ระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ 1 (Geographic Information System I) Part II อ.วุฒิชัย แก้วแหวน คณะภูมิสารสนเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา

MAP กับ GIS เป็นสิ่งเดียวกันหรือไม่ ? หากพิจารณาถึง ข้อมูลภูมิศาสตร์,ข้อมูลเชิงพื้นที่ หรือ ข้อมูลปริภูมิ ที่เป็นองค์ประกอบพื้นฐานของระบบแผนที่และระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ ทั้งสองระบบนับว่าเป็นเรื่องเดียวกันทั้งในเชิงสาระ (Content) และ กระบวนการ (Process)

GIS แบบดั้งเดิม GIS แบบใหม่

ข้อมูลเชิงพื้นที่คืออะไร การจัดเก็บข้อมูลปรากฏการณ์ วัตถุ เหตุการณ์บนพื้นโลก ในรูปแบบรูปภาพ (Image or Raster) หรือเส้น (Vector) พร้อมกับการให้ความหมายข้อมูล และการเชื่อมโยงความสัมพันธ์ของรูปภาพหรือเส้นด้วยระบบพิกัดภูมิศาสตร์ (Geo-Reference) 100 องศา E 50 องศา N ป่า เมือง

รายระเอียด/ ข้อมูลเชิงบรรยาย ลักษณะเฉพาะทางเชิงพื้นที่ Spatial Characteristics ความสัมพันธ์เชิงพื้นที่ Spatial Relationship ตำแหน่ง/ที่ตั้ง ที่ทราบค่าพิกัด ระยะทาง รายระเอียด/ ข้อมูลเชิงบรรยาย (ในรูปแบบฐานข้อมูล) ช่วงเวลา

ตารางแสดงคุณภาพน้ำของแม่น้ำท่าจีนรายเดือน ประจำเดือน มกราคม 2547 data object Station Name pH Con Do Bod TC28 สะพานมะขามเฒ่า อ.วัดสิงห์ 7.7 210 6.5 0.9 TC25 สะพานข้ามแม่น้ำบ้านตลาดสามชุก 6.8 170 5.4 0.4 TC23 ประตูระบายน้ำโพธิ์พระยา 7.8 185 5.7 2 TC22 ท้ายเมืองสุพรรณบุรี 7.5 220 4.8 2.2 ที่มา : ข้อมูลการสำรวจ ณ วันที่ 15 มกราคม 47 กรมควบคุมมลพิษ

GIS ให้ข้อมูลและสารสนเทศอะไรบ้าง (1) ตำแหน่งที่ตั้ง(LOCATION) คำถามทั่วไปใน GIS ฟีเจอร์ X อยู่ที่ไหน ? ตอบ = 3° South, 12 ° East ข้อมูลใดอยู่ที่พิกัด 5 ° South, 11 ° East ? ตอบ = Y

(2) การวัด (MEASUREMENT) ความสัมพันธ์ทางพื้นที่ ระยะทาง (Distance) เส้นรอบวง (Perimeters) การวิเคราะห์ความใกล้เคียง (Neighborhood Analysis) พื้นที่ (Area) การติดกัน (Adjacent) การเชื่อมต่อ (Adjacent) ความใกล้ไกล (Proximity)

(3) ข้อมูลเชิงบรรยาย (ATTRIBUTES) การสอบถามข้อมูลเชิงบรรยาย (Adjacent) ความสัมพันธ์ในฐานข้อมูล (Relational Database)

(4) รูปแบบและความสัมพันธ์ PATTERNS & RELATIONSHIPS (Pattern & Relationship) 1. ฟีเจอร์ x ปรากฏอยู่ในรูปแบบนี้หรือไม่ ใช่, มีฟีเจอร์ X ปรากฏอยู่ในแนว NW to SE 2. ฟีเจอร์ X กับ Y มีความสัมพันธ์กันหรือไม่ ใช่, Y จะอยู่ใกล้กับ X เสมอ

TRENDS (5)

MODELING “WHAT–IF”(6)

DATA OUTPUT (7)

การจัดเก็บข้อมูลเชิงพื้นที่มีหลักการอย่างไร ตำแหน่งสัมพัทธ์(Relative location) คือ ตำแหน่งที่อ้างอิงวัตถุหรือสถานที่ใกล้เคียง ตำแหน่งสัมบูรณ์ (Absolute location) คือ ตำแหน่งที่กำหนดโดยใช้ระบบพิกัด

โดยทั่วไป ปรากฏการณ์ เหตุการณ์ สิ่งของ วัตถุ กิจกรรม ข้อมูล ณ ช่วงเวลา (Temporal) ของศาสตร์ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น ประชากร เศรษฐกิจ สังคม วิทยาศาสตร์ วัฒนธรรม ฯลฯ สามารถจัดเก็บเข้าสู่ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ได้ทั้งสิ้น ด้วยเงื่อนไขต่อไปนี้

หลักการอ้างอิงหรือความเป็นตัวแทน

2. หลักการจำลองสภาพพื้นที่จริง

3 หลักการอ้างอิงจากเอกสารเชิงภูมิศาสตร์ Data Date : 2510 Picture Source - http://www.rs.psu.ac.th/gis/5duty_gis.htm

9. ความสัมพันธ์ในข้อมูลเชิงพื้นที่ (Topology)

Topology arc-node data structure สามารถสร้างความสัมพันธ์ของ Feature ที่เรียกว่า topological ได้ 3 แนวคิด: 1. Connectivity: Arcs connect to each other at nodes 2. Area definition: Arcs that connect to surround an area define a polygon 3. Contiguity: Arcs have direction and left and right sides

Connectivity

Area definition

Direction

Routes Data Structure

รูปแบบการจัดเก็บข้อมูลเชิงพื้นที่ รูปแบบการจัดเก็บข้อมูลภูมิศาสตร์ ทำได้โดยการสร้างแบบจำลอง เพื่อการแสดงผลข้อมูลวัตถุบนพื้นโลก จากแหล่งข้อมูลภูมิศาสตร์ แผนที่ ภาพถ่ายทางอากาศ ภาพถ่ายจากดาวเทียม หรือ เครื่องกำหนดพิกัดภูมิศาสตร์ด้วยดาวเทียม GPS รายงาน ตาราง เกี่ยวกับข้อมูลภูมิศาสตร์ โดยผู้ใช้งานข้อมูลภูมิศาสตร์จำแนกชั้นข้อมูลเป็นแผนที่เฉพาะเรื่อง (Thematic Map) ซึ่งตัวแทนความปรากฏการบนพื้นที่ ปรากฏการณ์ละ 1 ชั้นข้อมูล (Layer) ผ่าน โครงสร้างการจัดเก็บข้อมูล ใน 2 ประเภท Raster Vecter

RASTER & VECTOR DATA MODELS

RASTER RESOLUTION

GRIDDING AND LINEAR FEATURE

VECTOR DATA

RASTER VERSUS VECTOR

11. Geo-Informatics คืออะไร การบูรณาการศาสตร์เกี่ยวกับระบบข้อมูลเชิงพื้นที่เพื่อทำงานร่วมกัน Geographic Information System : GIS Remote Sensing : RS Global Positioning System : GPS Information and Communication Technology : ICT

เอกสารอ้างอิง โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์ และคณะ. 2545. วิถีชุมชน คู่มือการเรียนรู้ที่ทำให้งานชุมชนง่าย ได้ผลและสนุก. นนทบุรี: สถาบันวิจัยระบบสาธารณะสุข Bruce E. Davis. 1996. GIS: A Visual Approach. OnWorld Press. USA. ENVIRONMENTAL SYSTEMS RESEARCH INSTITUTE. 1995. Explore Your World with a Geographic Information System A Teaching Supplement for Grades 5-12 Introducing Basic GIS Concepts and Components. Environmental Systems Research Institute, Inc. USA. ENVIRONMENTAL SYSTEMS RESEARCH INSTITUTE. 2003. Geographic Inquiry : Thinking Geographically. Environmental Systems Research Institute, Inc. USA. http://www.palmbeach.k12.fl.us/Maps/gis/ http://www.rs.psu.ac.th/gis/