ระบาดวิทยา Epidemiology

ความหมาย การศึกษาเกี่ยวกับการกระจาย ( Distribution ) ของปัญหาสุขภาพหรือโรคและมีปัจจัยองค์ประกอบ (Determinants ) ที่เกี่ยวข้องกับการเกิดปัญหาสุขภาพหรือโรคนั้น

การกระจายของโรค ( Distribution ) เวลา ( TIME ) เมื่อไร นานแค่ไหน สถานที่ (PLACE) ที่ไหน บุคคล (PERSON ) อายุ เพศ อาชีพ เชื้อชาติ

ปัจจัยองค์ประกอบการเกิดโรค Agent Host Environment

HOST ( มนุษย์ ) องค์ประกอบของมนุษย์ที่เกี่ยวข้องต่อความไวในการเกิดโรค ( susceptibility ) ได้แก่ อายุ เพศ พันธุกรรม ประสบการณ์การเกิดโรค องค์ประกอบของร่างการและจิตใจ พฤติกรรม

AGENT(สิ่งที่ทำให้เกิดปัญหาสุขภาพหรือโรค ) องค์ประกอบหรือปัจจัยทางระบาดวิทยาที่เป็นสาเหตุของการเกิดปัญหาสุขภาพหรือโรค อาจเป็นสิ่งมีชีวิตหรือไม่มีก็ได้ กายภาพ ( phisical) ความร้อน เย็น แสง สารเคมี (chemical ) มลพิษ สิ่งระคายเคือง ชีวภาพ (biological) เชื้อโรคต่างๆ แมลง พืช

ENVIRONMENT(สิ่งแวดล้อม ) สิ่งที่อยู่รอบตัวที่มีผลกระทบต่อสุขภาพ การดำรงชีวิต เช่น สภาพภูมิประเทศ ภูมิอากาศ ลักษณะทางสังคม ประเพณี จารีต

Stage of Infectious Disease Stage of susceptibility Stage of presymtomatic disease Stage of clinical disease Stage of disability

Level of Prevention Primary prevention Health promotion Specific Protection Secondary prevention Screening test Early diagnosis and prompth treatment Tertiary prevention Rehabilitation/prevent complication

หลักการป้องกันโรค 10 Prevention 2 0 Prevention 3 0 Prevention Lead time Asymptom Disease Symptomatic Disease No Disease W D Time Complication Disability Death Infected Symptoms Screening test Diagnosed & Treated Technology Management Community Participation Technology Management Community Participation Active Case Finding & Prompt Treatment

Definition of disease in community Endemic disease common in community Sporadic specific disease distribute in some area Epidemic abnormal event in period of time Pandemic disease spreads worldwide

กิจกรรมทางระบาดวิทยา (Activities in epidemiology) การเฝ้าระวัง Epidemiological Surveillance การสอบสวนควบคุมโรคEpidemiological Investigation การศึกษาทางระบาดวิทยา Epidemiological Study

ชนิดการเฝ้าระวัง (Type of Surveillance) Passive Surveillance ( เชิงรับ) routine reporting Active Surveillance (เชิงรุก) specific disease Special Surveillance (พิเศษ) Sentinel Surveillance

การสอบสวนโรค Disease Investigation การสอบสวนโรคเฉพาะราย Individual Case Investigation การสอบสวนการระบาด Outbreak Investigation

วัตถุประสงค์ การสอบสวนโรคเฉพาะราย ยืนยันการวินิจฉัย ทราบปัจจัยเกี่ยวกับการเกิด โรครายนั้น

วัตถุประสงค์ การสอบสวนการระบาด ยืนยันการวินิจฉัย ยืนยันการระบาด ทราบลักษณะการระบาดของโรค ทราบปัจจัยเกี่ยวกับการเกิดโรครายนั้น

ขั้นตอนการสอบสวนโรค ยืนยันการวินิจฉัยโรค :นิยาม ยืนยันการระบาดของโรค วิเคราะห์ลักษณะการระบาด การรายงานการสอบสวนโรค

ยืนยันการวินิจฉัยโรค คำนิยามของโรค ประวัติการเจ็บป่วย (ระยะฟักตัว) อาการทางคลินิก ผลการตรวจทางห้องทดลอง

ยืนยันการระบาด คำนิยามของโรค ประวัติการเจ็บป่วย (ระยะฟักตัว) อาการทางคลินิก ผลการตรวจทางห้องทดลอง พบผู้ป่วยเหมือนกันจำนวนมาก

สถานการณ์ไข้เลือดออก(DHF+DF+DSS) เขต 6 เปรียบเทียบค่ามัธยฐาน(2539-43), 2544, มค.- พย.2545(สัปดาหที่48) จำนวน(ราย) 11719/26

สถานการณ์โรคเลปโตสไปโรซิส เขต 6 ปี 2543 - 2545 (มค - พย สถานการณ์โรคเลปโตสไปโรซิส เขต 6 ปี 2543 - 2545 (มค - พย.) สัปดาห์ที่ 48 จำนวนป่วย 1976 /25

การวิเคราะห์ทางระบาดวิทยา ยืนยันการวินิจฉัย ยืนยันการระบาด เสนอข้อมูลเชิงพรรณนา เวลา - คน – สถานที่ : ตั้งสมมุติฐาน พิสูจน์สมมติฐาน

พิสูจน์สมมติฐาน ความสอดคล้องกับเหตุปัจจัย ความสอดคล้องกับเวลา ความสอดคล้องเชิงชีววิทยา

อัตราตายตามกลุ่มอายุ Case Fatality Rate Age อัตราตายตามกลุ่มอายุ %

การรายงานการสอบสวนโรค Title Author Abstract Introduction Objective Methodology Result Discussion Suggestion Acknowledgement

การควบคุมโรคติดต่อ Control of Communicable Diseases กวาดล้าง (Eradication) กำจัด (Elimination) ควบคุม (Control)

วิธีการควบคุมโรคติดต่อ กระทำต่อเชื้อก่อโรค กระทำต่อคน กระทำต่อสิ่งแวดล้อม มาตรการทางกฎหมาย

การกระทำต่อเชื้อก่อโรค กำจัดแหล่งรังโรค - พาหะ รักษาเฉพาะโรค การแยกโรค การกักกันโรค

การกักกันโรค โรคหัด - 5 วันหลังมีผื่นขึ้น โรคหัด - 5 วันหลังมีผื่นขึ้น หัดเยอรมัน - 5 วันหลังมีผื่นขึ้น ไข้สุกใส - 7 วันหลังมีผื่นขึ้น ไอกรน - 2 สัปดาห์หลังมีไอกรน คางทูม - ต่อมน้ำลายยุบบวม โปลิโอ - ไม่มีไข้

การกระทำต่อคน เพิ่มภูมิคุ้มกันต่อโรค - Active Immunization - Passive Immunization ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม สุขศึกษา

การกระทำต่อสิ่งแวดล้อม การกำจัดเชื้อก่อโรค Physical - Biological - Chemical การควบคุมแมลงนำโรค การปรับปรุงสุขาภิบาล อาหาร - น้ำดื่ม - น้ำเสีย - ขยะ

การศึกษาทางระบาดวิทยา Epidemiological Study การศึกษาเชิงพรรณนา : ศึกษาการกระจายขององค์ประกอบ เช่น การศึกษาแบบภาคตัดขวาง การศึกษา KAP หาอัตราชุก ( prevalence ) หาอุบัติการณ์ ( incidence ) การศึกษาเชิงวิเคราะห์ : หาความสัมพันธ์ เช่น การศึกษาแบบภาคตัดขวาง เชิงวิเคราะห์ การศึกษาย้อนจากผลไปหาเหตุ (retrospective ; case control ) การศึกษาจากสาเหตุไปหาผล(prospective ; cohort study ) การศึกษาเชิงทดลอง : ใส่องค์ประกอบที่สนใจ