บทที่ 5 งบการเงินรวมกรณีมีรายการระหว่างบริษัท กำไรระหว่างบริษัทในสินค้าคงเหลือ

บทนำ บริษัทในเครือมักจะมีธุรกรรมที่เกี่ยวข้องกัน กำไรที่เกิดขึ้นจากการค้าขายระหว่างบริษัท จะถูกบันทึกในสมุดบัญชีในบริษัทในเครือ หากไม่มีการตัดบัญชีในรายการที่เกิดขึ้นก่อนการจัดทำงบการเงินรวม อาจทำให้การรับรู้รายการในงบการเงินรวมซ้ำซ้อน จำนวนกำไรระหว่างบริษัทที่ได้รวมไว้ในการขายได้ถูกรับรู้เป็นรายได้ของบริษัทผู้ขาย และรวมอยู่ในสินทรัพย์ในงบแสดงฐานะการเงินของผู้ซื้อ มีผลทำให้กำไรสุทธิของบริษัทหนึ่งสูงไป และสินทรัพย์ของอีกกิจการหนึ่งสูงไปด้วยเช่นกัน

รายการซื้อขายระหว่างบริษัทกรณีไม่มี mark up กำไร รายการซื้อขายระหว่างบริษัท หากไม่มีการกำไรในการขาย จะไม่มีผลกระทบต่อกำไรสุทธิรวม เนื่องจากรายได้เมื่อหักต้นทุนขายแล้วกำไรขั้นต้นเป็นศูนย์( ขาย = ต้นทุนขาย) ซึ่งถึงไม่มีการบวกกำไร แต่หากไม่มีการตัดบัญชีรายการระหว่างบริษัท มีผลทำให้รายได้สูงเกินไป และต้นทุนขายสูงไปในจำนวนเท่ากัน รายการซื้อขายระหว่างบริษัท ในด้านผู้ขายบันทึกบัญชี Dr. ลูกหนี้ / เงินสด xxx Cr. ขายสินค้า xxx ด้านผู้ซื้อบันทึกบัญชี ขึ้นอยู่กับวิธีการบันทึกสินค้า ถ้าผู้ซื้อ บันทึกสินค้าแบบต่อเนื่อง Dr. สินค้าคงเหลือ xxx Cr. เจ้าหนี้ xxx ถ้าผู้ซื้อ บันทึกสินค้าแบบเมื่อสิ้นงวด Dr. ซื้อสินค้า xxx Cr. เจ้าหนี้ xxx

รายการซื้อขายระหว่างบริษัทกรณีไม่มี mark up กำไร รายการตัดบัญชีจะเป็นดังนี้ กรณีบันทึกบัญชีสินค้าแบบต่อเนื่อง Dr. ขายสินค้า xxx Cr. ต้นทุนขาย xxx กรณีบันทึกบัญชีสินค้าแบบเมื่อสิ้นงวด Cr. ซื้อสินค้า xxx ตัวอย่างที่ 1

กำไรยังไม่เกิดในสินค้าคงเหลือปลายงวด ในกรณีที่ซื้อขายสินค้าระหว่างบริษัทในงวดบัญชี หากผู้ซื้อเพื่อนำไปขายแต่ยังขายไม่หมด สินค้าคงเหลือในงบแสดงฐานะการเงินของผู้ซื้อจะแสดงด้วยมูลค่าที่บวกกำไรไว้ และงบกำไรขาดทุนก็จะสูงกว่าความเป็นจริง รายการตัดบัญชีที่ควรเป็นมี 2 รายการคือ ตัดบัญชีรายการซื้อขายระหว่างบริษัทในงวดบัญชีนั้น ด้วยมูลค่าซื้อขายระหว่างบริษัท ตัดบัญชีกำไรในสินค้าคงเหลือปลายงวด กรณีบันทึกบัญชีสินค้าแบบต่อเนือง Dr. ต้นทุนขาย xxx Cr. สินค้าคงเหลือ xxx กรณีบันทึกบัญชีสินค้าแบบเมื่อสิ้นงวด Dr. สินค้าคงเหลือ(งบกำไรขาดทุน) xxx Cr. สินค้าคงเหลือ(งบแสดงฐานะการเงิน) xxx ตัดรายการหนี้สินระหว่างกัน โดย เดบิตเจ้าหนี้ และเครดิต ลูกหนี้

การรับรู้กำไรในสินค้าคงเหลือต้นงวด กำไรที่ยังไม่รับรู้ในสินค้าคงเหลือปลายงวดของงวดก่อน เมื่อขายในงวดปัจจุบัน กำไรดังกล่าวควรรับรู้เป็นรายได้ในงบกำไรขาดทุนของงวดนี้ รายการตัดบัญชีด้วยกำไรในสินค้าคงเหลือปลายงวดของงวดก่อน หากบันทึกสินคงเหลือแบบต่อเนื่อง Dr. กำไรสะสม xxx Cr. ต้นทุนสินค้าที่ขาย xxx หากบันทึกสินค้าคงเหลือแบบเมื่อสิ้นงวด Cr. สินค้าคงเหลือ(ต้นงวด) xxx

กำไรในสินค้าคงเหลือ - กรณีบริษัทใหญ่ขายให้บริษัทย่อย กรณีบริษัทใหญ่ขายสินค้าให้บริษัทย่อย กำไรในสินค้าคงเหลือบันทึกที่บริษัทใหญ่ กำไรดังกล่าวเป็นของผู้ถือหุ้นบริษัทใหญ่เท่านั้น ผู้ถือหุ้นบริษัทย่อยไม่มีสิทธิ์ในกำไรของบริษัทใหญ่

รายการตัดบัญชีกรณีบริษัทใหญ่ขายสินค้าให้บริษัทย่อย 1. รายการซื้อขายระหว่างกัน Dr. ขาย xxx Cr. ต้นทุนขาย/สินค้าปลายงวด(งบกำไรขาดทุน) xxx 2. รายการกำไรในสินค้าคงเหลือปลายงวด Dr. ต้นทุนขาย(Perpetual)/สินค้าปลายงวด(งบกำไรขาดทุน) xxx Cr. สินค้าปลายงวด(งบกำไรขาดทุน) xxx 3. รายการกำไรในสินค้าคงเหลือต้นงวด Dr. กำไรสะสม xxx

กำไรระหว่างบริษัทกรณีบริษัทย่อยขายสินค้าให้บริษัทใหญ่ กำไรระหว่างบริษัทเกิดที่บริษัทย่อย กำไรเป็นสิทธิของผู้ถือหุ้นบริษัทย่อย บริษัทใหญ่ต้องปรับปรุงกำไรตามส่วนที่บริษัทใหญ่ถือหุ้นเท่านั้น