วิถีชุมชน เครื่องมือ 7 ชิ้น ที่ทำให้งานชุมชนง่าย ได้ผล และสนุก วิถีชุมชน เครื่องมือ 7 ชิ้น ที่ทำให้งานชุมชนง่าย ได้ผล และสนุก อ.นพ. กฤษฎิ์ ทองบรรจบ ภาควิชาเวชศาสตร์ชุมชน คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ KridCMU@gmail.com

บุคคล ครอบครัว ชุมชน

Social Determinant of Health ปัจจัยกำหนดสุขภาพเชิงสังคม ชุมชน ครอบครัว บุคคล “Family” Determinant of Health ปัจจัยกำหนดสุขภาพในบริบทครอบครัว

เครื่องมือ 7 ชิ้น : ทุนมนุษย์ ทุนสังคม ภูมิสังคมเชิงประจักษ์ เครื่องมือ 7 ชิ้น : ทุนมนุษย์ ทุนสังคม ภูมิสังคมเชิงประจักษ์

๗ เครื่องมือมหัศจรรย์เชื่อมสัมพันธ์ชุมชน 1 แผนที่เดินดิน 2 ผังเครือญาติ 3 โครงสร้างองค์กรชุมชน 4 ระบบสุขภาพชุมชน 5 ปฏิทินชุมชน 6 ประวัติศาสตร์ชุมชน 7 ประวัติชีวิต เครื่องมือเพื่อการเรียนรู้มิติทางสังคมวัฒนธรรม และความเป็นมนุษย์

กลุ่มผู้มีจิตสาธารณะ/จิตอาสา Community Building & Mobilization Family Medicine & Primary Care Perspective กลุ่มที่ 1 ผู้ด้อยโอกาส กลุ่มที่ 3 กลุ่มผู้มีอำนาจ/ ส่วนได้ส่วนเสีย กลุ่มที่ 2 กลุ่มที่ต้องพัฒนา กลุ่มที่ 4 กลุ่มผู้มีจิตสาธารณะ/จิตอาสา เราจะใช้เครื่องมืออะไรในการค้นหา 2 กลุ่มนี้ในชุมชน ?

สำคัญที่สุดเพราะ…. 1 แผนที่เดินดิน รู้จักโลกของชาวบ้าน เห็นภาพรวม/เป้าหมาย ได้ข้อมูลมาก/เร็ว/เชื่อถือได้ ได้ความสัมพันธ์/คุ้นเคย

แผนที่นั่งโต๊ะใช้อ่านหาตำแหน่งที่ตั้ง เดินทั่วทั้งชุมชน ดูด้วยตาตนเองทุกบ้าน เห็นพื้นที่ทางกายภาพ เข้าใจพื้นที่ทางสังคม แผนที่นั่งโต๊ะใช้อ่านหาตำแหน่งที่ตั้ง แผนที่เดินดินใช้ทำความเข้าใจสังคม

แผนที่นั่งโต๊ะ

แผนที่เดินดิน

ตัวอย่างการทำแผนที่เดินดิน มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ SRINAKHARINWIROT UNIVERSITY ตัวอย่างการทำแผนที่เดินดิน

ความสัมพันธ์รากฐานของชีวิต 2 ผังเครือญาติ ความสัมพันธ์รากฐานของชีวิต 80% ของการเจ็บป่วยเกิดขึ้นและถูกเยียวยา ในครอบครัวและเครือญาติ

ผังเครือญาติ ประธาน เป็นโรคเบาหวาน กลุ่มแม่บ้าน ปรียา ทำงาน ไต้หวัน 2 1 1 2 3 4 ปรียา ทำงาน ไต้หวัน HIV HIV? 1 2 3 DHF ก.ค. 44 = หญิง แต่งงาน หย่า (42) = อายุ = ชาย อยู่ร่วมกัน มีลูก = ตาย ไม่ถูกกัน ลำดับที่ # 11/2 = บ้านเลขที่ 1 2

โครงสร้างคือระบบความสัมพันธ์ 3 โครงสร้างองค์กรชุมชน โครงสร้างคือระบบความสัมพันธ์ เน้นองค์กรที่มีปฏิบัติการ/ผู้นำทางการ/ไม่เป็นทางการ

กลุ่มผู้นำไม่เป็นทางการ กลุ่มสานเสื่อ, ทำกล้วยฉาบ จะนา บังสั้น อูเส็ง จะสาว มะเหนีย กลุ่มผู้นำทางการ มะสร้อย ภรรยา บังทอง (อสม) ดำรง (อสม) จะซ้อ บังดึ๋ง บังโอบ (อบต.) ผญบ. อัสรี สาแหละ บังหลน กอเฉม บังสัก น้องชาย ผังโครงสร้าง องค์กรชุมชน กลุ่มผู้นำไม่เป็นทางการ กอดาด ปะหยีด

พหุลักษณ์ทางการแพทย์ ความหลากหลายของระบบสุขภาพ 4 ระบบสุขภาพชุมชน POPULAR SECTOR การดูแลตนเองของภาคประชาชน 80% การแพทย์ภาควิชาชีพ การแพทย์พื้นบ้าน FOLK SECTOR PROFESSIONAL SECTOR พหุลักษณ์ทางการแพทย์ ความหลากหลายของระบบสุขภาพ

ระบบการแพทย์ในชนบทไทย ทฤษฎีธาตุ อำนาจเหนือธรรมชาติ โหราศาสตร์ ประสบการณ์

ปัจจัยกลาง ๆ ไม่บวกไม่ลบ อัพยากตาธรรมา Mind Mapping ระบบสุขภาพชุมชน ปัจจัยเชิงลบ อกุศลาธรรมา ปัจจัยเชิงบวก กุศลาธรรมา ปัจจัยกลาง ๆ ไม่บวกไม่ลบ อัพยากตาธรรมา

คือรากฐานการทำงานเชิงรุก 5 ปฏิทินชุมชน เข้าใจวิถีชีวิต คือรากฐานการทำงานเชิงรุก

วิถีชีวิต ปฏิทินเศรษฐกิจ ปฏิทินวัฒนธรรม ปฏิทินอาชีพต่าง ๆ ในชุมชน ปฏิทินชีวิตครอบครัวที่น่าสนใจ ปฏิทินกิจกรรมทางสังคม ปฏิทินประเพณีปฏิบัติต่าง ๆ ปฏิทินเศรษฐกิจ ปฏิทินวัฒนธรรม

6 ประวัติศาสตร์ชุมชน เศรษฐกิจ สังคม การเมือง สาธารณสุข

เรียนรู้ความเป็นมนุษย์จากชีวิต 7 ประวัติชีวิต คนจน คนทุกข์ คนป่วย หมอบ้าน คนเฒ่าคนแก่ ผู้นำทางการ/ธรรมชาติ เรียนรู้ความเป็นมนุษย์จากชีวิต

เครื่องมือชิ้นที่ 8 Yourself

Optional Tool

Digital Camera & Telephone 26 November 2010 Humanized Rehabilitation for Chronic illness

This is Idea for “CHANGE” เรื่องครอบครัว ชาวบ้าน คือ งานของเรา

กลุ่มผู้มีจิตสาธารณะ/จิตอาสา Community Building & Mobilization Family Medicine & Primary Care Perspective กลุ่มที่ 1 ผู้ด้อยโอกาส กลุ่มที่ 3 กลุ่มผู้มีอำนาจ/ ส่วนได้ส่วนเสีย กลุ่มที่ 2 กลุ่มที่ต้องพัฒนา กลุ่มที่ 4 กลุ่มผู้มีจิตสาธารณะ/จิตอาสา เราจะใช้เครื่องมืออะไรในการค้นหา 2 กลุ่มนี้ในชุมชน ?

Q & A