ฉากและบรรยากาศ
ฉาก ฉาก ( setting ) หรือสภาพแวดล้อมของตัวละคร เป็นองค์ประกอบสำคัญอีกอย่างหนึ่งของเนื้อหา โดยจะเป็นสถานที่และบรรยากาศที่ให้ตัวละครโลดแล่นไปตามเรื่องราว
ฉากอาจจะเป็นสถานที่จริง ๆ ที่มีอยู่ หรือไปดูไปสัมผัสได้ เช่น ฉากกรุงเทพมหานคร , ฉากริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา ฉากป่ากำแพงเพชร เป็นต้น หรือฉากที่เกิดจากจินตนาการของกวีผู้สร้างเรื่อง เช่น ฉากป่าหิมพานต์ , ฉากวิมานฉิมพลี , ฉากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เป็นต้น
ฉากจากจินตนาการของกวี ป่าหิมพานต์
สวรรค์ชั้นดาวดึงส์
นอกจากนี้ฉากมิได้มีความหมายเพียงสถานที่เท่านั้น หากแต่หมายรวมทั้งสถานที่ , เวลา และสภาพแวดล้อมทุกอย่างที่ปรากฏในเรื่องด้วย
บรรยากาศ บรรยากาศ นั้น อาจารย์สายทิพย์ นุกูลกิจ ได้ให้ความหมายของคำว่า “ บรรยากาศ ” ในเชิงวรรณกรรม ว่า ทีท่าของผู้อ่านที่มีต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่งตามแต่ผู้แต่งจะชักพาไป เช่น เศร้าหมอง , กราดเกรี้ยว , ขมขื่น , เยาะหยัน หรือขบขัน เป็นต้น ผู้แต่งอาจใช้เครื่องแต่งกายของตัวละคร สิ่งของเครื่องใช้ บทสนทนา ฉาก แสง สีและเสียง ฯลฯ เป็นเครื่องมือในการสื่อทีท่าและทัศนคติดังกล่าวนั้นมายังผู้อ่านได้
เช่น ในตอนที่ผู้แต่งต้องการให้ผู้อ่านได้ทราบความรู้สึกของตัวละครที่ยังไม่แน่ใจว่า ตนเองจะสมหวังหรือไม่นั้น ผู้แต่งอาจจะกำหนดฉากให้เป็นเวลาตอนเช้ามืด ฟ้าเริ่มจะสางซึ่งเป็นเวลาที่ตัวละครมองอะไรไม่เห็นชัดเจนเพื่อให้ผู้อ่านได้เข้าใจว่าบรรยากาศนี้มีสภาพเหมือนจิตใจของตัวละคร
นอกจากนี้อาจใช้เสียงเป็นสัญลักษณ์ในการสื่อบรรยากาศได้เช่นกัน เช่น เสียงที่แหบแห้งสั่นเครือของตัวละคร หรือเสียงดนตรีที่โหยหวน ก็อาจจะสื่อภาวะอารมณ์ที่ว้าเหว่ของตัวละครได้ เป็นต้น แต่การที่ผู้อ่านจะทราบทีท่าหรือเกิดทัศนคติตามผู้แต่งได้นั้น ผู้อ่านจำเป็นต้องอ่านเรื่องราวต่าง ๆ ที่ผู้เขียนจงใจสื่อมาให้ผู้อ่านอย่างละเอียด ทั้งนี้ เพราะการอ่านอย่างละเอียดนั้น นอกจากจะมีส่วนช่วยให้ผู้อ่านเกิดอารมณ์ร่วมไปกับผู้แต่งและตัวละครตลอดจนเหตุการณ์ในเรื่องอีกด้วย
ตัวอย่าง เรื่องสามก๊ก - มีฉากท้องเรื่องอยู่ในประเทศจีนในสมัยพระเจ้าเหี้ยนเต้ เรื่องตะเลงพ่าย - มีฉากท้องเรื่องอยู่ในกรุงหงสาวดี และกรุงศรีอยุธยา ในสมัยอยุธยา
เรื่องเวสสันดรชาดก กัณฑ์มัทรี - เป็นฉากป่าที่พระนางมัทรีเสด็จไปเก็บผลไม้ มีความวิปริตพิกล เป็นลางร้าย เรื่องมัทนะพาธา - เป็นฉากสมมุติ คือฉากสวรรค์และเมืองหัสตินาปุระ
แหล่งข้อมูล http://www.learners.in.th/blogs/posts/316084 http://www.bothong.ac.th/Th32101/bootnom.html
ขอบคุณคะ