สารเคมีที่ใช้ในการควบคุม แมลงนำโรค บรรยายโดย ดอกรัก ฤทธิ์จีน กลุ่มโรคติดต่อนำโดยแมลง

กลุ่มของสารเคมีกำจัดแมลง 1. Chlorinated hydrocarbon compounds หรือ Organo - chlorine มีสารประกอบสำคัญ : Cl , H , C ได้แก่ DDT , Dieldrin , Lindane 2. Organo - phosphorus compounds มีสารประกอบสำคัญ : - P ได้แก่ Malathion , Fenitrothion 3. Carbamate compounds มีสารประกอบสำคัญ : - คาร์บาริลกรุ๊ป ได้แก่ Propoxur , Bendiocarb

4. Synthetic pyrethroids : - Pyrethrins ได้แก่ Deltamethrin , Permethrin สารเคมีกลุ่มย่อย ได้แก่ : - - Insect development inhibitor - (สารยับยั้งการเจริญเติบโต) เป็นพวก : - Juvenile hormones Methoprene ( Altosid ) - Microbial insecticides : - Bacillus thuringiensis Bacillus sphaericus

หลักในการพิจารณาเลือก ใช้สารเคมีกำจัดแมลง มีประสิทธิภาพในการกำจัดแมลงสูง มีความเป็นพิษต่อคนและสัตว์ต่ำ มีผลกระทบต่อสภาพแวดล้อมต่ำ สลายตัวเร็ว ไม่ตกค้าง มีผลกระทบต่ำต่อแมลงที่มีประโยชน์และสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ราคาไม่แพงและหาซื้อสะดวก

หลักในการพิจารณาเลือก ใช้สารเคมีกำจัดแมลง ไม่ทำให้เกิดรอยเปื้อนหรือคราบสกปรกติดตามฝาผนังและเครื่องเรือน สมมารถใช้ได้กับเครื่องพ่นที่มีอยู่และไม่ทำให้เครื่องพ่นผุกร่อนสึกหรอง่าย เลือกใช้สูตรหรือรูปแบบและความเข้มข้นที่เหมาะสมกับแมลงและชนิดของเครื่องพ่นเคมี เลือกผลิตภัณฑ์ที่มีฉลากถุกต้องผ่านการควบคุมและตรวจสอบจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

ตัวอย่าง Deltacide ประกอบด้วย 1. Deltamethrin 0.5 % W/V 2. Esbioallarthrin 10 % W/V 3. Piperonyl butoxide 17 % W/V คิดเฉพาะสารหลักในการคำนวณอัตราผสมว่า Deltacide มี Deltamethrin 0.5 % W/V 100 c.c. Deltacide มีสารออกฤทธิ์ 0.5 gm.

เหตุผลการผสมน้ำยา Deltacide มี Deltamethrin 0.5 % W/V หมายความว่า 100 c.c Deltacide มี Deltamethrin 0.5 gm Rec.Dose = 0.5 - 1.0 gmai/hecta ถ้าใช้ 0.5 gmai จะใช้ Deltacide 100 c.c / hectare

1 h = 10,000 ม2 พื้นที่ 10,000 ม2 ใช้ Deltacide 100 c.c เพิ่มปริมาณโดยเพิ่มตัวทำละลาย ULV 100 c.c. + ? = 500 c.c. 1,000 c.c. Fog 100 c.c. + ? = 5000 c.c. 10,000 c.c.

การใช้สารเคมีควบคุมโรคไข้เลือดออก ในประเทศไทยในอดีต 1 Malathion 96 % premium grade * 2 Sumithion L 40 S (Fenitrothion 40 % + 1 % Tetramethrin W/V) 3 Pirimiphos methyl 50 EC 4 Deltacide (Deltamethrin 0.5 % + piperonyl butoxide 10 % + S) 5 Resigen (Permethrin 17 % + S bioallethrin 0.75 % + piperony) 6 Sumithion Neo Fogging Z2 % Fenitrothion + 0.05 % Tetramethrin W/V)

7 1.6 % Pirimiphos methly W/V 8 Icon 2.5 EO (Lambda cyhalothrin ) 9 Perpel หรือ Perigen (Permethrin 10 % W/V ) 10 ทรายอะเบท (Abate 1 % S.G) 11 Diazinon 60 EC 12 Cislin 10

สารเคมีควบคุมโรคไข้เลือดออกที่แนะนำให้ใช้ในปัจจุบัน  ออร์กาโนฟอสเฟต Malathion อัตราการใช้ 100 - 500 gm-ai/hectare Fenitrothion อัตราการใช้ 100 - 500 gm-ai/hectare Naled อัตราการใช้ 56 - 280 gm-ai/hectare Pirimiphos - methyl อัตราการใช้ 100 - 500 gm-ai/hectare

สารเคมีควบคุมโรคไข้เลือดออกที่แนะนำให้ใช้ในปัจจุบัน(ต่อ)  ไพรีทรอยต์ Deltamethrin อัตราการใช้ 0.5 - 1.0 gm-ai/hectare Resmethrin** อัตราการใช้ 7 - 16 gm-ai/hectare Bioresmethrin** อัตราการใช้ 5 - 10 gm-ai/hectare Permethrin** อัตราการใช้ 5 - 10 gm-ai/hectare Cypermethrin** อัตราการใช้ 2 - 8 gm-ai/hectare Lambda - cyhalothrin อัตราการใช้ 0.5 - 2.0 gm-ai/hectare * ข้อมูลจาก PAHO 1982 ,WHO 1984 ** สารเคมีที่ยังไม่เคยใช้ในงานควบคุมโรคไข้เลือดออกที่ผ่านมา

องค์การอนามัยโลกแบ่งระดับอันตรายของสารเคมีฆ่าแมลงออกเป็น 4 ระดับ 1. ชนิดมีพิษอันตรายร้ายแรง 2. ชนิดมีพิษอันตรายสูง 3. ชนิดมีพิษอันตรายระดับกลาง 4. ชนิดมีพิษอันตรายน้อย

LD50 ของสารเคมีต่อ หนู (rat) mg/kg การแบ่งระดับอันตรายของสารฆ่าแมลง (technical compound) ในรูปของแข็ง (solids) และของเหลว (liquids) ด้วยค่า LD50 โดยองค์การอนามัยโลก ระดับความเป็นพิษ (class) LD50 ของสารเคมีต่อ หนู (rat) mg/kg ทางปาก (oral) ทางผิวหนัง (dermal) ของแข็ง ของเหลว ของแข็ง ของเหลว 1a. ชนิดอันตรายร้ายแรง 1b. ชนิดอันตรายสูง 2. ชนิดอันตรายระดับกลาง 3. ชนิดอันตรายน้อย 5หรือน้อยกว่า 20หรือน้อยกว่า 10หรือน้อยกว่า 40หรือน้อยกว่า 5 – 50 20 – 200 10 – 100 40 – 400 50 – 500 200 – 2,000 100 – 1,000 400 – 4,000 เกิน 500 เกิน 2,000 เกิน 1,000 เกิน 4,000 สารเคมีฆ่าแมลงที่ใช้ในสาธารณสุขนั้นควรเลือกใช้ชนิดที่มีความเป็นพิษต่ำคือ ควรอยู่ในระดับความเป็นพิษน้อยโดยมีค่า LD50 ทางปากเกิน 500 และยิ่งมีค่ามากขึ้นก็จะยิ่งมีความปลอดภัยสูง

สรุป เลือกใช้สารเคมีที่ปลอดภัย ต่อสิ่งแวดล้อม การใช้สารเคมีที่มีคุณภาพ จะทำให้การควบคุมแมลงนำโรคมีประสิทธิภาพ เลือกสารเคมีที่ใช้ได้กับเครื่องพ่นที่มีใช้งาน