บทที่ 1: การวัด (Measurement) ภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
คำถามเปิดบท (Chapter Opening Puzzler) ถ้าเราลองมองดูพระอาทิตย์ตกลับหายไปในมหาสมุทรอันเงียบสงบ ครั้งหนึ่งในขณะที่เรานอนอยู่บนชายหาด และอีกครั้งหนึ่งเมื่อเรายืนขึ้น น่าแปลกใจที่ว่า ถ้าเราจับเวลาระหว่างการตกของพระอาทิตย์สองครั้ง เราสามารถบอกรัศมีของโลกโดยประมาณได้ การสังเกตอย่างง่าย ๆ นี้ใช้วัดขนาดของโลกได้อย่างไร?
หัวข้อบรรยาย (Topics of Lecture) การวัดสิ่งต่าง ๆ (Measuring Things) The International System of Units เวลา (Time) โจทย์ปัญหา ความยาว (Length) มวล (Mass) สรุป
การวัดสิ่งต่าง ๆ (Measuring Things) ฟิสิกส์มีพื้นฐานอยู่ที่การวัด เราเรียนรู้ฟิสิกส์โดยการเรียนรู้ที่จะวัดปริมาณต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับกฎของฟิสิกส์ หน่วยวัด (units) และมาตรฐาน (standard) ปริมาณฐาน (base quantities)
The International System of Units ในปี 1971 มีการประชุมเพื่อเลือกเอาปริมาณ 7 อย่างเป็นปริมาณฐาน ปริมาณฐาน 7 อย่างเป็นพื้นฐานของ International System of Units (ย่อ SI) หรือที่เรียกกันว่า metric system ตารางที่ 1 แสดงหน่วยของปริมาณฐาน 3 อย่าง ได้แก่ ความยาว, มวล และเวลา
เวลา (Time) “เมื่อใด“ (when) และ “นานเท่าใด“ (duration) การหมุนของโลก -> นาฬิกา quartz -> atomic clock (ใช้ cesium-133) One second is the time taken by 9,192,631,770 vibrations of the light (of a specified wavelength) emitted by a cesium-133 atom.
โจทย์ปัญหา ถ้าคุณมองดูพระอาทิตย์ตกในมหาสมุทรที่สงบขณะที่กำลังนอนอยู่บนชายหาด แล้วเริ่มกดนาฬิกาจับเวลาขณะที่จุดบนสุดของพระอาทิตย์ลับหายไป จากนั้นคุณยืนขึ้น ทำให้สายตาอยู่สูงขึ้นกว่าเดิม h=1.70 m แล้วรอให้พระอาทิตย์หายไปอีกครั้งหนึ่งจึงหยุดนาฬิกาจับเวลา ถ้าเวลาที่จับได้ คือ t=11.1 s รัศมี r ของโลกเป็นเท่าใด
เฉลย จากทฤษฏี Pythagorean จะได้ d2 + r2 = (r + h)2 = r2 + 2rh + h2 d2 = 2rh + h2
คะแนน
ความยาว (Length) Earth standard -> Platinum-iridium bar -> Wavelength of light -> Length of the path traveled by light The meter is the length of the path traveled by light in vacuum during a time interval of 1/299,792,458 of a second
หนังสืออ้างอิง (References) David Halliday, Robert Resnick, Jearl Walker. Fundamental of Physics. 4th ed. John Wiley & Sons, Inc. 1993.