั้นที่ 2 ประสบการณ์จำลอง (Contrived experience) เป็นสื่อการสอนที่ผู้เรียนเรียนรู้จากประสบการณ์ที่ใกล้เคียงกับความเป็นจริงที่สุดแต่ไม่ใช่ความเป็นจริง อาจเป็นสิ่งของจำลอง หรือสถานการณ์จำลอง เป็นกรณีที่ประสบการณ์หรือของจริงมีข้อจำกัดจำเป็นต้องจำลองสิ่งต่าง ๆ เหล่านั้นมาศึกษาแทน  เช่น หุ่นจำลอง ของตัวอย่าง การแสดงเหตุการณ์จำลองทางดาราศาสตร์  เป็นต้น

ขั้นที่ 3 ประสบการณ์นาฏการ ขั้นที่ 3 ประสบการณ์นาฏการหรือการแสดง (Dramatized Experience) เป็นสื่อการสอนที่ผู้เรียนเรียนรู้จากประสบการณ์ ในการแสดงบทบาทสมมติ หรือการแสดงละคร เป็นประสบการณ์ที่จัดขึ้นแทนประสบการณ์ตรงหรือเหตุการณ์จริงที่เกิดขึ้นในอดีตหรืออาจเป็นความคิด เพื่อเป็นนิยมใช้สอนในเนื้อหาที่ข้อมีจำกัดเรื่องยุคสมัยหรือเวลา

ขั้นที่ 4 การสาธิต ขั้นที่ 4 การสาธิต (Demonstration) เป็นสื่อการสอนที่ผู้เรียนเรียนรู้จากการดูการแสดงหรือการกระทำประกอบคำอธิบาย เพื่อให้เห็นลำดับขั้นตอนของการกระทำนั้น ๆ เช่น การสาธิตการอาบน้ำเด็กแรกเกิด  การสาธิตการผายปอด การสาธิตการแกะสลักผลไม้ เป็นต้น

ขั้นที่ 5 การศึกษานอกสถานที่ (Field Trip)

ขั้นที่ 6 นิทรรศการ (Exhibition)

ขั้นที่ 7 โทรทัศน์และภาพยนต์ ขั้นที่ 7 โทรทัศน์และภาพยนต์ (Television and Motion Picture)  เป็นประสบการณ์ที่ให้ทั้งภาพเคลื่อนไหวและเสียงประกอบ   แต่โทรทัศน์มีความเป็นรูปธรรมมากกว่าภาพยนตร์  เนื่องจากโทรทัศน์สามารถนำเหตุการณ์ที่กำลังเกิดขึ้น ในขณะนั้นมาให้ชมได้ในเวลาเดียวกันที่เรียกว่า “การถ่ายทอดสด” ในขณะที่ภาพยนตร์เป็น การบันทึกเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น และต้องผ่านกระบวนการล้างและตัดต่อฟิล์มก่อนจึงจะนำมาฉายให้ชมได้

ขั้นที่ 8 ภาพนิ่ง/การบันทึกเสียง (Picture/Recording) ขั้นที่ 8 การบันทึกเสียง วิทยุ และภาพนิ่ง เป็นประสบการณ์ที่รับรู้ได้ทางใดทางหนึ่งระหว่างการฟังและการพูด ซึ่งนับเป็นนามธรรมมากขึ้น ได้แก่  เทปบันทึกเสียง  แผ่นเสียง ซึ่งต้องอาศัยเรื่องการขยายเสียง  ส่วนภาพนิ่ง  ได้แก่  รูปภาพทั้งชนิดโปร่งแสงที่ใช้กับเครื่องฉายภาพข้ามศีรษะ สไลด์ภาพนิ่งจากคอมพิวเตอร์  และ ภาพบันทึกเสียง ที่ใช้กับเครื่องฉายภาพทึบแสง เป็นต้น

ขั้นที่ 9 ทัศนสัญลักษณ์ ขั้นที่ 9 ทัศนสัญลักษณ์ (Visual Symbol) เป็นสัญลักษณ์ที่สามารถรับรู้ได้ด้วยระบบประสาทสัมผัสทางตา มีความเป็นนามธรรมมากขึ้น จำเป็นที่จะต้องคำนึงถึงประสบการณ์ของผู้เรียนเป็นพื้นฐาน ในการเลือกนำไปใช้ สื่อที่จัดอยู่ในประเภทนี้ คือ แผนภูมิ แผนสถิติ ภาพโฆษณา การ์ตูน แผนที่ และสัญลักษณ์ต่างเป็นต้น สื่อเหล่านี้เป็นสื่อที่มีลักษณะเป็นสัญลักษณ์สำหรับถ่ายทอดความหมายให้เข้าใจได้รวดเร็วขึ้น      

ขั้นที่ 10 วจนสัญลักษณ์ ขั้นที่ 10 วจนสัญลักษณ์ (Verbal Symbol) เป็นสัญลักษณ์ทางภาษา เป็นประสบการณ์ขั้นสุดท้าย  ซึ่งเป็นนามธรรมมากที่สุด  ได้แก่  การใช้ตัวหนังสือแทนคำพูด ได้แก่ คำพูด คำอธิบาย หนังสือ เอกสาร แผ่นปลิว แผ่นพับ ที่ใช้ตัวอักษร ตัวเลข แทนความหมายของสิ่งต่าง ๆ นับเป็นประสบการณ์ที่เป็นนามธรรมมากที่สุด 

สื่อการเรียนการสอนแบ่งตามรูปแบบ Louis Shores ได้แบ่งประเภทสื่อการสอนตามรูปแบบ(Form) ไว้ ดังนี้ 1. สิ่งตีพิมพ์ (Printed Materials) เช่น หนังสือแบบเรียน เอกสารการสอน ฯลฯ 2. วัสดุกราฟิก เช่น แผนภูมิ ( Charts) แผนสถิติ (Graph) แผนภาพ (Diagram) ฯลฯ 3. วัสดุฉายและเครื่องฉาย (Projected Materials and Equipment) เช่น ภาพยนตร์ สไลด์ ฯลฯ 4. วัสดุถ่ายทอดเสียง (Transmission) เช่น วิทยุ เครื่องบันทึกเสียง

ความมุ่งหมายของทักษะการใช้สื่อการสอน เลือกอุปกรณ์การสอนได้เหมาะสมกับบทเรียนและขั้นของการสอน เตรียมอุปกรณ์การสอนตามลำดับขั้นของการใช้ได้อย่างถูกต้อง ใช้อุปกรณ์การสอนอย่างคุ้มค่า ใช้อุปกรณ์ได้อย่างถูกต้อง เหมาะสมกับวัยและสติปัญญาของผู้เรียน จัดหาอุปกรณ์ที่ทำให้ผู้เรียนมีโอกาสร่วมกิจกรรมการเรียนการสอนได้มากที่สุด จัดหาอุปกรณ์ที่ทำให้ผู้เรียนมีโอกาสศึกษา และได้รับความรู้จากอุปกรณ์นั้น ๆ ด้วยตนเอง

คุณค่าของสื่อการสอน ด้านต่อผู้เรียน เป็นสิ่งช่วยให้เกิดการเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพ เพราะช่วยให้ผู้เรียนสามารถเข้าใจเนื้อหาบทเรียนที่ยุ่งยากซับซ้อนได้ง่ายขึ้นในระยะเวลาอันสั้น และช่วยให้เกิดความคิดรวบยอดในเรื่องนั้นได้อย่างถูกต้องและรวดเร็ว สื่อจะช่วยกระตุ้นและสร้างความเข้าใจให้กับผู้เรียนทำให้เกิดความรู้สนุกสนานและไม่รู้สึกเบื่อหน่ายการเรียน การใช้สื่อจะทำให้ผู้เรียนมีความเข้าใจตรงกันหากเป็นเรื่องของนามธรรมและยากต่อความเข้าใจ และช่วยให้เกิดประสบการณ์ร่วมกันในวิชาที่เรียน

4. สื่อช่วยให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในกิจกรรมการเรียน ทำให้เกิดมนุษยสัมพันธ์อันดีในระหว่างผู้เรียนด้วยกันเองและกับผู้สอนด้วย 5. สร้างเสริมลักษณะที่ดีในการศึกษาค้นคว้าหาความรู้ ช่วยให้ผู้เรียนเกิดความคิดสร้างสรรค์จากการใช้สื่อเหล่านี้ 6. ช่วยแก้ปัญหาเรื่องของความแตกต่างระหว่างบุคคลโดยการจัดให้มีการใช้สื่อในการศึกษารายบุคคล

คุณค่าของสื่อการสอน ด้านต่อผู้สอน การใช้วัสดุอุปกรณ์ต่างๆประกอบการเรียนการสอน เป็นการช่วยให้บรรยากาศในการสอนน่าสนใจยิ่งขึ้น ทำให้ผู้สอนมีความกระตือรือร้นในการสอนมากกว่าวิธีการที่เคยใช้การบรรยายแต่เพียงอย่างเดียว และเป็นการสร้างความเชื่อมั่นในตัวเองให้เพิ่มขึ้นด้วย ช่วยแบ่งเบาภาระของผู้สอนในด้านการเตรียมเนื้อหาเพราะสามารถนำสื่อมาใช้ซ้ำได้ และบางอาจให้นักศึกษาเนื้อหาจากสื่อได้เอง เป็นการกระตุ้นให้ผู้สอนตื่นตัวอยู่เสมอในการเตรียมและผลผลิตวัสดุและเรื่องราวใหม่ๆเพื่อใช้เป็นสื่อการสอน ตลอดจนคิดค้นเทคนิควิธีการต่างๆ เพื่อให้การเรียนรู้น่าสนใจยิ่งขึ้น

ขั้นตอนการใช้สื่อการสอน ขั้นนำสู่บทเรียน ขั้นดำเนินการสอนหรือประกอบกิจกรรมการเรียน ขั้นวิเคราะห์และฝึกปฏิบัติ ขั้นสรุปบทเรียน ขั้นประเมินผู้เรียน

ประเภทและคุณสมบัติของสื่อการสอน สื่อการสอนประเภทไม่ใช้เครื่องฉาย สื่อการเรียนการสอนประเภทใช้เครื่องฉายแบบภาพนิ่ง สื่อการเรียนการสอนประเภทใช้เครื่องฉายแบบภาพเคลื่อนไหว สื่อการสอนประเภทเครื่องเสียง

สื่อการสอนประเภทไม่ใช้เครื่องฉาย

สิ่งพิมพ์ต่างๆ เช่น หนังสือ ตำราเรียน คู่มือ วารสาร ฯลฯ สิ่งพิมพ์ต่างๆ เช่น หนังสือ ตำราเรียน คู่มือ วารสาร ฯลฯ ข้อดี ข้อเสีย - เป็นสื่อการเรียนรู้ที่ดีที่สุดวิธีหนึ่ง - สามารถอ่านได้ตามอัตราความสามารถแต่ละบุคคล - เหมาะสำหรับการอ้างอิง - สะดวกในการพกพา - ทำสำเนาจำนวนมากได้ง่าย - ถ้าจะให้ได้สิ่งพิมพ์ที่คุณภาพดีต้องใช้ต้นทุนในการผลิตสูง - บางครั้งต้องพิมพ์ใหม่เพื่อปรับปรุงข้อมูลที่ล้าสมัย - ผู้ที่ไม่รู้หนังสือไม่สามารถอ่านหรือทบทวนให้เข้าใจได้ - ไม่สะดวกในการแก้ไขปรับปรุง สื่อการสอนประเภทไม่ใช้เครื่องฉาย

ของจริง ของตัวอย่าง ข้อดี ข้อเสีย แสดงภาพได้ตามความเป็นจริง ของจริง ของตัวอย่าง ข้อดี ข้อเสีย แสดงภาพได้ตามความเป็นจริง สัมผัสได้ด้วยประสาทสัมผัสทั้งห้า สามารถจับต้องและพิจารณารายละเอียดได้ บางครั้งอาจจะลำบากในการจัดหา ของบางสิ่งอาจมีขนาดใหญ่เกินกว่าจะนำมาแสดงได้ บางครั้งของนั้นอาจมีราคาสูงเกินไป ปกติเหมาะสำหรับการเสนอต่อกลุ่มย่อย เก็บรักษาลำบาก สื่อการสอนประเภทไม่ใช้เครื่องฉาย

ของจำลอง หุ่นจำลอง ขนาดเท่า ย่อส่วน หรือ ขยายของจริง ของจำลอง หุ่นจำลอง ขนาดเท่า ย่อส่วน หรือ ขยายของจริง ข้อดี ข้อเสีย อยู่ในลักษณะ 3 มิติ สามารถจับต้องพิจารณารายละเอียดได้ เหมาะในการนำเสนอที่ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า สามารถใช้แสดงหน้าที่และลักษณะส่วนประกอบ หุ่นบางอย่างสามารถผลิตได้ด้วยวัสดุท้องถิ่นที่หาได้ง่าย ต้องอาศัยความชำนาญในการผลิตส่วนมากจะราคาแพง ปกติเหมาะสำหรับการแสดงต่อกลุ่มย่อย ถ้าทำได้ไม่เหมือนของจริงทุกประการ บางครั้งอาจทำให้เกิดความเข้าใจผิดได้ สื่อการสอนประเภทไม่ใช้เครื่องฉาย

สื่อการเรียนการสอนประเภทใช้เครื่องฉายแบบภาพนิ่ง

แผ่นใสและเครื่องฉายภาพข้ามศีรษะ ข้อดี ข้อเสีย สามารถใช้ได้ในที่มีแสงสว่าง เหมาะสำหรับผู้เรียนกลุ่มใหญ่ ผู้สอนหันหน้าเข้าหาผู้เรียนได้ ผู้สอนสามารถเตรียมแผ่นใสไว้ใช้ล่วงหน้า หรือสามารถเขียนลงไปพร้อมทำการบรรยายเพื่อเสริมสร้างความเข้าใจ แผ่นใสบางประเภทสามารถแสดงให้การเคลื่อนไหวได้บ้าง ถ้าจะผลิตแผ่นใสมีลักษณะพิเศษจะต้องลงทุนสูง ผู้เรียนไม่มีบทบาทร่วมในการใช้อุปกรณ์ สื่อการเรียนการสอนประเภทใช้เครื่องฉายแบบภาพนิ่ง

สไลด์และเครื่องฉายสไลด์ ข้อดี ข้อเสีย เหมาะสำหรับผู้เรียนกลุ่มใหญ่และกลุ่มเล็ก ผลิตง่ายและทำสำเนาได้ง่ายเช่นกัน สามารถเปลี่ยนรูปในการสอนได้ตามความต้องการ สามารถปรับเปลี่ยนรูปได้ตามความต้องการของเนื้อเรื่อง ใช้สะดวก เก็บรักษาง่าย ใช้ประกอบกับเครื่องบันทึกเสียงในการผสมสัญญาณเสียงและภาพ สามารถใช้ได้กับเครื่องฉายที่ใช้ไฟฟ้าหรือแบตเตอรี่ ต้องฉายในห้องมืดพอสมควรยกเว้นจะมีจอ Daylight Screen การถ่ายทำชุดสไลด์ที่ดีต้องมีการวางแผนทำบทสคริปต์ การถ่ายทำและการจัดภาพเป็นชุด สื่อการเรียนการสอนประเภทใช้เครื่องฉายแบบภาพนิ่ง

เครื่องวีดีโอโปรเจกเตอร์ หรือ เครื่องแอลซีดี ข้อดี ข้อเสีย ใช้กับอุปกรณ์ได้หลายประเภท สามารถเสนอภาพขนาดใหญ่จากอุปกรณ์ต่างๆ เพื่อให้เห็นภาพได้อย่างทั่วถึง โดยเฉพาะอย่างยิ่งการเรียนการสอนด้วยคอมพิวเตอร์ ถ้าต้องการเสนอภาพคมชัดมากๆจะต้องใช้เครื่องที่มีราคาสูง ต้องมีความรู้ในการต่อสายเข้ากับเครื่องให้ถูกต้อง ต้องระวังในการใช้งานและการปิด/เปิดเพื่อถนอมหลอดฉาย สื่อการเรียนการสอนประเภทใช้เครื่องฉายแบบภาพนิ่ง

สื่อการเรียนการสอนประเภทใช้เครื่องฉายแบบภาพเคลื่อนไหว

โทรทัศน์วงจรปิด ข้อดี ข้อเสีย เหมาะสำหรับผู้เรียนกลุ่มเล็กและกลุ่มใหญ่ ใช้ถ่ายทอดเหตุการณ์หรือการสอนที่ผู้เรียน/ผู้ชมไม่สามารถรวมกันอยู่ในบริเวณที่เรียน/ที่ชมพร้อมกันได้ สามารถใช้ร่วมกับวีดีทัศน์ในการส่งภาพได้ รับภาพได้เฉพาะในบริเวณที่กำหนดไว้เท่านั้น ถ้าต้องการถ่ายทอดภาพหลายจุดต้องเสียค่าใช้จ่ายในการติดตั้งจอภาพในบริเวณต่างๆ สื่อการเรียนการสอนประเภทใช้เครื่องฉายแบบภาพเคลื่อนไหว

โทรทัศน์วงจรเปิด ข้อดี ข้อเสีย สามารถใช้ได้กับผู้เรียนหรือผู้ชมไม่จำกัดจำนวน และสามารถแพร่สัญญาณไปได้ในระยะไกลๆ ช่วยลดภาระของผู้สอนคือ แทนที่จะต้องบรรยายหลายครั้งหรือหลายแห่งในหัวข้อเดียวกันต่อผู้เรียนหลายกลุ่ม ก็ใช้การแพร่สัญญาณไปยังที่ต่างๆได้ในเวลาเดียวกัน การจัดรายการที่ดีต้องใช้ต้นทุนสูงมากและต้องใช้ช่างเทคนิคในการผลิตรายการ เป็นสื่อสารทางเดียว ทำให้ผู้เรียนไม่สามารถถามข้อสงสัยได้ในทันที และผู้สอนไม่สามารถทราบการตอบสนองของผู้เรียนได้ รายการที่เสนออาจไม่ตรงกับตารางสอนหรือบทเรียน สื่อการเรียนการสอนประเภทใช้เครื่องฉายแบบภาพเคลื่อนไหว

วิดีทัศน์ ข้อดี ข้อเสีย สามารถใช้ได้กับผู้เรียนกลุ่มเล็กและกลุ่มใหญ่ สามารถซ้ำเมื่อผู้เรียนไม่เข้าใจหรือทบทวน แสดงการเคลื่อนไหวของภาพประกอบเสียงที่ให้ความรู้สึกใกล้เคียงของจริงมาก ต้นทุนอุปกรณ์และการผลิตที่มีคุณภาพดีมีราคาสูง และต้องใช้ช่างเทคนิคในการผลิต/จัดรายการ ตัวอักษรที่ปรากฏบนจอโทรทัศน์มีขนาดเล็กอ่านยาก แถบเทปเสื่อมสภาพได้ง่าย สื่อการเรียนการสอนประเภทใช้เครื่องฉายแบบภาพเคลื่อนไหว

สื่อการสอนประเภทเครื่องเสียง

วิทยุ ข้อดี ข้อเสีย ต้องใช้ห้องที่ทำขึ้นเฉพาะเพื่อการกระจายเสียง สามารถใช้กับผู้เรียนกลุ่มเล็กกลุ่มใหญ่ หรือรายบุคคล ระยะกระจายเสียงกว้างและถ่ายทอดได้ในระยะไกลๆ ลดภาระของผู้สอนหรือผู้บรรยายในการเดินทางไปสอนในที่ต่างๆ สามารถให้ความรู้แก่ผู้ที่ไม่สามารถอ่านเขียนจากใช้ทักษะในการฟังเพียงอย่างเดียว ดึงดูดความสนใจได้ดี เครื่องรับวิทยุราคาถูกและสามารถใช้กับแบตเตอรี่ได้ ต้องใช้ห้องที่ทำขึ้นเฉพาะเพื่อการกระจายเสียง ผู้ฟังหรือเรียนต้องปรับตัวเข้าหารายการ เนื่องจากผู้บรรยายไม่สามารถปรับตัวเข้าหาผู้ฟังได้ เป็นการสื่อสารทางเดียวทำให้ผู้บรรยายไม่สามารถทราบปฏิกิริยาสนองกลับของผู้ฟัง สื่อการสอนประเภทเครื่องเสียง

เทปบันทึกเสียง ข้อดี ข้อเสีย ใช้ได้โดยไม่จำกัดจำนวนผู้เรียน เหมาะสำหรับการเรียนรู้ด้วยตนเองหรือกับกลุ่มย่อย การเปิด/ปิด/เดินหน้า ย้อนกลับสามารถทำได้สะดวก ต้นทุนการผลิตต่ำ อุปกรณ์ราคาถูกและสามารถใช้กับแบตเตอรี่ได้ การบันทึกเสียงที่คุณภาพดีจำเป็นต้องใช้ห้องและอุปกรณ์ที่ดีมีคุณภาพสูง ต้องมีความชำนาญพอสมควรในการตัดต่อเทป ต้องระมัดระวังในการเก็บรักษา สื่อการสอนประเภทเครื่องเสียง

รูปแบบและวิธีการการใช้เทคโนโลยี ในการเรียนการสอน

สื่อหลายมิติ ข้อดี ข้อจำกัด สามารถอ่านเนื้อหาในตอนใดที่ต้องการได้โดยไม่ต้องเรียงตามลำดับเชื่อมโยงข้อมูลได้สะดวก เนื้อหาบทเรียนมีทั้งภาพกราฟิก ภาพวีดีทัศน์ เสียงพูด เสียงดนตรี ผู้เรียนสามารถโต้ตอบกับบทเรียนและได้รับผลป้อนกลับทันที ต้องใช้โปรแกรมซอฟต์แวร์ที่มีคุณภาพสูงในการผลิตบทเรียน ต้องอาศัยผู้เชี่ยวชาญในการสร้างบทเรียน ต้องใช้ร่วมกับคอมพิวเตอร์ คุณภาพสูง การผลิตบทเรียนที่ดีต้องใช้อุปกรณ์ร่วมหลายอย่าง เช่น เครื่องเสียง กล้องดิจิทัล

แผ่นซีดี ซีดีอาร์ และ ซีดีอาร์ดับเบิลยู แผ่นซีดี ซีดีอาร์ และ ซีดีอาร์ดับเบิลยู ข้อดี ข้อเสีย สามารถบันทึกข้อมูลได้มากถึง 700 เมกะไบต์ บันทึกข้อมูลได้ทั้งตัวอักษร ภาพนิ่ง กราฟิก แอนิเมชั่น เคลื่อนไหวแบบวีดีทัศน์ และเสียง ไม่มีการเผลอลบข้อมูลที่บันทึกไว้ แล้ว ค้นข้อมูลได้เร็วและถูกต้อง มีอายุการใช้งานนานและยากแก่การบุบสลาย ขนาดเล็กกะทัดรัดเหมาะแก่การพกพา แผ่นซีดีรอมและแผ่นซีดีอาร์จะไม่สามารถบันทึกทับข้อมูลเดิมได้ ต้องใช้เล่นร่วมกับคอมพิวเตอร์

อินเทอร์เน็ต (Internet) ข้อดี ข้อจำกัด ค้นคว้าข้อมูลได้ทั่วโลก ติดตามข่าวสารความรู้ได้อย่างรวดเร็ว สนทนากับผู้ที่อยู่ห่างไกล รับส่งไปรษณีย์ รูปแบบข้อความ ภาพ และเสียงได้ ใช้ในการเรียนการสอนได้มากมายหลายรูปแบบ เช่นการสอนบนเว็บทางไกล ข้อมูลที่ได้อาจไม่ถูกต้องเพราะไม่มีใครรับรอง ต้องมีการศึกษาใช้งานเพื่อสืบค้นข้อมูล ประชาชนไม่มีความรู้ด้านไอที

คอมพิวเตอร์ ข้อดี ข้อเสีย ใช้งานได้หลายประเภท เช่นคำนวณ จัดเก็บฐานข้อมูล งานกราฟิก จัดหน้าสิ่งพิมพ์ ฯลฯ ใช้แก้ปัญหาต่างๆที่ซับซ้อน เสนอข้อมูลได้หลายประเภท มีการโต้ตอบกับผู้เรียน สามารถบันทึกข้อมูลเก็บไว้ในหน่วยความจำอื่น เช่น แผ่นซีดี ใช้ร่วมกับโมเด็มหรือแบบไร้สายเพื่อใช้บนอินเตอร์เน็ตเพื่อการสื่อสารข้อมูลกับฐานข้อมูลอื่นๆได้ทั่วโลก เครื่องที่มีสมรรถนะการใช้งานสูงจะมีราคาสูงพอสมควร ต้องมีการบำรุงรักษาตามระยะเวลา ต้องใช้กับโปรแกรมซอฟต์แวร์ประเภทต่างๆ จึงจะใช้งานได้ มีการเปลี่ยนแปลงด้านอุปกรณ์ เช่น ความเร็วต่างๆจนทำให้เครื่องที่มีอยู่ล้าสมัยได้เร็ว

E-Learning ข้อดี ข้อจำกัด ขยายโอกาสให้ผู้เรียนรอบโลก เรียนด้วยการสื่อสารหลายแบบ มีการเรียนทั้งแบบประสานเวลาและแบบไม่ประสานเวลา ผู้เรียน ผู้สอน และเพื่อนร่วมชั้นเรียนทุกคน สามารถติดต่อ ปรึกษา แลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหว่างกันได้ ผู้สอนและเรียนอาจไม่พบหน้ากันเลย อาจทำให้ผู้เรียนบางคนอึดอัดและไม่สะดวกในการเรียน ผู้สอนต้องใช้เวลาเตรียมการสอนมากกว่าปกติ ผู้เรียนต้องรู้จักควบคุมการเรียนของตนเองจึงจะประสบผลสำเร็จในการเรียนได้

บทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน (CAI) ข้อดี ข้อเสีย ผู้เรียนสามารถศึกษาบทเรียนด้วยตัวเองได้โดยไม่จำกัดเวลา โดยไม่ต้องรอครูหรือเข้าชั้นเรียน สามารถให้ผลป้อนกลับได้ในทันที เสนอบทเรียนได้ทั้งลักษณะตัวอักษรภาพ และเสียง ผู้เรียนสามารถทบทวนเนื้อหาบทเรียนและทำกิจกรรมได้ตามความสามารถของตนในลักษณะการศึกษารายบุคคล ผู้เรียนจะไม่ค่อยมีปฏิสัมพันธ์กับกลุ่มเพื่อนนักเรียนคนอื่นๆ   ต้องอาศัยผู้เชี่ยวชาญในการเขียนโปรแกรมบทเรียน โปรแกรมซอฟต์แวร์บางประเภทมีราคาสูงพอควร

กิจกรรม ให้นักศึกษาแบ่งกลุ่ม 5 กลุ่ม โดยให้แต่ละกลุ่มอธิบายและนำเสนอวิธีการในการใช้สื่อการสอนตาม “กรวยประสบการณ์” ที่กลุ่มของตนเองได้รับ